به گزارش همشهری آنلاین به نقل از الجزیره، آغاز ماه اکتبر نوید اعلام برگزیدگان جوایز نوبل را می‌دهد. در بازه زمانی شش روزه جمعی از دانشمندان، نویسندگان، اقتصاددانان و رهبران حقوق بشر سراسر جهان به عنوان دریافت‌کنندگان شش جایزه نوبل معرفی خواهند شد.
فصل جوایز نوبل امسال از دوشنبه (امروز) با معرفی برگزیده بخش پزشکی آغاز می‌شود و به دنبال آن برندگان شاخه فیزیک، شیمی، ادبیات، صلح نوبل و اقتصاد مشخص خواهد شد.
در ادامه با پنج نکته درباره جوایز نوبل آشنا خواهید شد:
چه کسی جایزه نوبل را تاسیس کرد؟
جوایز شاخه‌های پزشکی، فیزیک، شیمی، ادبیات و صلح به درخواست «آلفرد نوبل» کارخانه‌دار ثروتمند سوئدی و مخترع دینامیت تاسیس شدند. نخستین جایزه در سال ۱۹۰۱ یعنی پنج سال پس از درگذشت «نوبل» به برگزیدگان اهدا شد.
هر کدام از جایزه‌ها ۱۰ میلیون کرون سوئد معادل حدود ۹۰۰,۰۰۰ دلار ارزش دارد و به همراه یک دانشنامه و مدال طلا هر ساله در یکم دسامبر مصادف با تاریخ درگذشت «آلفرد نوبل» (در سال ۱۸۹۶) اهدا می‌شود.
جایزه بخش اقتصاد که به طور رسمی با عنوان «جایزهٔ علوم اقتصادی بانک مرکزی سوئد به یاد آلفرد نوبل» شناخته می‌شود توسط «نوبل» ایجاد نشد و بانک مرکزی سوئد در سال ۱۹۶۸ آن را تاسیس کرد.
در فاصله ۱۹۰۱ تا ۲۰۲۱، جوایز نوبل و جایزه علوم اقتصادی ۶۰۹ بار اهدا شدند.
چه کسی می‌داند برنده کیست و چرا؟
اساس‌نامه «جوایز نوبل» داوران را از صحبت درباره نامزدهای جوایز تا ۵۰ سال بعد از اهدا، منع می‌کند. پس احتمالا مدت بسیار زیادی باید بگذرد تا ما متوجه شویم داوران چطور برندگان سال ۲۰۲۲ را انتخاب کردند و چه کسانی در فهرست نهایی آن‌ها قرار گرفته بودند.
داوران سخت تلاش می‌کنند تا پیش از اعلام رسمی سرنخی درباره برگزیدگان ندهند، اما برخی اوقات اطلاعاتی به بیرون رخنه می‌کند.
شرط‌بندان گاهی اوقات در اروپا درباره برگزیدگان احتمالی شاخه‌های صلح نوبل و ادبیات گمانه‌زنی می‌کنند.
چه کسانی می‌توانند نامزد پیشنهاد کنند؟
هزاران نفر در سراسر جهان برای معرفی نامزد دریافت جوایز نوبل واجد شرایط هستند.
از جمله این افراد به استادهای دانشگاه، قانون‌گذاران، برندگان پیشین جوایز نوبل و اعضای کمیته می‌توان اشاره کرد.
با اینکه نام نامزدها تا ۵۰ سال محرمانه باقی می‌ماند، اما گاهی اوقات کسانی که آن‌ها را معرفی کرده‌اند انتخاب‌هایشان را برای عموم مردم آشکار می‌کنند.
داستان اهدای نوبل در نروژ چیست؟
جایزه صلح نوبل در نروژ اهدا می‌شود، این درحالی است که سایر شاخه‌های نوبل در سوئد اهدا می‌شوند. این روال نیز به خواست «آلفرد نوبل» به این صورت برگزار می‌شود.
دلایل او مشخص نیست، اما در دوره حیات او سوئد و نروژ یک اتحادیه محسوب می‌شدند و در سال ۱۹۰۵ جدا شدند. گاهی اوقات تنش‌هایی در روابط بین بنیاد نوبل در استکهلم و کمیته مستقل جایزه صلح در اسلو به وجود می‌آید.
چطور می‌شود برنده نوبل شد؟
در وهله نخست باید شکیبا بود. دانشمندان اغلب باید چندین دهه صبر کنند تا آثارشان توسط داوران به رسمیت شناخته شوند. البته این روند برخلاف خواسته «آلفرد نوبل» است که مایل بود جوایز به کسانی اهدا شود که «در سال جاری منفعت قابل‌توجهی را به بشر اعطا کرده‌اند». کمیته جایزه صلح تنها موردی است که مرتبا دستاوردهای سال اخیر را گرامی می‌دارد.
آکادمی سوئد که مسئولیت انتخاب برنده نوبل را در رشته ادبیات دارد، برنده سال ۲۰۲۲ این جایزه معتبر ادبی را روز پنج‌شنبه ۱۴ مهر (۶ اکتبر) در استکهلم معرفی خواهد کرد و باید منتظر ماند و دید پس از «عبدالرزاق گورنا» نویسنده نه چندان شناخته شده تونسی در سال ۲۰۲۱ و «لوئیس گلیک» شاعر ناآشنای آمریکایی در سال ۲۰۲۰، چه کسی برنده نوبل ادبیات ۲۰۲۲ خواهد بود.