همشهری آنلاین - مریم قاسمی: مدیریت شهری برای آنکه فرهنگ بازیافت زباله و تفکیک پسماند را بین مردم تقویت کند، کلی برنامه در نظر گرفته است؛ یکی از این برنامه‌ها تلفیق هنر و طلای کثیف است که در همین بوستان بازیافت خودمان انجام می‌شود. در این بوستان مجسمه‌های زیبایی با مواد دورریختنی ساخته شده تا شهروندان یک گام جلوتر روند و بعد از تفکیک زباله، به فکر جان دادن به این طلای کثیف باشند. مثلاً می‌دانستید بزرگ‌ترین مسجمه‌های بازیافتی تهران در منطقه ۱۶ و در محله علی‌آباد جنوبی و داخل بوستان پهلوانان نصب شده است. اگر می‌خواهید در این زمینه بیشتر بدانید مطلب پیش رو را دنبال کنید.
- خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
تعداد حیوانات زباله‌ای بیشتر می‌شود
بوستان بازیافت یا همان پهلوانان در ناحیه ۵ منطقه ۱۶ و در محله علی آباد جنوبی و خیابان شهید باستانی پور واقع شده است. حدود ۵ سال از تأسیس این بوستان می‌گذشت که ایده ساخت و نصب مجسمه‌هایی با مواد دورریختنی در ذهن مسئولان جرقه زد و طولی نکشید که این مجسمه‌های زباله‌ای زینت‌بخش بوستان بازیافت شدند. اگر گذرتان به این بوستان دیدنی افتاده باشد، حتماً به ارزشمند بودن زباله و هنری که می‌توانید خرج آن کنید پی برده‌اید.
مجسمه اسبی که در این بوستان خود نمایی می‌کند، با قطعات دورریختنی خودرو ساخته شده است. در ساخت مجسمه فیل هم از تکه‌های لاستیک استفاده شده است. این بوستان بخش کوچکی از تلاش مدیران شهری منطقه برای آموزش شهروندان است. مسئولان اداره پسماند منطقه ۱۶، آموزش و فرهنگسازی را مهم‌ترین رکن در نهادینه کردن فرهنگ بازیافت و تفکیک زباله می‌دانند و معتقدند که تأسیس این بوستان و نصب مجسمه‌های بازیافتی در آن، یکی از روش‌های مؤثر و غیرمستقیم در آموزش است.
رسالت شهرداری در استفاده از مواد بازیافتی در ساخت آثار هنری، نشان دادن واقعیت‌های بازیافتی به شهروندان است. اینکه چطور می‌توان از مواد دورریختنی که هرگز به کار نمی‌آید در یک آفرینش هنری استفاده کرد. اما نصب مجسمه‌های بازیافتی در بوستان پهلوانان علی‌آباد جنوبی تنها یک بخش از کار است، چراکه با ساخت و راه‌اندازی سوله مرکز تحقیقات بازیافت و محیط‌زیست که قسمت‌های مختلفی شامل سالن کنفرانس، یک کتابخانه بزرگ و مرجع در زمینه بازیافت و محیط‌زیست، نمایشگاه آثار بازیافتی و نمایش مرحله به مرحله طرح تفکیک زباله از مبدأ دارد، شهروندان نیز می‌توانند از آنها استفاده کنند.
رونق برنامه‌های آموزشی در محله‌ها
اداره پسماند شهرداری منطقه ۱۶ اهداف بلند مدتی را برای آموزش چگونگی جداسازی و تفکیک پسماند برای شهروندان در نظر گرفته و برای تحقق این اهداف، برنامه زمانبندی شده‌ای را تعیین کرده است، چراکه که آموزش پراکنده و نامنظم، هیچ‌گاه نتیجه‌بخش نبوده است.
