همشهری آنلاین- ابوذر چهل امیرانی: با راه‌اندازی خط‌آهن تهران- اهواز، ناحیه۲ منطقه۱۷ به بخش شمالی و جنوبی تقسیم و دسترسی شهروندان به محله‌های همجوار قطع شد. آن زمان مسئولان وقت برای پاسخ به دغدغه اهالی و ایجاد دسترسی‌های محلی، به فکر ساخت زیرگذر در این مسیر افتادند و سعی کردند تونلی هرچند کم‌عرض، ابتدای خیابان‌های اصلی محله‌های زمزم و زهتابی بسازند تا لب خطی‌ها از طریق این زیرگذرها به محله‌های بالای خط یعنی گلچین، وصفنارد، جلیلی و سجاد دسترسی پیدا کنند. به همین دلیل، ۱۷زیرگذر در امتداد مسیر ریل آهن ساخته شد، اما تنها ۳زیرگذر قابلیت استفاده برای خودروها را دارد که از این بین، فقط یکی از آنها دوطرفه است و خیابان شهید غلامرضایی (زمزم) را به میدان گلچین وصل می‌کند. به همین دلیل، اهالی برای دستیابی به ضلع شمالی یا جنوبی منطقه۱۷، مجبور به طی مسافت زیادی هستند تا از طریق این زیرگذر یا بزرگراه شهید آیت الله سعیدی به مقصد برسند.
حرکت در خلاف جهت
زیرگذرهای خط آهن تهران- اهواز، ۸۰ساله و برخی از آنها فرسوده شده‌اند و از همه مهم‌تر، بیشتر آنها به دلایلی قابل استفاده نیستند. یکی از مشکلات اصلی این زیرگذرها، عرض کم آنهاست که امکان تردد خودروها در آنها فراهم نیست. زیرگذرهایی هم که برای تردد خودروها مناسب هستند، مشکلاتی دارند.
«حسن قره‌داغی» به مشکلات زیرگذر شماره٨ اشاره می‌کند که به زیرگذر شهید آقایاری معروف است. او می‌گوید: «این زیرگذر از جمله زیرگذرهایی است که امکان تردد خودروها را دارد. با اینکه به سمت خیابان شهید آقایاری یکطرفه است، اما بسیاری از رانندگان بدون توجه به تابلو راهنمایی و رانندگی، در ٢جهت آن حرکت می‌کنند. این درحالی است که حجم رفت‌وآمد در این زیرگذر بسیار زیاد است و به‌دلیل شیب زیاد در ورودی و خروجی تونل و عدم دید کافی رانندگان، امکان برخورد خودروها و عابران وجود دارد.»
قره‌داغی می‌گوید: «خیابان شهید آقایاری، مسیر تردد ساکنان محله‌های زمزم و بهاران به‌سمت بازارچه جلیلی است و برای اینکه مسیر طولانی برای دستیابی به بازارچه طی نکنند، از این زیرگذر استفاده می‌کنند.»
زیرگذر سواره‌رو عبدل‌آباد هم، نزدیک زیرگذر شماره١٠ قرار دارد. ابتدای زیرگذر، تابلو راهنمای بازار کاشی و سرامیک زمزم به چشم می‌خورد و به‌سمت خیابان شهید متین یکطرفه است، اما اینجا هم بی‌نظمی و قانون‌شکنی رانندگان را می‌توان دید که در مسیر خلاف جهت تردد می‌کنند. این قانون شکنی‌ها غروب و در ساعات افزایش بار ترافیکی در مسیرهای منتهی به زیرگذرهای آقایاری و عبدل‌آباد، سبب ترافیک می‌شود.
یکی دیگر از زیرگذرهای سواره‌رو منطقه۱۷، زیرگذر شهید داود سلامت است. عرض زیادی دارد، اما کمتر خودرویی را در حال عبور از آن می‌بینید. اینجا بیشتر شبیه یک پارکینگ است تا زیرگذر. این زیرگذر اوایل دهه۷۰ برای خروج خیابان شهید سلامت از بن‌بست و اتصال به خیابان شهید متین و محله‌های جنوبی منطقه ایجاد شده، اما رانندگان استفاده چندانی از آن نمی‌کنند.
«شهروز خاکپور» یکی از ساکنان منطقه می‌گوید: «این زیرگذر در نزدیکی میدان بهاران قرار دارد، اما رانندگان به جای استفاده از آن، ترجیح می‌دهند از زیرگذرهای شهید آقایاری و عبدل‌آباد استفاده کنند چون دسترسی به این زیرگذر تاحدودی سخت‌تر از آنهاست. به همین دلیل این زیرگذر به‌صورت متروکه درآمده و به عنوان پارکینگ استفاده می‌شود.»
