همشهری آنلاین - زهرا بلندی: خودرو مسافربری از بازاردوم نازی‌آباد به سمت میدان راه‌آهن در حرکت است. به خیال خوشم مشابه قوانینی که در روزهای کرونا وضع شده، قرار است تا انتهای سفر یک مسافر جلو و ۲مسافر روی صندلی عقب بنشینند، اما راننده به محض مشاهده مسافری که با انگشت اشاره مسیر راه‌آهن را نشان می‌دهد، محکم پا روی پدال ترمز می‌گذارد و چهارمین مسافر را هم سوار می‌کند.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا ببینید
کناری‌ام بعد از دمی نسبتاً عمیق و ظاهری عصبانی بند ماسک را پشت گوشش سفت‌تر می‌کند، شیشه را پایین می‌دهد و ۲اسکناس ۵و ۲هزاری را با مشقت از جیبش درمی‌آورد و به طرف راننده دراز می‌کند. آشفتگی قیمت‌ها را بارها در این مسیر تجربه کرده‌ام؛ یکی ۶هزار تومان می‌گیرد، یکی ۷هزار و حتی کرایه ۸هزار تومانی را هم تجربه کرده‌ام.
راننده با خونسردی بدون پرداخت بقیه پول، اسکناس‌ها را داخل داشبور می‌اندازد و در برابر اعتراض‌های خانم مسافر برای سوار کردن ۳مسافر در صندلی عقب و دریافت کرایه بیشتر هم طفره می‌رود و همزمان غرولندهایش شروع می‌شود: «خانم کرونا تموم شده دیگه، ۲تا مسافر عقب معنی نداره. بعدشم شماها هر روز تو شلوغی مترو و اتوبوس این‌ور اون‌ور می‌رین، به ما که می‌رسه یاد کرونا می‌افتین!؟ از یه ور هم هرجا گرونی می‌شه شده، اما برا راننده تاکسی‌های بینوا همیشه صدای اعتراضتون بلنده و مطالبه‌گر حقوقتون می‌شید! نمی‌دونید چقدر ماشین خرج داره! والا اگر مجبور نبودم یه روزم مسافرکشی نمی‌کردم.»
۲۵ درصد افزایش کرایه + یک مسافر اضافه!
بعد از شیوع کرونا از اردیبهشت سال۱۳۹۹، بنا به رعایت فاصله اجتماعی در تاکسی‌ها، قرار شد رانندگان تاکسی به جای سوار کردن ۴ مسافر ۳ نفر را سوار کنند و در عوض کرایه نفر چهارم تقسیم بر کرایه ۳ نفر دیگر شود. براساس همین موضوع، از اردیبهشت امسال هم نرخ کرایه‌ها با رعایت قوانین کرونایی و سوار کردن ۳مسافر، ۲۵درصد افزایش یافت. اما طی یک سال اخیر با کاهش آمار کرونا و انجام واکسیناسیون عمومی یک آشفتگی در نرخ کرایه‌ها و اجرای قوانین مسافربری به وجود آمده است؛ برخی از رانندگان نه تنها ۴مسافر سوار می‌کنند، بلکه کرایه بیشتر از عرف هم طلب می‌کنند.
به نظر می‌رسد اوضاع در مسیرهای خطی بهتر است و با قیمتی تقریباً مشخص و یکسان قوانین کرونایی را رعایت کرده و همان ۳مسافر را سوار می‌کنند. مثلاً طی سفرهای چند روز اخیر در خطوطی مثل چهارراه ولی‌عصر(عج) به ونک با ۳مسافر، ۱۳هزار تومان، میدان آزادی تا میدان هفتم تیر ۱۳هزار و ۵۰۰تومان، میدان ولی‌عصر(عج) به هفتم تیر ۵هزار تومان، هفتم تیر تا پارک‌وی ۱۲هزار تومان، ونک تا بازار ۲۰هزار تومان کرایه پرداخت کردم.
