لذا بازنگری در انجام تست‌های اجباری نوزادان ضروری است.
به گزارش همشهری، با وجود غربالگری موفق نوزادان از نظر کم کاری تیروئید در کشور که تا 80درصد کودکان را در بر گرفته و 4برابر استاندارد جهانی است و PKU وغربالگری بیماری‌های دیگری از جمله فاویسم و G6PD در کشور، باز هم شاهد تولد نوزادانی با بیماری‌های متابولیک و کم خونی داسی شکل هستیم که ضروری است در انجام تست‌های اجباری به‌صورت منطقه‌ای برای نوزادان بازنگری صورت گیرد.
به گزارش مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت، ۳۱۰ نوزاد مبتلا به کم کاری مادرزادی تیروئید از بین ۱۳۲ هزار نوزاد غربالگری شده در کشور شناسایی شدند. نتایج بررسی‌ها حاکی از شیوع نوزادان مبتلا به کم کاری مادرزادی است.
این در حالی است که برای اعلام شیوع واقعی این بیماری به‌علت کامل نبودن بررسی‌ها نمی‌توان به نتایج آنها استناد کرد.
فریبا شریفی، کارشناس ارشد پرستاری و رئیس بخش نوزادان یکی از بیمارستان‌های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی تهران در این خصوص به همشهری گفت: تست اجباری پی‌کی‌یو، تیروئید و بیماری فاویسم برای نوزادان انجام می‌شود و صدور شناسنامه برای نوزاد مستلزم ارائه نتایج این آزمایشات است.
وی درخصوص بیماری کم‌کاری تیروئید گفت: کاهش میزان ترشح این هورمون سبب کاهش فعالیت اندام‌ها شده و در نتیجه فرد دچار افسردگی، خستگی بیش از حد و کاهش ضربان قلب می‌شود. درصورت وقوع این حالت یا غده تیروئید دارای اشکال در عملکرد است و یا تحریک‌های هیپوفیز کاهش پیدا کرده است.
شیوع این بیماری با توجه به پراکندگی جغرافیایی و آب و هوایی متفاوت است و علائم ظاهری کم کاری تیروئید عبارتند از: افزایش وزن، پف آلودگی صورت و چشم‌ها، کاهش اشتها، کلفتی صدا، اختلالات گوارشی مثل یبوست و اختلال در عادت ماهانه خانم‌ها.
این در حالی است که فرد مبتلا را درگیر بیماری ناتوان کننده‌ای کرده، هزینه سنگینی را نیز بر جامعه تحمیل می‌کند. نوزادان مبتلا به کم کاری تیروئید معمولا سالم به‌نظر می‌رسند و فقط در مواردی نادر ممکن است زردی طولانی مدت، ورم، اختلال در شیر خوردن، پایین بودن دمای بدن، برجستگی شکم و وزن در هنگام تولد بیشتر از ۴ کیلوگرم از نشانه‌های بروز این بیماری است.
مهم‌ترین عوارض بیماری کم کاری تیروئید شامل ناشنوایی، عقب ماندگی ذهنی، لکنت زبان، کوتاهی قد و کم هوشی است و مادران موظف هستند ۳تا۴ روز پس از تولد نوزادشان، با مراجعه به مراکز بهداشتی و گرفتن نمونه خون از پاشنه پای نوزادان، این بیماری را تشخیص دهند و با درمان صحیح و به موقع از عوارض سوء و غیرقابل جبران این بیماری پیشگیری کنند.
وی افزود: کم‌کاری مادرزادی تیروئید، بیماری‌ای است که در اثر نقص در تولید یا عملکرد ترشحات این غده ایجاد شده و موجب عوارض جبران‌ناپذیر مغزی به ویژه کم هوشی در مبتلایان می‌شود.