کارشناسان معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری منطقه عنوان می‌کنند این زیرگذر برای اتصال خیابان شهید داود سلامت به خیابان‌های زمزم و شهید حمید عسگری ساخته شده، در حالی که این خیابان جذب سفر قابل توجهی ندارد و فقط اهالی بومی و محلی برای رفت‌وآمد از آن استفاده می‌کنند. در واقع این طرح بدون مطالعات ترافیکی در خیابانی که در جریان ترافیکی منطقه تأثیرگذار نبوده، اجرا شده است. خیابان سجاد هم که موازی این خیابان قرار گرفته، عرض مناسب و قابلیت جذب سفر دارد و اگر در این خیابان به جای خیابان شهید سلامت، زیرگذر سواره‌رو ساخته می‌شد، در بهبود حمل‌ونقل و ترافیک معابر مجاور خود نقش زیادتری داشت.
راه هموار می‌شود
٢٢٢هزار و ٢١٠مترمربع از وسعت منطقه١٧ را حریم راه‌آهن دربرگرفته که با اجرای طرح زیرزمینی شدن خط تهران– تبریز، از مساحت این فضا کاسته شده است. در حریم راه‌آهن تعداد فراوانی معابر زیرگذر تعبیه شده که همزمان با پیشرفت طرح و از سال١٣٩٢، همسطح‌سازی ٧زیرگذر از سوی شهرداری منطقه به سرانجام رسیده است. بنای هر یک از این زیرگذرها شامل یک محوطه ورودی، تونل و منفذ خروجی است. فضای ورودی زیرگذرها ٧ تا ٨ مترمربع وسعت دارد و ارتفاع تونل وسقف آنها به حدود ٣متر می‌رسد. تونل زیرگذر شماره۵ مرتفع‌تر از بقیه زیرگذرهاست و ارتفاع آن به ۵متر می‌رسد. طول تونل‌ها هم به ١۵متر می‌رسد و سطحی که تونل هر زیرگذر اشغال کرده، به‌صورت میانگین حدود ٤۵متر مربع است.
با اینکه در این منطقه زیرگذرهایی برای تردد خودروها وجود دارد، اما عبور خودروهای سنگین و امدادی از آنها ممکن نیست. به همین دلیل، ساکنان محله‌های زهتابی و زمزم امکان استفاده از اتوبوس برای تردد در محله‌هایشان را ندارند. همین معضلات سبب شد تا امسال، عملیات ساخت ۳زیرگذر سواره‌رو برای تردد خودروهای سبک و سنگین و وسایل نقلیه امدادی در منطقه اجرا شود. ساخت هریک از این زیرگذرها حدود ۱۱میلیارد تومان هزینه دارد. عرض آنها بین ۵ تا ۷متر است و هر یک ۵و نیم متر ارتفاع دارند.
شهردار منطقه۱۷ در این باره می‌گوید: «برای دسترسی مناسب شهروندان بین شمال و جنوب خط راه‌آهن تهران- اهواز، برنامه‌ریزی موثر برای ساخت ۳زیرگذر در این محدوده شروع شده است.»
«رضا شنگی» با بیان اینکه تأمین دسترسی مناسب بین شمال و جنوب خط‌آهن تهران- اهواز و خارج شدن محله‌های جنوبی منطقه از بن‌بست، جزء خواسته‌های به‌حق شهروندان بوده است، ادامه می‌دهد: «بعد از جلسات و بررسی‌های کارشناسی متعدد در ۲سال اخیر، برنامه‌ریزی لازم برای احداث ۳دهانه زیرگذر در این محدوده جغرافیایی انجام شد. این پروژه، سال گذشته با پیشرفت فیزیکی ۵درصد به دلایلی تعطیل شد تا اینکه با تصمیم مدیران شهری منطقه در دوره جدید، برای شروع دوباره عملیات این پروژه اقدام کردیم و اکنون پیشرفت فیزیکی ۷۰درصدی دارد.»
معاون حمل و نقل و ترافیک شهردار منطقه هم در این باره می‌گوید: «این طرح در راستای خدمات‌رسانی مطلوب به مردم شهیدپرور منطقه۱۷ تهران اجرا می‌شود. این پروژه شامل ۳دهانه زیرگذر است که ۲زیرگذر به صورت دوربرگردان در مسیر شرقی و دیگری در مسیر غربی حریم راه‌آهن تهران- اهواز ساخته می‌شود.»
