اما عدمتحقق دولت الکترونیک تنها مطالبه بیجواب مانده کارشناسان از وزارتخانه ارتباطات و فناوری اطلاعات نیست.
اختلالات فراوان در شبکه تلفن همراه، نابسامانی در شبکه اینترنت کشور، عقب بودن از برنامه چهارم توسعه کشور، به علاوه ناتوانی در اجرای سیاستهای دولت الکترونیک از جمله مهمترین مواردی است که دکتر سلیمانی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات را تا پای استیضاح نیز پیش برده است.
«وضعیت ما از نظر مخابرات و تعداد تلفنهای ثابت و همراه در هر حال نسبتا مناسب است و برنامه سوم در سمتی پیش رفت که پیشبینی میشد مسئله تلفن همراه در کشور بهطور کلی حل شود.
اما برنامه چهارم برای توسعه IT در نظر گرفته شده است.» احمد معتمدی وزیر ارتباطات دولت هشتم، در گفتوگو با همشهری با اشاره به اینکه تغییر نام وزارت پست و تلگراف و تلفن به وزارتخانه ارتباطات و فناوری اطلاعات بیانگر لزوم توجه ویژه به IT است، از وضعیت فناوری اطلاعات در کشور اظهار نارضایتی میکند: تعداد کاربران اینترنت ما افزایش پیدا کرده و با توجه به قشر جوان طبیعی است که این اتفاق بیفتد، اما میزان استفاده از شبکه پرسرعت بسیار کم است و در کل کشور کمتر از 200هزار نفر کاربر ADSL در کشور داریم که این رقم در کشوری مانند کرهجنوبی به بیش از 25میلیون نفر میرسد.
وی با بیان اینکه در قانون وزارتخانه ارتباطات تکلیف متولی فناوری اطلاعات در کشور مشخص شده و این وظیفه به این وزارتخانه سپرده شده است، میگوید: بحث سرویسدهندهها، مجوز ICP و ISPها، زیرساختها و بسیاری از کارهای زیربنایی از جمله تشکیل معاونت IT و شورای فناوری اطلاعات و شرکت فناوری اطلاعات در دولت قبل حل شد و ما نباید از نظر افزایش تعداد کاربر اینترنت مشکلی داشته باشیم اما اینکه عنوان میشود اینترنت پرسرعت در ایران مشتری ندارد، بیانگر این است که در توسعه کاربردها ضعیف عمل شده است که البته طبق قانون برنامه چهارم، قانون وزارتخانه و تمام فعالیتهای زیرساختی انجام شده باید وزارتخانه در این زمینه فعال عمل میکرد.
توسعه IT در گرو توجه دولت و مجلس
صرفنظر از وجود تمام وظایفی که قانون و برنامه چهارم برای توسعه ICT بر عهده وزارت ارتباطات قرار داده است، توجه ناکافی به این مبحث در دیگر نهادهای کشور و از جمله مجلس کاملا مشهود است.
وجود نداشتن کمیسیونی مجزا برای پیگیری مسائل مربوط به ارتباطات و فناوری اطلاعات و از آن مهمتر، نبود متخصصان کافی در حوزه IT در بین نمایندگان مجلس از مسائلی است که باعث میشود مجلس نیز در مورد توسعه IT با سرعت و قدرت لازم ظاهر نشود؛
ضمن اینکه به اعتقاد برخی کارشناسان، نمایندگان کمیسیون صنایع و معادن مجلس که کمیته مخابرات را در خود جای داده است دغدغه توسعه IT ندارند: «بهنظر میرسد کمیسیون صنایع دغدغه مخابرات و فناوری اطلاعات ندارد.» این را داوود زارعیان، مدیر روابط عمومی شرکت مخابرات ایران به همشهری میگوید.
وی با بیان اینکه پس از طرح موضوع بزرگراههای اطلاعاتی در سال 1994 که منجر به رشد فراوان IT در کشورهای مختلف شد، میگوید: از آن زمان رویکرد دنیا در مسئله ارتباطات، رویکردی علمی و همه جانبه بهمنظور توسعه بوده است و کشورهای مختلف سعی دارند در برنامهریزیهای خود توجهی ویژه به ارتباطات داشته باشند.
