همشهری آنلاین - مریم قاسمی: در میان ساختمان‌های کوتاه و بلند شهرک شهید بهشتی، پیدا کردن تنها مسجد محل در بین منازل مسکونی کار مشکلی نیست. مسجدی با مناره‌های بلند که آن را می‌شود از دور دنبال کرد و به آن نزدیک شد. بدون تردید هیبت مسجد ثارالله چشم هر کسی را به خود می‌گیرد.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
مناره‌ها و گلدسته‌های بزرگش جبران تنهایی‌اش را در محله کرده و آن را گل سرسبد محله کرده است. حاج «علی آدینه» و جمعی از افراد فعال و قدیمی محله به نام‌های «حسن بازویی»، «عظیم قدیم‌زاده» و «علی صنم‌زاده» جزو هیئت امنای مسجد هستند که سراغشان می‌رویم. آدینه در مسجد را باز می‌کند. هرچه باشد، او مورد اطمینان و امین اهالی محل است. وقتی متوجه شدم این مسجد خانه امیدی برای گشایش گرفتاری مردم محله و حتی ساکنان این منطقه شده، رفتم تا با برنامه و فعالیت‌های عام‌المنفعه آن بیشتر آشنا شوم.
کلنگ ساخت مسجد ثارالله را درست ۱۱ سال بعد از دوران دفاع‌مقدس می‌زنند. زمینی را که در محله بلااستفاده بود، برای این کار انتخاب می‌کنند و آن را با کمک خیّران و جمعی از از جانبازان دفاع‌مقدس و بچه‌های جبهه و جنگ ساختند. نکته دیگری که در مسجد ثارالله وجود دارد و نظر هر فردی را به خود جلب می‌کند این است که اینجا فقط محل برگزاری نمازهای یومیه نیست. اینجا پس از گذشت سال‌ها، تبدیل به پایگاه و پاتوق فرهنگی شده و اهالی با میل و اشتیاق زیاد به آنجا رفت‌وآمد می‌کنند.
جشنی برای آزادی زندانیان غیرعمد
در مسجد ثارالله علاوه بر برگزاری کلاس‌های قرآنی و برنامه‌های ورزشی و تفریحی برای نوجوانان و جوانان، کارهای خیرخواهانه نیز انجام می‌شود که نمونه آن برپایی جشن گلریزان برای آزادی زندانیان غیرعمد است که به دلیل بدهی مالی به زندان افتاده‌اند و تنها راه نجاتشان از پشت میله‌های زندان تسویه بدهی و رضایت شاکیان است.
حالا جشن گلریزان از برنامه‌های پرطرفدار و محبوب بین شهروندان شده، طوری که کسی در زمان برگزاری این برنامه غیبت نمی‌کند و همه می‌دانند باید از بخشی از مال و درآمد خود را کنار بگذارند و در این کار خیر مشارکت کنند. خوب، هرچه باشد حرف آزادی زندانیان غیرعمدی در میان است که بیشترشان آدم‌های آبرومند و دارای خانواده‌اند و اگر الان کسی به دادشان نرسد خدا می‌داند که چه آسیب‌ها و خطراتی زن و بچه‌شان را تهدید می‌کند.
تهیه جهیزیه و ملزومات شروع زندگی تازه
علی آدینه، درباره فعالیت‌های متنوع این مسجد می‌گوید: «علت باز بودن در مسجد در طول روز فقط و فقط گره‌گشایی از مشکلات مردم است. به‌عنوان مثال، تا به حال چندین مرتبه جهیزیه و ملزومات و وسایل شروع یک زندگی تازه برای عروس‌خانم‌های نیازمند و خانواده‌های کم‌درآمد تهیه و به شکل محترمانه و دور از چشم دیگران به دستشان رسیده است.» این خانواده‌ها از قبل با شگردهای مختلف توسط معتمدان محله شناسایی شده‌اند طوری که خودشان هم از این ماجرا بویی نبرده‌اند، برای همین عزت نفس و آبرویشان کاملاً حفظ می‌شود.