براساس بررسی‌های انجام شده، میزان بروز کم‌کاری مادرزادی تیروئید در کشور ما، 4 برابر جهان است. طبق اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از هر400 نوزاد متولد شده یک نفر به کم‌کاری مادرزادی تیروئید مبتلاست که دچار عوارضی مانند عقب‌ماندگی ذهنی، ناشنوایی، لکنت زبان، کم‌هوشی و کوتاهی قد می‌شود.
نوزادان مبتلا به کم‌کاری تیروئید معمولاً سالم به‌نظر می‌رسند و هیچ‌گونه علامتی از بیماری ندارند، در واقع این بیماری بدون علامت است و زمانی که علائم عقب‌ماندگی ذهنی ظاهر می‌شود، درمان بی‌فایده است.
اما نکته بسیار قابل توجه درخصوص این بیماری آن است که پیشگیری از عقب‌ماندگی ذهنی تنها در صورتی امکان‌پذیر است که بیماری در بدو تولد یا در روزهای نخستین زندگی تشخیص داده شده و درمان شود.
در واقع اگر شروع درمان برای نوزادان مبتلا به کم‌کاری تیروئید تا قبل از یک ماهگی آغاز شود، آنان در آینده هیچ مشکلی از نظر بهره هوشی یا IQ نخواهند داشت.
طبق تحقیقات اداره غدد مرکز مدیریت بیماری‌ها اگر زمان شروع درمان مبتلایان به این بیماری به تعویق بیفتد و از 3ماهگی به بعد شروع شود، نوزاد 70 تا 80 درصد از بهره‌هوشی خود را از دست می‌دهد و اگر درمان تا 6 سالگی شروع نشود میزان بهره هوشی کودک به صفر می‌رسد.
بنابراین آنچه خانواده‌ها به‌خصوص پدر و مادرانی که تصمیم به بچه‌دار شدن دارند، باید بدانند این است که تنها با انجام یک آزمایش ساده خون، آن هم در بدو تولد که با گرفتن چند قطره خون از پاشنه پای نوزاد انجام می‌شود، می‌توان از داشتن یک کودک عقب‌مانده ذهنی جلوگیری کرد و تا آخر عمر متحمل بار لطمات سنگین روحی و روانی و نیز هزینه‌های اقتصادی ناشی از نگهداری و درمان کودک عقب مانده ذهنی نشد.
حال که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، طرح غربالگری کم‌کاری مادرزادی تیروئید را با هدف درمان و پیشگیری از عوارض این بیماری و شناسایی و کنترل نوزادان مبتلا به کم کاری مادرزادی تیروئید آغاز کرده است، موفقیت اجرای این طرح مرهون همکاری نزدیک خانواده‌ها و مراجعه به موقع آنان به مراکز بهداشتی- درمانی است.
خانواده‌ها باید آگاه باشند که برای پیشگیری از عوارض کم‌کاری مادرزادی تیروئید، نوزاد خود را 3 تا 5 روز بعد از تولد به مراکز بهداشتی، درمانی ببرند چراکه بهترین زمان انجام آزمایش برای تشخیص این بیماری روز سوم تا پنجم بعد از تولد نوزاد تشخیص داده شده است.
در واقع هم‌اکنون همه بیمارستان‌ها اعم از دولتی و غیردولتی، هنگام ترخیص مادر از بیمارستان، به وی لیستی از مراکز بهداشتی- درمانی که در آنها آزمایش کم‌کاری مادرزادی تیروئید انجام می‌شود، می‌دهند ولی بردن به موقع نوزاد به مراکز بهداشتی- درمانی در اختیار والدین است.
بد نیست بدانیم طبق آخرین آمار مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت، در نتیجه غربالگری از 130 هزار نوزاد و تشخیص به موقع نوزادان مبتلا به کم‌کاری مادرزادی تیروئید، از عقب‌ماندگی ذهنی 300 نوزاد پیشگیری شد.
امید است که خانواده‌ها، با همکاری، همراهی و مشارکت خود در طرحی که برای سلامت تک‌تک فرزندان جامعه در حال اجراست، جامعه را در داشتن انسان‌هایی سالم یاری کنند.