مریم یکی از مسافران همیشگی محدوده میدان هفتم تیر به آزادی است که به خوبی در جریان آشفتگی اخیر کرایه‌ها قرار دارد: «ولنگاری در گرفتن کرایه تاکسی طی یکی ۲سال گذشته قابل قیاس با سال‌های قبل نیست و از وقتی کرونا کمتر شده شدت هم گرفته است. خدا نکند وسط خط باشی و مجبور باشی یک خودرو عبوری یا غیرخطی سوار شوی. هم ۳نفر عقب سوار می‌کنند هم کرایه را با همان ۲۵درصد افزایش قیمت محاسبه می‌کنند، مگر اینکه حواسمان جمع باشد و کرایه را قبل از سوار شدن با راننده طی کنیم. چطور ممکن است از میدان آزادی تا میدان هفتم تیر یا از چهارراه ولی‌عصر تا میدان ونک با نرخ کرونایی ۱۳هزار تومان باشد، آن‌وقت با تاکسی‌های گردشی یا وسط خط از چهارراه ولی‌عصر تا میدان جهاد ۱۰هزار تومان کرایه بدهی.»
این معضل شمال و جنوب نمی‌شناسد!
حرف در این باره زیاد است. هم راننده‌ها گلایه دارند و هم مسافران. هر دو گروه برای گفتن از گلایه‌هایشان تریبون می‌خواهند، اما دلشان نمی‌خواهد اسمی از خود ببرند. «هوا تاریک شده بود. دور میدان ولی‌عصر منتظر تاکسی ایستاده بودم. تک و توک در خیابان تاکسی دنبال مسافر به چشم می‌خورد. از مسافران این محدوده شنیده بودم که کرایه این مسیر ۱۳ تا ۱۳هزار و ۵۰۰تومان است، اما راننده کرایه را ۱۵هزار تومان اعلام کرد و من هم چاره‌ای جز سوار شدن نداشتم.»
این خاطره یکی از مسافران منتظر خودرو در چهارراه ولی‌عصر است که انگار دلش حسابی از این شرایط پر است: «۲۵درصد افزایش قیمت نرخ کرایه‌ها با در نظر گرفتن قانون سوار کردن ۳مسافر قرار بود اجرا شود، اما انگار کرونا در برخی تاکسی‌ها و نقاط شهر تمام شده و مسافران باید تنگ هم بنشینند و در عوض کرایه ۲نفر را پرداخت کنند. من در شمال شهر تردد نداشتم اما هرج و مرج کرایه و رعایت نکردن قوانین کرونایی در نقاط مرکزی و جنوبی شهر بیشتر دیده می‌شود. در محله ما که انگار کلاً کرونا از بین رفته و همه تاکسی‌ها ۴مسافر سوار می‌کنند و کرایه با نرخ افزایش ۲۵درصدی از ابتدای سال محاسبه می‌شود. همین تاکسی‌های میدان راه‌آهن به آذری با ۳مسافر باید ۷هزار و ۵۰۰ کرایه بگیرند، در صورتی که با ۴مسافر این کرایه را می‌گیرند.»
مسافری دیگر هم انگار متوجه موضوع بحث شده و مشتاق به حرف زدن است: «نه خانم‌جان. آشفتگی در نرخ کرایه‌ها نه مختص شمال و جنوب است و نه شرق و غرب تهران. گروهی پایبند کرونا و پایبند به قیمت‌های تعیین شده‌اند و گروهی دیگر بدون رعایت قانون کرونایی و با سوار کردن ۴مسافر کرایه‌های نامعلوم و خارج از عرف می گیرند. انگار در هر نقطه‌ای برخی رانندگان با بی‌توجهی به قوانین به سبک و سیاق خودشان عمل می‌کنند. بارها وقتی از سر عجله حوصله چانه زدن با راننده را نداشته‌ام کرایه ۷هزار تومان از سر نیایش تا پل اشرفی اصفهانی را مجبور شدم با وجود ۳مسافر عقب خودرو، حتی ۱۰هزار تومان هم پرداخت کنم. اگر مسافر گذری باشی، ماشین شخصی به پستت بخورد و نرخ را هم ندانی که بدجور کلاه سرت می‌رود.»
راننده‌ها چه می‌گویند
افزایش قیمت خارج از عرف در مواقعی مانند ساعات پایانی روز، روزهای بارانی، در ازای روشن بودن کولر و بخاری و... هم جزو دیگر بهانه‌های متداول رانندگان برای افزایش نرخ کرایه است که مسافران درباره‌اش حرف می‌زنند. در تمام سفرهای چندروزه از این سر تا آن سر شهر گپ زدن با راننده‌ها را هم تجربه کرده‌ام. آنها هم وقتی گلایه‌های شهروندان به گوششان می‌رسد حرف‌های زیادی برای گفتن دارند: «خانوووم! سئوال من از شما این است؛ مردم هر روز در مترو و اتوبوس‌های پر از جمعیت سوار می‌شوند آن‌وقت به ما که می‌رسه یاد کرونا میفتید؟ آخه خیلی زور داره ما واسه خاطر ۳تا مسافر این مسیر را بریم و برگردیم.»
