به گزارش همشهری آنلاین، تا چند سال قبل، فعالیت‌های خیّری شامل هزینه‌کردن فردی یا گروهی برای رفع نیازهای عمدتاً مادی نیازمندان بود؛ اقدامی که کوتاه و گذرا بودند و در بسیاری از موارد، تأثیر بلندمدت خود را نداشت؛ تا اینکه مجمع خیرین کشور با مشارکت چند شخصیت حقیقی و حقوقی خیّر که سال‌ها و دهه‌ها خدمات خیّری آنها در جامعه جاری و ساری بوده، شکل گرفت.
این مجمع کاملاً مردمی، هدف خود را ساماندهی فعالیت‌های خیّری در کشور و نیز اولویت‌بندی این فعالیت‌ها عنوان کرد و در کنار اقداماتی مانند شیرخوارگاه‌سازی، مدرسه‌سازی، بیمارستان‌سازی، پل‌سازی، ساخت ابنیه‌های مورد نیاز در مراکز آموزشی و درمانی و زندان‌ها و ... و مواردی از این دست، حضور مؤثر در بزنگاه‌های مهم ملی مانند سیل و زلزله و حتی شیوع بیماری کرونا داشته است.
مجمع خیرین کشور به اتکا به تجربه و دانش خیران نیک‌اندیش و نیز نگاه مدیریتی اصولی و علمی حاکم بر آن، و به دلیل عضویت در شورای اجتماعی وزارت کشور، مشکلات عمده جامعه را احصا می‌کند و برای هر یک از آنها برنامه‌ای مدون به تصویب می‌ساند تا در رسیدن جامعه به رفاه و آبادانی و توسعه، نقش خود را ایفا کند.
از جمله طرح‌های ملی که در حال حاضر در مجمع خیرین کشور در حال پیگیری است، طرح "نذر تخصص" و "بانک زمان" هستند که برای آشنا شدن با محتوای این طرح‌ها و عملکردی که خواهند داشت با حبیب‌الله بوربور، رئیس مجمع خیرین کشور گفت‌وگویی انجام دادیم که در ادامه آمده است:
مجمع خیرین کشور چند بار نشان داده که فعالیت‌های خیّری را فقط بر روی اهدای امکانات مادی متمرکز نمی‌کند. پس از این توضیح می‌خواهم توجه شما به موضوع سالمندی جمعیت جلب کنم که متأسفانه در سال‌های نه‌چندان دور به معضلی برای کشور و جامعه تبدیل خواهد شد. شما برای اینکه بتوان بخشی از ناهنجاری‌های مرتبط با جمعیت سالمند را کنترل کرد، برنامه‌ای دارید؟
در مجمع خیرین کشور چند طرح با گستره و بازه‌ای فراگیر را در دست بررسی داریم که دو مورد از آنها بزرگ و ملی هستند. بزرگی این طرح‌ها به حدی است که اگر دولت بخواهد آنها را انجام دهد، به تنهایی موفق نخواهد شد و برای تحقق آنها نیازمند همکاری و همراهی مردم و سازمان‌های غیردولتی خواهد بود. یکی از این طرح‌ها بحث "نذر تخصص" است.
بر اساس این طرح هر کسی با هر تخصصی که دارد به سالمندانی که به آن تخصص نیاز دارند سرویس و خدمات ارائه می‌دهد. این تخصص‌ها در امورات روزمره و مختلف زندگی قابل مشاهده است، مانند کارهایی که ساده می‌بینیم مانند آرایشگری، تعمیر لوازم خانه، تزریق و مراقبت‌های بهداشتی و درمانی و امثال این امور.
همچنین ممکن است کسی وضع مالی خوب و قابل قبولی هم داشته باشد که نیازمند فرد امینی است تا خریدهای خانه او را انجام دهد یا مسئولیت و پیگیری انجام سرویس و تعمیر لوازم خانگی و تأسیسات خانه او را به عهده بگیرد. یا اینکه یک پزشکی بیمارانی که امکانات لازم برای درمان ندارند را ویزیت مجانی کند.
