همشهری آنلاین - لادن حبیبی: درحالی‌که امروز در سراسر کشور به مناسبت روز «عصای سفید» آیین‌های بزرگداشت مختلفی برگزار می‌شود و متولیان نهادهای مختلف در تکاپوی تکریم نابینایان هستند، خانواده‌های دانش‌آموزان تنها مدرسه نابینایان شهرستان‌های استان تهران، از تغییراتی که قرار است در فضای مدرسه فرزندانشان ایجاد شود نگرانند. مدرسه «حضرت عبدالعظیم(ع)» محل تحصیل دختران روشندل شهرستان‌های استان تهران و مناطق جنوبی شهر تهران است.
در روزهای اخیر کوچک کردن فضای این مدرسه برای ساخت مدرسه‌ای جدید، مشکلات و دغدغه‌هایی را برای اولیا و دانش‌آموزان به‌وجود آورده است.
مدرسه نابینایان «حضرت عبدالعظیم(ع)» در خیابان شهید صاحب‌الزمانی واقع شده که در هریک از کوچه‌های فرعی آن چند مدرسه قرار گرفته است. بر سردر مدرسه، تابلوی «مجتمع آموزشی استثنایی حضرت عبدالعظیم(ع)» نصب شده است. ورودی اصلی مدرسه به حیاطی ال شکل باز می‌شود که در راسته شرقی آن ساختمان مدرسه ناشنوایان «الهام» به چشم می‌خورد و در راسته غربی حیاط، ساختمان مدرسه نابینایان قرار دارد. حیاط اصلی بزرگ است و درحالی‌که قسمتی از آن برای پارک خودروی معلمان و کادر اداری مدرسه اختصاص پیدا کرده، باز هم فضای کافی برای جست‌وخیز و بازی دانش‌آموزان ناشنوا وجود دارد.
حیاط مدرسه نابینایان با فنس از حیاط مدرسه الهام جدا و مرزبندی شده و فقط به اندازه فضایی باریک و مستطیل‌شکل در ضلع جنوبی ساختمان باقی مانده که حتی اگر ۵۰ دانش‌آموز مدرسه دچار نابینایی هم نبودند نمی‌توانستند بدون تنه زدن به یکدیگر در آنجا قدم بزنند. در ضلع شمالی مدرسه نابینایان محوطه نسبتاً وسیعی وجود دارد که در قسمتی از آن کتابخانه و کارگاه آموزش آشپزی واقع شده و در قسمتی هم وسایل بازی نصب شده تا دختران نابینای مدرسه زنگ‌های تفریح را به تاب خوردن و سرسره بازی بگذرانند. به تازگی این محوطه با کشیدن فنس از ساختمان مدرسه نابینایان جدا شده، کارگاه آشپزی و کتابخانه تخلیه شده‌اند تا این فضا به مدرسه‌ای جدید تبدیل شود.
مسیر رفت‌وآمد بچه‌ها ناامن می‌شود
بولدوزری که از چند روز پیش کنار وسایل بازی بچه‌ها جا خوش کرده نشان می‌دهد کوچک شدن فضای حیاط و ساخت مدرسه‌ای دیوار به دیوار با مدرسه نابینایان به‌زودی اتفاق می‌افتد و این موضوع باعث نگرانی و نارضایتی اولیا شده است. مادر نازنین‌زهرا از اولیای دانش‌آموزان مدرسه نابینایان است. او می‌گوید: «پیش از فنس‌کشی محوطه، سرویس مدرسه بچه‌ها مقابل در اصلی توقف می‌کرد و دانش‌آموزان با عبور از این محوطه وارد کلاس‌های درس می‌شدند، ولی با فنس‌کشی محوطه، بچه‌ها مجبورند بعد از عبور از حیاط مدرسه الهام از فضای باریک کنار فنس‌های ضلع جنوبی مدرسه به کلاس‌های درس خود بروند.»
او به اهمیت نشانه‌یابی در حرکت افراد نابینا اشاره می‌کند و می‌گوید: «بچه‌ها چند سال از این مسیر وارد مدرسه شده‌اند و تا بخواهند در مسیر طولانی و نامناسب جدید نشانه‌یابی و مسیریابی کنند، ممکن است حوادث زیادی برای آنها اتفاق بیفتد.»
مادر نازنین‌زهرا زمین خوردن یکی از همکلاسی‌های دخترش در هنگام عبور از کنار فنس را به‌عنوان گواه این مسئله ذکر می‌کند و می‌گوید: «اغلب بچه‌های نابینا و کم‌بینا از عینک استفاده می‌کنند و زمین خوردن ساده آنها هم ممکن است خطراتی مانند خردشدن عینک و فرورفتن شیشه در چشمشان را به‌دنبال داشته باشد.»