به محضی که موضوع سوار کردن ۴مسافر با نرخ کرونایی را مطرح می‌کنم دوباره شروع به جواب دادن می‌کند: «همه چیز گران شده و تعمیر و قطعات خودرو هم همینطور. در سال چند بار ماشین خرج هنگفتی روی دستمان می‌گذارد. باور کنید این کرایه که اسمش نرخ کرونایی‌ست برای ۴مسافر هم کم است.»
یکی هم می‌گوید: «خیلی وقت‌ها خود مسافرها عجله دارند و پول یک نفر اضافه را هم متقبل می‌شوند تا زودتر حرکت کنند و خیلی از مسافران هم خودشان حتی با وجود ۳مسافر عقب کرایه ۲نفری پرداخت می‌کنند. خب ماهم از خدا خواسته، وقتی طرف کرایه را به این نرخ حساب می‌کند چرا باید بقیه را برگردانم. یک موضوع دیگری هم هست؛ نرخ فقط برای تاکسی‌های خطی تعیین شده، اما کرایه مسیرهای غیرخطی با توافق بین راننده و مسافران تعیین می‌شود.»
«مهدی اسماعیل‌بگی» مدیرعامل سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی:
تخلفات را گزارش کنید
مدیرعامل سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی در پاسخ به دغدغه مسافران درباره بی‌نظمی در نرخ کرایه‌ها می‌گوید: «بر مبنای اعلام ستاد کل کرونا، هر زمان اعلام کنند کرونا تمام شده تاکسی‌ها مسافران را طبق روال عادی قبل از کرونا با ۴مسافر حمل خواهند کرد، اما مادام که این اتفاق نیفتاده باشد این در اختیار و انتخاب مسافر است که به صورت کرونایی (۲نفر صندلی عقب) سوار شوند و افزایش کرایه را بپردازند.»
«مهدی اسماعیل بگی» در پاسخ به اینکه با رانندگان متخلف چه باید کرد، گفت: «اگر راننده به شکل غیرکرونایی عمل کند، یعنی ۴مسافر سوار کند و کرایه را بر مبنای کرونا بگیرد، تخلف کرده و مسافر می‌تواند ماجرای تخلف را از طریق تماس تلفنی با سامانه‌های ۱۳۷ و ۴۸۰۴۸ یا از طریق اسکن بارکدی که روی شیشه تاکسی‌ها خورده به مراجع ارتباطی اعلام کند تا توسط بازرسی ما مورد رسیدگی قرار بگیرد و اگر تخلفی صورت گرفته باشد با متخلف برخورد و کرایه اضافه برگردانده می‌شود.»
اسماعیل‌بگی با تأکید بر اینکه قانون سوار شدن ۲مسافر در صندلی عقب همچنان وجود دارد مگر اینکه خود مسافران موافقت داشته باشند با ۳مسافر و هزینه کمتر مسیر را طی کنند، گفت: «براساس تجربه خود تاکسیرانان سلیقه مردم هر محدوده مشخص شده که در کدام محدوده شهروندان سبک ۳ یا ۴مسافر را ترجیح می‌دهند. چون این سلیقه همه است و مسافر هم تقاضایی ندارد. اما در صورت تقاضا داشتن باید رانننده این کار را انجام بدهد.»
این مسئول درباره وضعیت کرایه تاکسی‌های غیرخطی هم می‌گوید: «برای تاکسی‌های گردشی باید از تاکسیمتر استفاده شود و اینها به صورت استاندارد دربست مسافر سوار کنند. منتها این موضوع طی سالیان زیادی هنوز عملیاتی نشده و این ضعف وجود دارد. حال تنها چاره این است که برای محاسبه کرایه این مسیرها باید به حدود کرایه‌های خطی که در همان محدوده‌ها با اندکی فاصله وجود دارد، توجه کنیم. معمولاً در خیلی نقاط خط وجود دارد و می‌شود آن را در مقام مقایسه آنجا عملی کرد. برای مثال، با بررسی کرایه‌های تاکسی خطی از میدان ولی‌عصر تا میدان ونک و مقایسه تقریبی آن با تاکسی‌های عبوری از میدان جهاد تا میدان ونک هزینه این خط را می‌توان به درستی محاسبه کرد.»