ما در مجمع خیرین کشور معتقدیم؛ اگر این عزم ملی به وجود بیاید و "نذر تخصص" عمومی شود که هر کسی بتواند کمک‌کار یک نیازمند باشد، تحولی در جامعه ایجاد خواهد شد.
"نذر تخصص" را به صورت فردی در نظر دارید یا می‌توان آن را در قالب کار گروهی و یا صنفی هم دید؟
تخصصی کردن "نذر تخصص" یکی از اهداف این طرح است و در این رابطه حتی اقدامی هم صورت گرفته است. برای نمونه امسال دولت برای درمان بیماری‌های صعب‌العلاج ۵ هزار میلیارد تومان اعتبار را تصویب کرده و وزارت بهداشت مأمور شده تا این اقدام را انجام دهد. در یک جلسه‌ای وزیر بهداشت و درمان موضوع مشارکت‌های اجتماعی را مورد اشاره قرار داد که به دنبال آن دو تن از معاونان و مدیران کل دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به عضویت ستاد راهبردی طرح "نذر تخصص" درآمدند که همکاری لازم در این خصوص ایجاد شود. پس هم‌افزایی و تعامل گسترده یکی از مسیرهای دستیابی به اهداف مد نظر در اجرای این طرح است و شامل حضور پزشکان عضو سازمان نظام پزشکی برای درمان بیماران صعب‌العلاج خواهد بود.
با توضیحاتی که درباره "نذر تخصص" دادید، به نظر می‌رسد که این طرح مجمع خیرین کشور به معنای گسترده‌تر کردن وظایف و مأموریت‌های گروه‌های جهادی است. درست است؟
گروه‌های جهادی در این جریان و این طرح هم دیده شده‌اند و می‌توانند برای پیشبرد برنامه‌های آن و تحقق اهداف آن کمک کنند؛ اما توجه داشته باشید که آنها جزئی از یک حرکت کلان هستند. در حال حاضر ۷۰ هزار پزشک در تهران و ۳۰۰ هزار پزشک در کل کشور فعالیت می‌کنند که ممکن است تعدادی از این پزشکان در سیستم گروه‌های جهادی فعالیت کنند، اما طرح "نذر تخصص" شامل اکثریت پزشکان سازمان نظان پزشکی می‌شود و این طرح، عام‌تر است.
افراد دیگری هم در جامعه هستند که نیازمند دریافت خدمات پزشکی هستند اما دسترسی به این خدمات ندارند. برای آنها هم برنامه‌ای دارید؟
ما برای گروه‌های هدف متعددی در جامعه برنامه‌هایی را پیش‌بینی کرده‌ایم. برای نمونه ما احساس کردیم که خیلی از افرادی که قبلاً در مساجد حاضر می‌شدند و عبادت می‌کردند و بسیجی بودند، الان به دلیل سالمند شدن دیگر توان فیزیکی حضور در مساجد را ندارند اما نیازمند تمام خدمات درمانی هستند. از اینکه سرُم آنها وصل شود یا داروهای آنها تأمین و تهیه شود و ویزیت پزشکی شوند و امثال اینها. بر این اساس حرکتی را با سازمان بسیج پزشکان برنامه‌ریزی کردیم که طی آن ۵۰۰ پزشک بسیجی آماده ارائه خدمات به این گروه از مردم جامعه هستند که این هم در قالب "نذر تخصص" تعریف می‌شود. امیدوار هستیم که اتصال مساجد به بسیج پزشکی را به‌خوبی محقق کنیم تا پزشکان بسیجی بتوانند به‌خوبی ایفای نقش کنند.
