به گزارش همشهری آنلاین، محدودیت شرکت در آزمون تخصصی، محدودیت ظرفیت پذیرش در رشته‌های مهم آزمون تخصصی و محدودیت ورود به بازار کار پزشکی؛ اینها بخشی از گلایه‌های پزشکان جوان به رئیس دولت است. سال‌هاست داوطلبان دستیاری تخصصی پزشکی نسبت به شرایط‌شان معترض هستند و حالا با انتشار نامه‌ای به رئیس‌جمهوری، از او خواسته‌اند تا اقدامی برای برطرف کردن مشکلات‌شان انجام دهد. آنها بیش از همه به عملکرد سازمان‌های دولتی و همچنین شرایطی که در بخش خصوصی پزشکی حاکم است، انتقاد کرده‌اند.
در بخشی از این نامه که به‌تازگی منتشر شده، گروهی از پزشکان که خودشان را داوطلبان آزمون دستیاری دوره ۴۹معرفی کرده‌اند، به محدودیت شرکت در آزمون تخصصی اشاره کرده‌اند: «درحالی‌که دانشجویان رشته‌های وزارت علوم و حتی بسیاری از رشته‌های وزارت بهداشت از این حق برخوردارند که بلافاصله پس از پایان تحصیل در یک مقطع، در آزمون مقاطع بالاتر شرکت کنند، بخش زیادی از پزشکان عمومی تازه فارغ‌التحصیل توسط وزارت بهداشت با دلایلی غیرمنطقی از حق خود یعنی شرکت در آزمون تخصص منع می‌شوند.»
نکته بعدی مورد اشاره از سوی این پزشکان، کمبود پزشک متخصص است: «تمام آمارهای رسمی نشان‌دهنده کمبود پزشک متخصص به‌ویژه در بسیاری از رشته‌های مهم و پرمتقاضی آزمون تخصصی است، اما با وجود مصوبه صریح شورای‌عالی انقلاب فرهنگی درباره افزایش ظرفیت آزمون تخصصی، وزارت بهداشت به‌طور ناگهانی، اقدام به کاهش ظرفیت پذیرش رشته‌های تخصصی به‌خصوص در رشته‌های پرطرفدار در سهمیه آزاد کرد. همچنین طرح نامعلوم بومی‌گزینی برای مناطق محروم هیچ‌گاه در دفترچه انتخاب رشته نیامد و محدود به مصاحبه‌های برخی مسئولان وزارت بهداشت شد.»
قرار بود افزایش ۲۰ درصدی ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی، مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی از امسال اعمال شود تا براساس آن، تا سال ۱۴۰۴، هر سال به میزان ۲۰درصد به ظرفیت پذیرش دانشجویان اضافه شود، اما ۹تیرماه رئیس کمیسیون اصل ۹۰نامه‌ای به رئیس‌جمهوری نوشت و در آن نسبت به کاهش ظرفیت پذیرش رشته‌های پزشکی اعتراض کرد. به‌گفته او، ظرفیت پذیرش آزمون تخصص پزشکی نه‌تنها بالا نرفته که از ۴۳۱۸ نفر در سال ۱۴۰۰ به ۴هزار نفر در سال ۱۴۰۱ کاهش یافته است.
این کاهش ظرفیت شامل تمام رشته‌ها حتی رشته‌های پرمتقاضی آزمون دستیاری نیز شده است؛ مثلا ظرفیت پذیرش رشته رادیولوژی که یکی از پرطرفدارترین رشته‌های تخصص است با ۲۴ درصد کاهش همراه بوده است. او همان موقع گفته بود که این اقدام وزارت بهداشت، مغایر با مصوبه افزایش ظرفیت پزشکی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی است.
دغدغه دیگر پزشکان معترض، مشکلات ورود آنها به بازار کار پزشکی است: «بسیاری از پزشکان عمومی و متخصص جوان که متقاضی فعالیت در بازار کارند برای کسب پروانه طبابت باید از هفت‌خان سازمان نظام‌پزشکی و وزارت بهداشت بگذرند یا به فعالیت غیرقانونی در مراکز درمانی با حقوق بسیار پایین بپردازند. در شرایطی که نه امکان ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر و نه امکان ورود به بازار کار فراهم است، آیا راهی به‌جز مهاجرت برای پزشکان جوان باقی خواهد ماند؟» آنها در ادامه این نامه به منفعت‌طلبی‌هایی که در این حوزه صورت می‌گیرد، اشاره و در پایان اعلام کرده‌اند که ادامه این روند، منجر به افزایش مهاجرت پزشکان می‌شود.
قبلا هشدارهای زیادی درباره مهاجرت پزشکان داده شده و حتی به‌گفته رئیس بیمارستان روزبه، نیمی از ورودی‌های پزشکی دانشگاه تهران که ۱۰۰نفر اول کنکور سراسری هستند، مهاجرت می‌کنند. وزارت بهداشت آمار دقیقی از مهاجرت پزشکان اعلام نمی‌کند و سازمان نظام‌پزشکی به‌عنوان بخشی که برای مهاجرت پزشکان گود استندینگ یا گواهی حسن انجام کار صادر می‌کند، اخیرا خبر از مهاجرت ۴ هزار پزشک در سال گذشته داده است. رئیس شورای‌عالی این سازمان هم اعلام کرده که تعداد مهاجرت پزشکان متخصص و فوق تخصص از پزشکان عمومی بالاتر رفته است.