بازی تعطیل
مدیران آموزش و پرورش استثنایی شهرری به اولیا و مسئولان مدرسه پیشنهاد کرده‌اند از در اتاقی که پیش از این تغییرات، کارگاه بازی و سرگرمی بچه‌ها بود به‌عنوان ورودی میانبر مدرسه استفاده کنند. یکی از مادران که ۲ فرزند نابینایش در مدرسه «حضرت عبدالعظیم(ع)» تحصیل می‌کنند درباره این پیشنهاد می‌گوید: «کتابخانه در همان محوطه فنس‌کشی شده قرار گرفته و مسئولان مدرسه مجبور شدند کارگاه بازی را به کتابخانه تبدیل کنند. اگر این اتاق حکم ورودی مدرسه را پیدا کند، دیگر نمی‌توان از آن به‌عنوان کتابخانه استفاده کرد.»
او از شیوه برخورد بعضی از افراد عادی با کودکان نابینا دلخور است و می‌گوید: «وقتی بچه‌ها را برای بازی به پارک می‌بریم والدینی که فرزندان عادی دارند دور ما حلقه می‌زنند و بدون توجه به احساسات بچه‌های ما، درباره دلایل نابینا شدن آنها پرس‌وجو می‌کنند. کودکان نابینا قوه شنیداری قوی و روحیه حساسی دارند و از این کنجکاوی‌ها و اظهارترحم مردم بسیار ناراحت می‌شوند و برای دوری از نگاه‌های رنج‌آور دیگران از لذت بازی در پارک‌ها چشم‌پوشی می‌کنند.» مادر فاطمه و زهرا از بین رفتن فضای بازی مدرسه را باعث پژمردگی و افسردگی دانش‌آموزان می‌داند و می‌گوید: «برای ساخت مدرسه جدید تاب و سرسره‌ها را از اینجا جمع می‌کنند، کارگاه بازی بچه‌ها هم به کتابخانه تبدیل شده و بچه‌های ما از بازی کردن در مدرسه هم محروم می‌شوند.»
او به مشکلات کوچک شدن حیاط مدرسه اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «دانش‌آموزان این مدرسه در آپارتمان‌های قوطی کبریتی استیجاری جنوب شهر و شهرستان‌های استان تهران زندگی می‌کنند و از امکانات کودکان مرفه مانند اتاق شخصی، حیاط و وسایل بازی محروم هستند. دلخوشی آنها دقایقی بازی در مدرسه و کنار همکلاسی‌هایشان بود. وقتی بچه‌ها فضایی برای بازی و حتی قدم زدن در مدرسه هم نداشته باشند، افسرده می‌شوند و انگیزه آنها برای تحصیل کاهش پیدا می‌کند.»
درس خواندن با چاشنی صداهای گوشخراش
مادر رها درباره تعطیل شدن کارگاه آشپزی مدرسه می‌گوید: «آموزش مهارت‌های زندگی به دختران نابینا به تجربه و تخصص نیاز دارد که از والدین برنمی‌آید و دختران ما در کنار تحصیل در قالب فعالیت‌های کارگاهی، مهارت‌هایی مانند آشپزی را یاد می‌گرفتند تا بعد از فارغ‌التحصیلی در انجام امور زندگی هم توانمند شوند. مدرسه حضرت عبدالعظیم(ع) فضای آموزشی کافی ندارد و از انباری هم به‌عنوان کلاس درس استفاده می‌کنند.
در چنین شرایطی اگر برای ساخت مدرسه جدید، کارگاه آشپزی را از فضای مدرسه نابینایان حذف کنند، کلاس آشپزی آنها کاملاً تعطیل می‌شود.» مدرسه حضرت عبدالعظیم ۳ پایه است و محوطه‌ای که برای ساخت مدرسه تازه مورد استفاده قرار می‌گیرد، پشت پنجره کلاس‌های دوره متوسطه مدرسه نابینایان واقع شده است. مختل شدن فرایند یادگیری دانش‌آموزان در طول زمان ساخت‌وساز مدرسه جدید، مشکل دیگری است که مادر اسما به آن اشاره می‌کند.
او می‌گوید: «دانش‌آموزان نابینا از طریق حس شنوایی خود آموزش می‌بینند و موقع تدریس معلم، سکوت فضای کلاس اهمیت زیادی دارد. درحالی‌که ساخت‌وسازها با سروصداهای مهیبی مانند تخریب و ریزش ساختمان قدیمی و رفت‌وآمد خودروهای سنگین همراه است و تمرکز دانش‌آموزان را کاملاً از بین می‌برد. بچه‌های ما در طول دوره شیوع کرونا از کلاس درس و آموزش حضوری محروم بوده‌اند و امسال هم با چنین سروصداهایی آموزش باکیفیتی نخواهند داشت.»