دومین طرح کلان که اعلام کردید، چیست؟
طرح دوم ما با عنوان "بانک زمان" مرتبط با جمعیت سالمند کشورمان و ارائه خدمات رایگان به آنهاست با این شرط که داوطلبان در آینده و زمان سالمندی خودشان همان خدمات را به صورت رایگان دریافت کنند. الان صحبت از این است که طبق آمار بین ۸ میلیون تا ۱۰ میلیون سالمند در کشور داریم. همچنین محاسبات دقیق آماری نشان می‌دهد که در هر ده سال ۱۰ درصد به جمعیت کشورمان اضافه خواهد شد و بر این اساس در سی سال آینده ۳۰ درصد از جمعیت حدود ۱۰۰ میلیون نفری ایران سالمند خواهد بود. حالا ممکن است که جمعیت ایران در سی سال آینده با توجه به شرایط اجتماعی و اقتصادی و ازدواج و فرزندآوری به ۱۲۰ میلیون نفر هم برسد، ممکن هم هست که شرایط بد باشد و از وضع موجود هم کمتر باشد که پیش‌بینی‌ها ۱۰۰ میلیون نفر را تخمین می‌زند.
حالا از ۳۰ میلیون سالمند در آینده به دلیل شرایطی که در جامعه وجود دارد، حدود ۱۵ میلیون نفر هیچ کسی را در زندگی خود نخواهند داشت. کسی که الان ازدواج نمی‌کند در ۳۰ سال آینده همسر ندارد، فرزند ندارد، پدر و مادر ندارد و به دلیل سیاست غلط تک‌فرزندی، خواهر و برادر هم ندارد. حالا حساب کنید که ۱۵ میلیون نفر از جمعیت ۳۰ میلیونی سالمندان کشور در سی سال آینده هیچ کسی را ندارند. این افراد اگر از همین الان ـ همانند کشورهای پیشرفته ـ برای آینده خود برنامه نداشته باشند و از الان برای نیازمندان کنونی بر اساس توان و تخصص خودش کمک نکنند، در آینده کسی را ندارند و به فرد رهاشده در جامعه تبدیل می‌شوند که توانایی رفع نیازهای خود را ندارند و باید به آنها سرویس داد.
کاری که به نظر کمی سخت به نظر می‌رسد!
اجازه دهید بزرگی کار را به یک مثال منتقل کنم؛ در مؤسسه خیریه ریحانه که توسط یکی از خیرین عضو مجمع خیرین کشور یعنی آقای مطلبی‌کاشانی اداره می‌شود، ۱۸۰۰ مددجو و نیازمند نگهداری می‌شود که کار نگهداری از آنها را ۱۰۰۰ کارمند و پرستار و پزشک و ... به عهده دارند. اگر این ارقام را نسبت قرار دهیم، نگهداری و سرویس دادن به ۱۵میلیون سالمند تنها در ۳۰ سال آینده نیازمند استخدام ۱۰ میلیون نفر است که اصلاً امکانش وجود ندارد! بنابراین اگر از الان فکر نکنیم و هر کسی به فکر خودش باشد که نرود سرویس دهد تا یک روزی سرویس بگیرد و این عزم ملی در جامعه به وجود نیاید، دهه‌های بعد به مشکل بزرگی برخواهیم خورد. از این روست که ما طرح "بانک زمان" را پیش‌بینی کردیم که هم مشکل الان را حل می‌کند و هم مشکل آینده را.
اگر این طرح شکل بگیرد، تمام کسانی که در رابطه با نگهداری قشر نیازمند توانایی و گواهی‌های معتبر لازم را مانند مدرک پرستاری و بهداشت و درمان داشته باشند و یا پزشکانی که ساعات فراغت زیادتری نسبت به همکاران خود دارند، می‌توانند خدمات خود را در قالب "نذر تخصص" مرتبط با "بانک زمان" به سالمندان ارائه دهند.
شما همیشه استفاده از ظرفیت خیرین را مدنظر داشته و به آن تأکید کرده‌اید. در طرح‌های شما خیرین چگونه امکان حضور و ارائه خدمات دارند؟
خیرین علاوه بر اینکه می‌توانند خود ارائه دهنده خدمات به نیازمندان باشند، می‌توانند سفارش ارائه سرویس و خدمات به شخص نیازمند را ثبت کند تا یک داوطلب آن سفارش را انجام دهد و شخص خیّر هزینه‌اش را مستقیم تقدیم کند.