«محمدامین مرتضوی» ادامه می‌دهد: «رفع معارضان، اجرای شمع‌ها، جمع‌آوری ریل‌ها و عملیات شاسی‌گذاری خط آهن انجام شده و به دلیل اینکه پروژه‌ای بسیار حساس و کلیدی است، مجوزهای لازم از شرکت راه‌آهن استان تهران دریافت شده است.»
وی به آخرین فعالیت‌های انجام شده در این طرح اشاره و عنوان می‌کند: «عملیات اجرای کول شرقی در این محدوده به‌طور کامل انجام و کول‌گذاری غربی زیرگذر شروع شده است. همه نیروهای انسانی، ماشین‌آلات و ادوات در این محدوده مستقرند و با اینکه این عملیات به‌دلیل وجود معارضان، زمان‌بر شده بود، اما فعالیت‌ها با سرعت و دقت در حال انجام است تا پروژه را در زمان مقرر تحویل دهیم.»
با ساخت این زیرگذرهای سواره‌رو، ساکنان محله‌های پایین‌دست از جمله زمزم و زهتابی و محله‌های بالادست یعنی گلچین، مقدم، سجاد و وصفنارد از این امکان بهره می‌برند و دسترسی آنها پس از ۸۰سال به همسایه‌های قدیمی خود افزایش چشمگیری پیدا می‌کند.
عبور با اعمال شاقه از تونل‌ها
زیرگذرهایی هم که مختص عبور رهگذران هستند، معضلات عدیده‌ای دارند که حضور معتادان و کارتن‌خواب‌ها در آنها، یکی از این معضلات است. در این سال‌ها، پرونده‌های متعددی برای زورگیری از مردم در این زیرگذرها تشکیل شده و یکی از مأموریت‌های همیشگی نیروهای انتظامی و حراست شرکت راه آهن، سرکشی به این تونل‌ها برای جمع‌آوری معتادان بوده است. تعداد زیادی از این زیرگذرها نیز روشنایی کافی ندارند و عابران به‌خصوص کودکان و بانوان با ترس از آنها عبور می‌کنند. کمبود روشنایی زیرگذرها نیز به‌دلیل سرقت لامپ‌ها از سوی معتادان و کارتن‌خواب‌هاست و اجرای طرح‌های مختلف شهرداری هم نتوانسته مانع این کارها شود.
واقعیت امر این است که ١۵٠هزار شهروند که نیمی از جمعیت منطقه١٧ را تشکیل می‌دهند، خواسته و ناخواسته مجبور به تردد از این زیرگذرها هستند و به‌دلیل حضور افراد ناباب در آنها، امنیت مردم را به خطر می‌اندازند.
«شیرعلی محمدپور» یکی از ساکنان محله زهتابی با اشاره به مشکل دیگر زیرگذرها می‌گوید: «بسیاری از این زیرگذرها، مسیری برای تردد موتورسیکلت‌ها دارند. با اینکه موتورسواران برای ورود و خروج به این تونل‌ها، مجبور به کاهش سرعت و تردد سخت هستند، اما داخل تونل با سرعت و بدون توجه به ایمنی عابران حرکت می‌کنند.»
او که از ساکنان قدیمی منطقه است، ادامه می‌دهد: «پیش از ساخت زیرگذرها، اهالی برای رفتن به محله‌های دیگر مجبور بودند از روی ریل آهن عبور کنند و گاهی شاهد برخورد قطار با عابران بودیم. ساخت زیرگذرها این حوادث تلخ را از بین برده است، اما همین زیرگذرها هم ایمن نیستند و خطراتی برای رهگذران دارند که به‌دلیل حضور اراذل و اوباش در آنهاست.»
«فریبا رشیدی جهان» هم می‌گوید: «زیرگذرها تاریکند و اوایل صبح یا هنگام غروب آفتاب، امنیت ندارند. بانوان شاغل برای رسیدن به محل کارشان مجبورند در این زمان از زیرگذرها عبور کنند و بارها افراد ناباب با سوءاستفاده از تاریکی زیرگذرها، برای آنها ایجاد مزاحمت و اموال‌شان را سرقت کرده‌اند. گاهی اوقات هم سگ‌های ولگرد به‌دلیل سردی هوا وارد زیرگذرها می‌شوند و کودکان و بانوان را وحشت‌زده می‌کنند.»
او از مسئولان می‌خواهد خط‌آهن تهران- اهواز هم مثل خط‌آهن تهران- تبریز زیرزمینی شود تا اهالی برای همیشه از مشکلات زیرگذرها آسوده شوند.