آدینه عقیده دارد که پول ۲ چیز خیلی زود جفت و جور می‌شود؛ یکی آزادی زندانی و دیگری جهیزیه نوعروسان و جوانان دم بخت: «من و نمازگزاران و امنای مسجد ثارالله به این ضرب‌المثل قطره‌قطره جمع شود وانگهی دریا شود، اعتقاد و ایمان زیادی داریم. خرید جهیزیه و اسباب و اثاثیه برای نوعروسان و جوانان دم بخت با مشارکت نمازگزاران و خیّران همین مسجد انجام می‌شود. واقعاً افتخار می‌کنیم مسجدی در محله‌مان وجود داردکه فقط مسجد نیست، خانه و محفلی است برای اینکه مردم در کنار هم باشند و در مواقع گرفتاری به داد هم برسند.»
در مسجد ثارالله یک صندوق قرض‌الحسنه هم راه‌اندازی شده که تعدادی از نیازمندان را تحت پوشش قرار داده و به بهانه‌های مختلف برایشان بسته‌های کمک معیشتی و ارزاق ضروری تهیه می‌کند. حاج آقا آدینه حتی درباره راه‌اندازی درمانگاه پزشکی سیار و اعزام پزشکان نیکوکار به مدارس محروم و معاینه و درمان دانش‌آموزان بیمار نیز اشاره می‌کند: «اغلب این پزشکان ساکنان جنوب شهر و محله‌های دور و اطراف هستند که در برنامه‌های خودجوش و مردمی، به شکل داوطلبی شرکت می‌کنند. پزشکان نیکوکار مسجد ثارالله به‌صورت سیار به نقاط مختلف مراجعه و پس از انجام معاینه و تجویز دارو در زمان نیاز، برای بهبود وضعیت سلامت آنان نیز اقدام می‌کنند. یعنی بیشتر وقت‌ها که خانواده‌های نیازمند حتی توان خرید داروی بیماران خود را ندارند، به امان خدا رها نمی‌شوند و خود پزشکان و نمازگزاران و امنای مسجد ثارالله این هزینه‌ها را تأمین می‌کنند.»
شریک غم و شادی هم هستیم
سکه زندگی دو رو دارد؛ گاهی با شادی و گاهی نیز با غم همراه است. بنابراین لطفش این است که آدم‌های اطراف نه تنها در زمان جشن و سرور، بلکه در ایام سوگواری و غم در کنار هم باشند. امنای مسجد ثارالله شهرک شهید بهشتی نیز همین روحیه را دارند و تلاش می‌کنند که این عقیده را از حرف به عمل بدل کنند. آدینه تأکید می‌کند یک جامعه با فرهنگ و اصیل مردمانی اجتماعی و اهل تعامل دارد و برای همین باید تلاش کنیم‌که امکانات شهر و محله برای کمک به این مقوله باشد: «مسجدثارالله جزو مساجدی است که به خانواده‌های نیازمند این حق را می‌دهد که مراسم ترحیم خانواده و بستگان درجه یک خود را به راحتی در این مکان معنوی برگزار کنند. فضای مساجد به‌صورت رایگان در اختیار خانواده‌های داغدار و سوگوار قرار می‌گیرد. حتی در مراسم ترحیم حجت‌الاسلام «علیرضا شیرازی»، امام جماعت مسجدثارالله، به‌صورت خیرخواهانه سخنرانی می‌کند تا کمک حال این قشر باشد.»
اکنون که هزینه متوسط برگزاری مراسم ترحیم در مساجد با سخنرانی امام جماعت حدود یک تا ۲ میلیون تومان می‌شود، مردمان کم‌بضاعت این منطقه می‌توانند از این فضا و فرصت مناسب بهره‌مند شوند. دیدار با خانواده شهدا و جانبازان محله و عیادت از بیماران از دیگر کارهایی است که به‌صورت هفتگی به واسطه نمازگزاران و امام جماعت مسجد ثارالله انجام می‌شود. یعنی با هماهنگی که نمازگزاران با امام جماعت محله انجام می‌دهند، آنها در طول هفته یک روز مشخص برای عیادت و گره‌گشایی از خانواده شهدا، جانبازان و بیماران می‌روند.