طرح "بانک زمان" دقیقاً به دنبال چیست؟
ببینید، کسی که عضو کمیته امداد یا تحت پوشش بهزیستی است یا کسی که نخواسته عضو این سازمان‌های امدادرسان باشد اما نیازمندی‌هایی دارد، از سرویس درمانی و پزشکی افراد متخصص که احراز صلاحیت شده استفاده می‌کند. کسی که این سرویس‌ها را به صورت رایگان در اختیار نیازمندان قرار می‌دهد می‌تواند در ۳۰ سال آینده از این خدمات بهره ببرد یا اگر الان به پول آن نیاز داشت می‌تواند مزد خود را در زمان ارائه خدمات از شخص خیّر دریافت کند.
متولی این امر چه نهادی خواهد بود، آیا مجمع خیرین کشور به تنهایی این کار را انجام خواهد داد؟
مجمع خیرین کشور در این طرح هماهنگ‌کننده است. در حال حاضر با مرکز پژوهش‌های مجلس هماهنگ کرده‌ایم و آنها در حال کارِ کارشناسی هستند تا تضمین‌کننده این سرویس را تعیین کند. ارگانی باید تضمین کند که در آینده پاداش خدمات داوطلبان داده خواهد شد و این طرح باید ضمانت اجرا داشته باشد.
پس قرار است برای آن قانون به تصویب برسد؟
بله، باید برای آن قانون تعیین کرد. الان هم با سازمان تأمین اجتماعی جلساتی برگزار می‌کنیم و طرح را با آنها پیش می‌بریم که آن را تصویب کنیم و مجلس مصوبه دهد که چه نهادی متولی پاسخ به این قضیه است.
روی ارگان خاصی هم نظر دارید؟
یک پیشنهاد جدی تولی‌گری سازمان تأمین اجتماعی است. برخی هم پیشنهاد داده‌اند که بیمه مرکزی این تولی‌گری را به‌عهده بگیرد و حالت سوم این است که مجموعه‌ای از نهادها و ارگان‌های عقیدتی مانند آستان قدس رضوی در کنار بیمه مرکزی و سازمان تأمین اجتماعی و به صورت تجمیعی و ائتلافی متولی آن باشند. البته هنوز نه مجلس و نه مجمع خیرین کشور به جمع‌بندی و نتیجه نهایی در این خصوص نرسیده‌ایم.
مطالعات این طرح را از چه زمانی شروع کردید؟
این طرح را از دو سال قبل با استفاده از مطالعات و پژوهش‌های چند مشاور که از آنها دعوت شده بود شروع کردیم و احتمالاً مهرماه از بخش نرم‌افزاری آن رونمایی رسمی به عمل می‌آید؛ اما تا زمانی که قانون نداشته باشیم قابلیت اجرا ندارد هرچند می‌توانیم آن را در چند نقطه به صورت آزمایشی و در شکل "نذر تخصص" اجرا کنیم.
این طرح در کشور دیگری تجربه شده است؟
این طرح ۱۰۳ سال پیش در انگلستان آغاز شده است و بسیاری از کشورهای پیشرفته هم آن را از دهه‌ها قبل اجرا کرده‌اند.
چه شد که این طرح‌های کلان و ملی را در مجمع خیرین کشور برنامه‌ریزی کردید؟
مجمع خیرین کشور ضمن اینکه روی مسائل و اتفاقات روز مانند زلزله و سیل و کرونا و ... دخالت می‌کند و به دنبال هماهنگی و ایفای نقش در این موارد است، انجام کارهای زیربنایی برای آینده را جزو اهداف خود تعیین کرده و روی این نکته متمرکز است که برنامه میان‌مدت یعنی "نذر تخصص" و بلندمدت یعنی "بانک زمان" را محقق سازد.