به اعتقاد این کارشناس، هرچند در این زمینه در کشور ما نیز کارهای خوبی صورت گرفته است، اما در عصری که همه کشورها در زمینه توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات بسیار فعال عمل میکنند، مجلس ما نیز باید توجه بیشتری به این حوزه داشته باشد؛
بهخصوص که مجلس با توجه به نقش قانونگذاری و همچنین نقش نظارتی میتواند بسیار فعال ظاهر شود: البته این توجه لزوما نباید با افزایش کمیسیونها همراه باشد.
اما درحالی که بسیاری ازکارشناسان IT را یکی از عوامل توسعه کشورها در عصر حاضر ارزیابی میکنند، زارعیان معتقد است، وزارت ارتباطات به تنهایی نمیتواند این ماموریت را به انجام رساند: نمیشود وزارتخانه به تنهایی در این ماجرا دخیل باشد و توقع داشته باشیم در حوزه IT پیشرفت کنیم و از آن مهمتر IT مبنای توسعه کشور باشد.
مشکل نداریم!
«در خیلی شاخصها وزارت ارتباطات از برنامه جلوتر است، به روزرسانی خدمات را شاهدیم. در تلفن ثابت نیازهای مردم جواب داده شده است. در بحث اینترنت و در زیرساختها هم زیاد ضعفی نمیبینیم.»
علی مطهری رئیس کمیته مخابرات مجلس وضعیت IT کشور را اینچنین ارزیابی میکند.
وی در پاسخ به این سؤال همشهری که آیا وجود یک کمیسیون مستقل، روند بررسی مسائل این حوزه در مجلس را تسریع نمیکند، اینگونه پاسخ میدهد: البته اگر ما در کمیته مخابرات مشکل خاصی در حوزه فناوری اطلاعات ببینیم آن را به کمیسیون صنایع ارجاع میدهیم ولی به هرحال اگر بخواهیم به IT، دولت الکترونیک و تجارت الکترونیک بها بدهیم، ضرورت وجود کمیسیون احساس میشود.
غیبت «IT MAN» در مجلس بزرگترین مانع اجرایی چنین طرحی است: نمایندگان مجلس که از قبل سطحبندی نمیشوند و براساس نظر مردم و از میان شرکتکنندگان انتخاب میشوند و از نظر وجود نیروی متخصص در این حوزه همواره در مجلس مشکل داشتهایم.
نکته اخیر از سوی رمضانعلی صادقزاده، رئیس کمیته ارتباطات و مخابرات مجلس قبل نیز مورد تایید قرار میگیرد: در کمیته ارتباطات و مخابرات مجلس هفتم نیز از جمع 4 عضو کمیته 3 نفر تخصص IT نداشتند.
وی با بیان اینکه با توجه به سیاستهای اصل 44 ساختار برخی وزارتخانهها و همچنین کمیسیونهای مجلس قابل تغییر و ادغام در یکدیگر است، میگوید: وجود یک کمیسیون مجزای فناوریهای نوین که فناوری اطلاعات و ارتباطات نیز زیرمجموعه آن باشد باعث میشود نمایندگان فرصت بیشتری داشته باشند و در بحث قانونگذاری و نظارت اولویت بیشتری برای ICT قائل شوند.
به اعتقاد صادقزاده که اکنون معاونت High Tech سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران را برعهده دارد، در حال حاضر این اولویت در میان مجلسیان و همچنین دولتیان وجود ندارد: کارهای خوبی انجام شده است اما کاملا مشخص است که توجه به IT در اولویت برنامهها نیست.
نه در میان مجلسیان که این اولویت نداشتن در بخش نظارتشان مشخص است و نه در دولت که در ارائه لوایح و بهخصوص لایحه بودجه سالانه مشخص میکند برای فناوری اطلاعات و ارتباطات اولویتی قائل نیست.