همشهری آنلاین - فاطمه عباسی: اختاپوس‌ها مدام ما را غافلگیر می‌کنند؛ ظاهر ماورایی و هوش قابل توجهی دارند؛ اختاپوس‌ها دارای خون آبی، سه قلب و مغزی به شکل دونات هستند. اما اینها غیرعادی‌ترین چیزها در مورد آنها نیست!
۱. اختاپوس‌ها هشت بازو دارند اما آیا می‌دانستید که هر بازو حاوی «مغز کوچک» خود است؟ جان آبلت، جانورشناس به موزه نشنال هیستوری گفت اختاپوس‌ها به این روش کارها را با بازوهای خود سریع‌تر و موثرتر انجام می‌دهند. از این جالب‌تر اینکه هر بازو قادر است به طور مستقل عمل کند و قادر به چشیدن، لمس و حرکت بدون جهت است.
۲. دانشمندان از اندازه مغز یک حیوان نسبت به بدنش به عنوان یک راهنمای تقریبی برای برآورد هوش آنها استفاده می‌کنند، البته عوامل دیگری مانند درجه انعطاف مغز نیز نقش دارند، اما حیوانات باهوش‌تر نسبت مغز به بدن بالاتری دارند. نسبت مغز به بدن یک اختاپوس در بین بی‌مهرگان و حتی بسیاری از مهره‌داران بزرگتر است.
اختاپوس‌ها تقریبا به اندازه یک سگ نورون (سلول‌های مغزی) دارند. حدود دو سوم این سلول‌ها در بازوها قرار دارد و بقیه در مغز دوناتی شکلی است که دور مری پیچیده شده و در سر اختاپوس قرار دارد. این حیوانات در آزمایش‌ها پیچ و خم‌ها را رد کرده‌اند و کارهای دشواری را برای دریافت پاداش غذایی انجام می‌دهند. آنها همچنین در ورود و خروج خود از ظروف ماهر هستند.
جان می‌گوید: «به یاد دارم که در یکی از آزمایشگاه‌ها ماهی‌ها گم می‌شدند. کارکنان یک دوربین فیلمبرداری کوچک نصب کردند و معلوم شد که یکی از اختاپوس‌ها از مخزن خود خارج می‌شود، به مخزن دیگر می‌رود، آن را باز می‌کند، ماهی‌ها را می‌خورد، درِ آن را می‌بندد، به مخزن خود باز می‌گردد و مخفی می‌شود! یک عملیات کاملا حساب شده.»
۳. استفاده از ابزار در قلمرو حیوانات نسبتا نادر است؛ میمون‌ها، دلفین‌ها و برخی از پرندگان (به ویژه کلاغ‌ها و طوطی‌ها) از جمله نوادر این حوزه هستند اما در میان بی‌مهرگان، تنها اختاپوس‌ها از ابزار استفاده می‌کنند. این جانور حتی با حل معماهایی مشخص برای دریافت غذا تلاش می‌کند؛ در محیط‌های وحشی هم لانه سازی او با استفاده از سنگ‌ها و ایجاد نوعی سپر برای محافظت از خود جلب نظر می‌کند.
اختاپوس‌ها هر چیزی را که پیدا کنند انبار می‌کنند: سنگ، صدف شکسته، حتی شیشه شکسته و درِ بطری؛ چشمگیرترین مثال در سال ۲۰۰۹ رخ داد، زمانی که چند اختاپوس در حال جمع آوری پوسته‌های دور ریخته شده نارگیل در اندونزی مشاهده شدند. این حیوانات با شستشوی پوست‌ها از آنها به عنوان ابزاری برای حرکت در کف اقیانوس استفاده کردند.
۴. اختاپوس‌ها توانایی تشخیص افراد و انتخاب آنها را دارند! مناطقی از مغز این حیوان که به بینایی اختصاص دارد، بسیار قوی هستند و این برای سبک زندگی آنها مهم است. به گفته دانشمندان، این جانوران می‌توانند افراد خارج از گونه خود، از جمله چهره انسان را تشخیص دهند. کلاغ‌ها هم این ویژگی را دارند اما در مورد این موجود بی‌مهره شگفت‌انگیزتر است.
ساینتیفیک امریکن داستانی را از دانشگاه اوتاگو در نیوزلند گزارش کرده که در آن یک اختاپوس اسیر ظاهرا مورد بیزاری یکی از کارکنان قرار گرفته و در واکنش هر بار که آن شخص از کنار مخزن او رد می‌شد، اختاپوس یک فواره آب به سمت او می‌پاشید.
۵. زندگی برای اختاپوس‌های دختر آسان نیست؛ آنها به معنای واقعی کلمه جان خود را برای فرزندانشان می‌دهند. یکی از انواع این حیوان به مدت ۵۳ ماه در حال پرورش تخم‌های خود است، یعنی تقریبا چهار سال و نیم و این طولانی‌ترین دوره زاد و ولد شناخته شده برای هر حیوانی است. این دخترها حتی از والدین خود هم مراقبت می‌کنند.
در طول ۱۸ غواصی به اعماق آب‌های کالیفرنیا، محققان هرگز ندیدند که اختاپوس مادر تخم‌هایش را رها کند یا چیزی بخورد، حتی خرچنگ یا میگویی که در آن نزدیکی سرگردان بود! این ماده وزن کم کرد، پوستش شل و رنگش پریده و چشمانش کدر شد. از خود گذشتگی حیرت‌انگیز اختاپوس مادر منجر به از دست رفتن او شد و دریا پر از اختاپوس‌های کوچک یتیم.
۶. این جانوران مبدل‌های حیله‌گری هستند که در تکنیک‌های فرار بسیار حرفه‌ای هستند. آنها ماهرترین هنرمندان استتار در جهان هستند. آنها در یک لحظه رنگ خود را تغییر می‌دهند. علاوه بر این، آنها می‌توانند منبسط یا جمع شوند تا بافت پوست خود را به سرعت تغییر دهند و با محیط اطراف خود مطابقت داشته باشند. این خلقت فوق‌العاده به محققان ایده ساخت پارچه‌ای مصنوعی برای تطابق با محیط داده است.
پهن شدن، راه رفتن روی دو پا، نواری شدن، جلبکی شدن و نارگیلی شدن! اختاپوس می‌تواند شبیه گونه‌های مختلف شود. این یک تغییر شکل واقعی است!
۷. بالاخره چرا اختاپوس‌ها خون آبی دارند؟ خون آبی به این دلیل است که پروتئینی، که اکسیژن را در اطراف بدن اختاپوس حمل می‌کند، حاوی مس است نه آهنی که ما در هموگلوبین خود داریم. پروتئین مبتنی بر مس، هموسیانین، در انتقال مولکول‌های اکسیژن در شرایط سرد و کم اکسیژن کارآمدتر است، بنابراین برای زندگی در اقیانوس ایده آل است. جالب اینکه این خون آبی با مرگ اختاپوس رنگ خود را از دست می‌دهد و شفاف می‌شود.