برای این کار محدوده این منطقه را به ۸ گروه آموزشی تقسیم کرده‌اند و آموزشگران، فعالیت‌های خود را هر ماه به یکی از این گروه‌ها اختصاص می‌دهند. این تقسیم‌بندی شامل مجتمع‌های مسکونی، مراکز آموزشی، مراکز بهداشتی ـ درمانی، مراکز مذهبی، مراکز صنعتی، مراکز دولتی، مراکز فرهنگی و مراکز ورزشی و تجاری است. همه این آموزش‌ها در تمام این گروه‌ها بر ۳ اصل تفکیک پسماند، استفاده مجدد و کاهش تولید زباله استوار است و در هرگروهی متناسب با کاربری‌ها، متفاوت است. برای مثال، آموزش در مهدکودک‌ها و مدارس به دلیل تأثیر بیشتر، گروهی و دسته‌جمعی است، تنوع بیشتری هم دارد و برای تفهیم موضوع به دانش‌آموزان، از ابزارهای مختلف آموزشی مثل تئاتر، اتوبوس بازیافت و بروشورهای متنوع استفاده می‌شود، اما آموزش در مجتمع‌ها و واحدهای مسکونی برای تأثیر بیشتر و بهتر به‌صورت چهره به چهره انجام می‌شود.
مسئولان بازیافت در هر ماه آموزش‌ها را بر اساس ضرورت به گروه‌های مختلف آموزشی اختصاص می‌دهند. آموزش‌های شهروندی در زمینه پسماند در سال‌های اخیر به دلیل شیوع کرونا به شکل‌های مختلف از جمله آموزش مجازی و آنلاین صورت می‌گرفت، اما اکنون این آموزش‌ها در محله‌ها بر قرار شده است.
کارشناسان اداره پسماند در هرگروه آموزشی از تکنیک‌های خاصی استفاده می‌کنند. مثلاً آموزشگران برای آموزش مغازه‌داران راسته‌های تجاری دست به کار می‌شوند و هر ناحیه را به ۴ خیابان اصلی که تجمع واحدهای تجاری در آن زیاد است، تقسیم کرده‌اند. معمولاً کارشناسان، دوشنبه و چهارشنبه هر هفته به این مراکز می‌روند و کاسبان را با زباله‌های خطرناک، شیوه جمع‌آوری و تفکیک پسماند آشنا می‌کنند.
هر زباله‌ای زباله نیست!
شاید تصور ساخت مجسمه‌های مختلف با مواد دورریختنی مثل آهن‌پاره‌های یک خودرو یا قطعات تکه‌تکه شده لاستیک ماشین، برای بیننده کمی عجیب باشد، اما سال‌ها قبل «تقی فراهانی»، هنرمند خوش‌ذوق، با پشتکار و قدرت فکر و خلاقیتی که داشته این تصور غیرممکن و عجیب را به واقعیت تبدیل کرده است.
البته این نخستین باری نیست که هنرمندان با روی هم گذاشتن پیچ و مهره مجسمه بازیافتی می‌سازند، اما هنر فراهانی در ساخت مجسمه با وسایل دورریختنی در بوستان پهلوانان به اوج خود رسیده است. او در مورد این هنر ویژه‌اش می‌گوید: «یادم می‌آید از بچگی به ساختن مجسمه با وسایل مختلف علاقه‌مند بودم. جوان‌تر که بودم، روزی به‌صورت اتفاقی با تکه‌های کاغذهای باطله و با استفاده از فایبرگلاس یک مجسمه ساختم و همان مجسمه سرآغاز روی آوردن من به هنر بازیافت بود. کم‌کم به فرزندانم هم یاد دادم که هر چیز زاید و به‌ظاهر دورریختنی دورریختنی نیست و می‌توان با کمی وقت و حوصله آن راتبدیل به یک اثر هنری کرد.»
نکته مهم درباره کاغذهای باطله
بهتر است که بدانید اگر برای ساخت کاغذ از کاغذهای باطله سالم استفاده شود، در مصرف آب ۹۰ درصد و در مصرف انرژی ۵۰درصد صرفه‌جویی می‌شود. باز هم بدنیست بدانید که برای تولید یک تن کاغذ جدید باید ۱۵ درخت تنومند قطع شود. پس به جای اینکه با بی‌مبالاتی هرچه تمام، زباله‌های خشک مثل کاغذ یا پلاستیک را در کیسه زباله‌های تر بریزید، در خانه خود دو سطل زباله قرار دهید و موضوع تفکیک این طلای کثیف را جدی بگیرید.