ظرفیت پذیرش در رشته‌ها، براساس نیازسنجی است
بابک شکارچی، معاون آموزشی و پژوهشی سازمان نظام پزشکی، اما به این نامه انتقاداتی دارد. او به همشهری می‌گوید که بخشی از این مطالبات، درست است و بخشی دیگر نادرست، یکی از این موارد هم ماجرای تحصیل در مقطع بالاتر، به محض فارغ‌التحصیلی است: «در تمام رشته‌ها، شاید افراد بخواهند برای مقاطع بالاتر درس بخوانند و دکتری یا فوق دکتری بگیرند، در سیستم پزشکی اما اینطور نیست و نمی‌توان این انتظار را داشت که افراد به محض فارغ‌التحصیلی، برای تخصص اقدام کنند. وزارت بهداشت ظرفیت محدودی برای پزشکانی که رتبه‌های بالاتری دارند، ایجاد کرده، اما برای سایر پزشکان، اعلام می‌کند که باید به‌مدت ۲سال، خدمت‌رسانی و بعد از آن برای تخصص اقدام کنند.»
شکارچی، درباره انتقاد این پزشکان مبنی بر اینکه نمی‌توانند در رشته‌های دلخواهشان آزمون بدهند، هم می‌گوید: «وزارت بهداشت، معمولا برای ورود داوطلب به رشته‌های پزشکی، نیازسنجی و براساس نیازهای موجود، ظرفیت‌ها را تعیین می‌کند؛ البته نکته‌ای که درباره کمبود پزشک مطرح می‌شود، بیش از همه به‌دلیل توزیع نامناسب پزشکان است که اگر این مشکل برطرف شود، ماجرای کمبود پزشک حل می‌شود.»
تشدید کمبود متخصص در برخی رشته‌های پزشکی
به‌گفته او، تمام شهرها، امکانات پزشکی یکسانی ندارند؛ به همین دلیل یک پزشک متخصص برای فعالیت در رشته خودش، تصمیم به مهاجرت به شهر دیگری می‌گیرد و همین موضوع سبب می‌شود تا آن منطقه با کمبود همان تخصص مواجه شود. هم‌اکنون بیشترین تعداد پزشک مربوط به ۵شهر بزرگ کشور است و سایر شهرها، با کمبود پزشک مواجهند درحالی‌که از نظر آماری، کمبودی وجود ندارد.
شکارچی می‌گوید: «طی سال‌های گذشته مسئولان در سازمان نظام پزشکی در تلاش بودند تا این مشکلات را مطرح کنند. باید جلساتی تشکیل و به‌طور مشخص اعلام شود که در کدام رشته‌ها مشکل وجود دارد و چطور می‌توان این کمبود را برطرف کرد. هم‌اکنون بررسی‌ها نشان می‌دهد رشته جراحی قلب یا رشته‌های مربوط به بیماری‌های کلیوی خالی است. هم‌اکنون تخصص‌های داخلی، از فهرست رشته‌های پرطرفدار خارج شده‌اند و به‌احتمال زیاد در سال‌های آینده، این اتفاق برای سایر رشته‌های پزشکی هم رخ می‌دهد.»
پیش از این، رئیس سازمان نظام‌پزشکی اعلام کرده بود که تخصص جراحی قلب امسال، ۱۸نفر ظرفیت داشت، اما هیچ‌کس متقاضی آن نبود و در کشور، تنها ۲ نفر فارغ‌التحصیل جراحی کودکان بودند.
دبیر شورای هماهنگی نظام‌پزشکی‌های استان اصفهان هم گفته بود که در دانشگاه علوم‌پزشکی شهرکرد، طی ۵ سال اخیر، حتی یک نفر برای رشته بیهوشی داوطلب نشده یا ظرفیت پذیرش این رشته در دانشگاه علوم‌پزشکی اصفهان ۲۵ نفر است که سال ۹۹، تنها ۲ نفر پذیرش شدند و ۴ نفر در سال ۱۴۰۰ ثبت‌نام کردند. همچنین ظرفیت پذیرش دستیار جراحی عمومی در دانشگاه علوم‌پزشکی اصفهان، در مهر سال ۱۴۰۰، حدود ۱۰ نفر بود که تنها ۷ نفر برای این رشته ثبت‌نام کردند و کمتر از یک سال بعد، ۴ نفر از آنها انصراف دادند و حالا تنها ۳ نفر دانشجوی دستیاری رشته جراحی عمومی در این دانشگاه مشغول هستند.
حالا معاون آموزشی و پژوهشی سازمان نظام‌پزشکی، یکی از راه‌حل‌ها برای عبور از بحران را گفت‌وگو می‌داند: «سازمان نظام‌پزشکی، شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، مجلس و وزارت بهداشت، باید طی جلساتی از طریق گفت‌وگو، این موضوعات را بررسی و با یک برنامه مشترک، اقدام به رفع آنها کنند. نیمی از مشکلات این پزشکان از طریق گفت‌وگو برطرف می‌شود. در کشورهای دیگر هم محدودیت‌هایی برای ورود به برخی از رشته‌ها درنظر گرفته می‌شود. در جایی که بحث سلامتی مردم در کار است، به هر حال سختگیری‌هایی صورت می‌گیرد.»