فضاهای آموزشی متروکه رها شده‌اند
او به‌وجود فضاهای آموزشی متروکه در نقاط مختلف شهرری اشاره می‌کند و می‌گوید: «در محله‌های مختلف شهرری فضاهای مناسبی وجود دارد که بدون کوچک کردن این مدرسه می‌توان از آنها برای توسعه فضاهای آموزشی عادی و استثنایی استفاده کرد. مدرسه‌ای که از حدود چند دهه پیش به‌صورت متروکه در محله چشمه‌علی رها و به پاتوق معتادان تبدیل شده، نمونه‌ای از این فضاهای آموزشی است.»
مدرسه تازه برای تحصیل دانش‌آموزان استثنایی ساخته می‌شود، ولی به دانش‌آموزان نابینا و کم‌بینا اختصاص پیدا نمی‌کند. داشتن فرزند نابینا سبب شده مادر رها زیر و بم مسائل آموزشی نابینایان را خوب بداند. او می‌گوید: «کنار هم قرار گرفتن دانش‌آموزانی که محدودیت‌های متفاوتی دارند، به آنها آسیب می‌زند. دانش‌آموز ناشنوا برای ارتباط برقرار کردن با کودک نابینا جیغ می‌زند و جنجال می‌کند و دانش‌آموز نابینا به‌دلیل حساسیت حس شنیداری خود اذیت می‌شود و واکنش‌های تندی نشان می‌دهد. دانش‌آموزان دارای محدودیت ذهنی هم در ارتباط با دانش‌آموزانی که محدودیت متفاوتی دارند، با هم دچار مشکل و کشمکش می‌شوند.»
مادر رها معتقد است دانش‌آموزان نابینا از هوش و استعداد بالایی برخوردارند و باید به‌صورت ویژه به تحصیل آنها توجه شود. درخشش داوطلبان نابینا در کنکورهای ورودی دانشگاه‌های کشور نشان می‌دهد نظر این مادر بیراه نیست و نتایج کنکور سال ۱۳۹۸ بیشتر از هر زمانی این نکته را ثابت کرد. در کنکور این سال ۳۳ نفر از معلولان توانستند در کنکور سراسری رتبه زیر ۱۰۰۰ کسب کنند. از این تعداد ۱۴ نفر نابینا بودند.
بررسی‌های کارشناسی انجام شده است
موفقیت علمی دانش‌آموزان نابینا سبب شد آن سال مسئولان به مناسبت‌های مختلف سراغ دانش‌آموزان مدرسه حضرت عبدالعظیم(ع) را بگیرند و یکی از این مناسبت‌ها بهانه‌ای شد که ما برای تهیه گزارش به این مدرسه سری بزنیم. وقتی اولیا با دفتر روزنامه تماس گرفتند و خواستند که نگرانی آنها از پیامدهای کوچک شدن و اختصاص قسمتی از حیاط مدرسه فرزندانشان برای ساخت مدرسه‌ای جدید را به گوش مسئولان برسانیم، به مقصد شهرری کفش و کلاه کردیم تا شرایط را از نزدیک ببینیم، اما مدیر مدرسه با آنکه در مراجعات مکرر خود به اداره آموزش و پرورش استثنایی شهر تهران موضوع را پیگیری کرده بود، به‌دلیل ملاحظات اداری از مصاحبه مطبوعاتی در این مورد خودداری کرد و ما به ناچار پشت در بسته مدرسه با اولیا گفت‌وگو کردیم و با توجه به پیشینه ذهنی از فضای مدرسه و تصاویر و فیلم‌هایی که اولیا از فنس‌کشی حیاط و تخلیه کتابخانه و کارگاه مدرسه در اختیارمان گذاشتند گزارش تهیه کردیم. البته ناگفته نماند سرکشی یکی از مسئولان اداره آموزش و پرورش استثنایی شهرری به مدرسه سبب خیر شد و صحبت او با اولیا در محوطه فنس‌کشی، فرصت دیدن شرایط محوطه را برای ما نیز فراهم کرد.
با توجه به قانع نشدن اولیا با صحبت‌های وی، از رئیس اداره اطلاع‌رسانی و روابط عمومی آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران دلیل این اقدام را جویا می‌شویم.
«هادی فخاری سالم» معتقد است ساخت مدرسه جدید در همسایگی دانش‌آموزان نابینا به آموزش آنها لطمه نمی‌زند. او می‌گوید: «برای ساخت مدرسه استثنایی در این فضا بررسی‌های کارشناسی و قانونی مفصلی انجام شده و با توجه به کمبود فضای آموزش و پرورش استثنایی در جنوب تهران، باید پیشقدم شدن خیران مدرسه‌ساز را برای ساخت مدرسه جدید به فال نیک بگیریم.»