مسجدی برای علایق و سلیقه‌های مختلف
حاج علی‌آدینه، اعتقاد دارد که بیشتر از هر چیز باید به مسائل فرهنگی محله‌های جنوب شهر اهمیت داد، چرا که محله‌های جنوب شهر از آن محروم هستند: «گاهی این امکانات می‌تواند یک کتابخانه کوچک باشد. به همین دلیل، ما تلاش کردیم در مسجد ثارالله نبود فرهنگسرا، ورزشگاه، سینما و... را برطرف کنیم تا جوان‌های محله به دلیل کمبود امکانات، مجبور نباشند به محله‌های دیگر بروند و دچار هزینه و سختی راه شوند. مثلاً با نصب اطلاعیه بر تابلوی اعلانات مسجد به نمازگزاران اطلاع می‌دهیم که برنامه‌های ورزشی، کتابخوانی، پزشکی و مشاوره، اکران فیلم و... در چه زمان‌هایی است تا با توجه به علایق و سلیقه خود انتخاب کنند و از آن محروم نمانند.»
مسجد ثارالل؛ه پاخور کودکان و نوجوانان
آدینه و تعدادی از هم‌محله‌ای‌های قدیمی به این موضوع فکر می‌کنند که جاهای خالی امکانات محله‌شان را که کمبود به چشم می‌آید، به نحوی پرکنند. او می‌گوید: «ما در این زمینه پایگاه بسیج خواهران و برادران را با حضور جوانان و نو جوانان مسجد پررنگ کرده‌ایم و نگاه جوان‌گرایانه به مسجد داریم تا کودکان و نوجوانان آنها را در مسجد ببینید و مسجد پاخورکودکان و نوجوانان شود؛ افرادی که نسل آینده جامعه را تشکیل می‌دهند. کودکان و نوجوانان به‌طور غیرمستقیم می‌آموزند که رفت‌وآمد به مسجد فقط منحصر به اوقات بیکاری و تابستان نیست، بلکه باید در طول سال همه برنامه‌ها اجرا شود و در یک دوره خاص نیست.»
او معتقد است منطقه ۱۶ تهران ویژگی‌ها و شرایط خاصی دارد که باید بیشتر مورد توجه مسئولان قرار گیرد و در این‌باره ادامه می‌دهد: «وجود ترمینال جنوب و راه‌آهن در جوار منطقه ما باعث می‌شود بیشتر افرادی که از شهرستان‌ها به تهران می‌آیند، برای مدتی در پارک‌ها و زمین‌های بایر اطراف مستقر شوند. بعضی از این افراد برای کار اداری، مراجعه به بیمارستان و... به تهران می‌آیند و هزینه اجاره هتل و مسافرخانه را ندارند. به همین دلیل تلاش کردیم افرادی را که یک خانواده هستند و مشکلات مالی دارند در دل مسجد ثارالله پناه بدهیم تا با خیال راحت استراحت کنند و تا زمان انجام کارشان آنجا بمانند. پس لزوماً این مسجد فقط کارهای فرهنگی انجام نمی‌دهد و گاهی سرپناهی برای مسافرانی می‌شود که در راه مانده‌اند یا از نظر مالی ضعیف هستند.»
آیا مجموعه فرهنگی و اجتماعی راه‌اندازی می‌شود؟
او در پایان حرف‌هایش خواسته اهل محل را مطرح می‌کند: «یک زمین ۳ هزار متر مربعی هم در محله شهرک بهشتی وجود دارد. سال‌های زیادی است که مسئولان شهرداری قول دادند در اینجا مجموعه چندمنظوره فرهنگی و اجتماعی ساخته شود تا مورد استفاده اهالی قرار گیرد. اما بیش از ۲۸ سال است که تکلیف آن را معلوم نکرده‌اند. دستفروشان روزهای سه‌شنبه و جمعه هر هفته به این زمین آمده و اقدام به فروش اجناس خود می‌کنند. در این ۲ روز بار ترافیکی سنگینی در اینجا ایجاد می‌شود و رفت‌وآمد را برای اهالی با مشکل مواجه می‌کند. از آنجا هم که این محله یک ورودی بیشتر ندارد، باید از کنار این زمین گذشت و در ترافیک و شلوغی ماند.»