به گزارش همشهری آنلاین به نقل از نشنال جئوگرافی دانشمندان مدت‌ها است که وجود رابطه‌ای میان شیرین‌کننده‌های مصنوعی و چاقی در انسان‌ها را حدس می‌زدند، اما تا همین اواخر این رابطه فقط در موش‌های آزمایشگاهی نشان داده شده بود.
اکنون دانشمندان در نخستین کارآزمایی بالینی این شیرین‌کننده‌ها را در انسان‌ها آزمایش کرده‌اند. نتایج این کارآزمایی نشان می‌دهد که شیرین‌کننده‌های مصنوعی نه تنها میکروب‌های درون روده‌های انسان‌ها را که برای تامین مواد مغذی ضروری، ساخت ویتامین K و هضم فیبرهای غذایی ضروری هستند، تغییر می‌دهند- بلکه ممکن است بر سرعت جذب قند از خون پس از مصرف یک وعده غذایی اثر بگذارند. هر چه قند یا گلوکز برای مدت بیشتری در خون باقی بماند، خطر دیابت، بیماری قلبی-عروقی و بیماری مزمن کلیوی افزایش پیدا می‌کند.
به گفته دانشمندان، مصرف این شیرین‌کننده‌ها به امید ایجاد حس طعم شیرین بدون دادن تاوان کالری بالا بوده است، اما این بررسی در انسان‌ها نشان می‌دهد که این شیرین‌کننده‌های غیرمغذی و کم‌کالری در انسان‌ها خنثی نیستند.
هر انسان دارای مجموعه منحصربه‌فردی از میکروب‌ها – باکتری، ویروس و قارچ- است که به طور طبیعی درون بدن و روی بدن، در روده، بینی، دهان و روی پوست و چشم قرار دارند. مجموعه سلول‌هایی که این جمعیت میکروبی را می‌سازند. معادل شمار سلول‌های تشکیل‌دهنده بدن انسان هستند. این مجموعه که میکروبیوم نامیده می‌شوند در هنگام تولید در بدن کاشته می‌شوند و نه تنها به گوارش کمک می‌کنند، بلکه باعث محافظت در برابر عوامل آسیب‌رسان هم می‌شوند و از دستگاه ایمنی حمایت می‌کنند.
علت اختلال میکروبیوم بوسیله شیرین‌کننده‌های مصنوعی این است که با وجود اینکه برای انسان‌های کم‌کالری یا بدون کالری شمرده می‌شوند، به عنوان ماده مغذی برای برخی از میکروب‌ها عمل می‌کنند و باعث تکثیر آنها می‌شوند. در نتیجه عدم تعادلی در جمعیت میکروبی ایجاد می‌شود که می‌تواند به التهاب مزمن روده یا سرطان روده بزرگ بینجامد.
این بررسی همچنین ثابت می‌کند که شیرین‌کننده‌های مصنوعی می‌توانند میکروبیوم روده را پس از دو هفته مختل کنند و اثرات آنها بر سوخت‌وساز قند از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
شیرین‌کننده‌ها بر افراد مورد آزمایش اثر مشابهی نداشتند
از شیرین‌کننده‌های مصنوعی رایج می‌توان به ساخارین، ساکرالوز، آسپارتام و استویا اشاره کرد.
در این بررسی برای آزمایش تاثیر شیرین‌کننده‌های مصنوعی بر توانایی بدن در کنترل کردن اوج‌گیری قند خون پس از مصرف وعده‌های غذایی حاوی قند، گروهی از داوطلبان پس از نوشیدن یک نوشیدنی قندی آزمایشی از لحاظ میزان قند خون زیر نظر گرفته شدند. میزان‌های قند خون به طور طبیعی باید ۱۵ تا ۳۰ دقیقه پس از خوردن ماده قندی بالا رود و در طول دو تا سه ساعت به حد طبیعی بازگردد. اگر میزان‌ها قند در حد بالا رفته باقی ماند، نشاندهنده آن است که بدن نمی‌تواند به درستی قند را فراوری و دخیره کند، پدیده‌ای که به آن عدم تحمل گلوکز می‌گویند.
در این بررسی جدید، آزمایش سواکرالوز و ساخارین درافراد نشان داد که این ماده بدن را به سمت عدم تحمل قند یا گلوکز می‌کشاند که در صورت تداوم می‌تواند باعث افزایش وزن و دیابت شود. مصرف آسپارتام و استویا در میزان‌های مصرف‌شده در این بررسی بر تحمل کلوگز اثری نگذاشتند.
این پژوهشگران می‌گویند پاسخ‌های قندی که بوسیله ساخارین و سوکرالوز که احتمالا بوسیله میکروبیوم روده در بدن ایجاد می‌شوند، ممکن است بارزتر باشند.
این پژوهشگران برای ثابت کردن این که جمعیت میکروبی روده باعث اختلال میزان قند خون شده است، میکروب‌های مدفوعی افراد شرکت‌کننده در این بررس را به موش‌های عاری از میکروب تزریق کرند. این بررسی نشان داد که میکروب‌های به دست آمده از داوطلبان با قند خون بالا رفته نیز باعث مختل شدن کنترل گلوگز در موش‌ها شدند.
گرچه افراد مورد ازمایش در این بررسی برای مدت طولانی پیگیری نشدند، این بررسی برای نخستین بار نشان داد که میکروبیوم بدن به شیرین‌کننده‌های مصنوعی به شیوه‌ای کاملا فردی پاسخ می‌دهد. این وضعیت می‌تواند در برخی از افراد اگر نه همه افراد بسته به نوع میکروب‌ها و نوع شیرین‌کننده مصنوعی سوخت‌وساز قند را مختل کند.
البته این بررسی پرسش‌های جدیدی هم برمی‌انگیزد که بررسی‌های بعدی باید به آنها پاسخ دهند:مثلا افراد مورد آزمایش در این بررسی قبلا سابقه مصرف شیرین‌کننده‌های مصنوعی را داشتند و روشن نیست آیا در افرادی که به طور مرتب از این مواد مصرف می‌کنند، اختلال مشابهی در سوخت‌وساز گلوکز رخ می‌دهد یا نه یا درجاتی از سازگارشدن در آنها رخ می‌دهد.
همچنین معلوم نیست که تفاوت مشاهده شده میان افراد در این بررسیب علت ژنتیکی، اپی‌ژنتیکی یا سبک زندگی داشته است.