از هر دو مرگ در کشورهای درحال‌توسعه یکی به‌علت بیماری‌های قلبی است.الگوی بیماری‌ها از واگیر به غیرواگیر تغییر پیدا کرده و فرهنگ توجه به این بیماری‌ها نهادینه نشده است. همچنین کاهش سن بیماری‌های قلبی هشداری است که هر روز به گوش می‌رسد. نیمی از مرگ و میر‌های طبیعی را در دنیا، بیماری‌های قلب و عروق تشکیل می‌دهد؛ 48 درصد در اروپا، 52 درصد در آمریکا و 50 و چند درصد در ایران. هرچند از میزان شیوع این بیماری در کشور آمار دقیقی در دسترس نیست، ولی احتمالا بایستی نیمی از مردم را درگیر این دسته از بیماری‌ها و دارو و درمان مربوطه دانست.دراین باره گفت‌وگویی با دکتر بهزاد سلیمانی، فوق تخصص جراحی قلب بیمارستان هرفیلد لندن انجام داده‌ایم که از نظرتان می‌گذرد.
- در حال حاضر سیستم تشخیص درمانی قلب و عروق کشور ما با استانداردهای جهانی چه فاصله‌ای دارد؟
در رشته قلب و عروق باید بگویم خوشبختانه در شرایط قابل‌قبولی قرار داریم. دو عامل در این ارزیابی دخیل‌اند: یکی موضوع درمان بیماری‌هاست که در زمینه‌های مختلف مثل درمان تنگی عروق، بیماری مادرزادی قلب و بیماری‌های دریچه با سطح جهانی قابل مقایسه است و همچنین درمان‌های دارویی؛ برای مثال در مورد نارسایی قلب، فشارخون و چربی خون هستند که معیارهای ما نیز معیارهای دیگر نقاط جهان است و در این مورد هم موفقیت نسبی داریم اما عامل دیگر ما ارتباطات پزشکی و کنگره‌هایی هستند که در آنها شرکت می‌کنیم و اغلب همراه با مقاله هستند. حضور همکاران خارجی یا ایرانی خارج از کشور در همایش‌های قلب که ما برگزار می‌کنیم نشان‌دهنده این است که در رشته قلب و عروق شرایط قابل‌قبولی در دنیا داریم.
در زمینه تجهیزات پزشکی باید بگویم وسایل پیشرفته‌ای مانند سی تی اسکن ۶۴ را در اختیار داریم که خیلی از کشورها هنوز آن را وارد نکرده‌اند، در حالی که ما در تلاش ارائه مقاله در این زمینه هستیم. البته این شرایط خوب درمانی نباید باعث ایجاد یک غرور کاذب شود که ما را از ادامه راه بازدارد.
- یکی از حوزه‌های جدید تحقیقاتی در زمینه سلامت قلب و عروق، کاردیولوژی مولکولی است. در این باره قدری توضیح دهید.
به‌طور کلی در علم کاردیولوژی به چند مبحث خیلی مهم و ویژه رسیده‌ایم که یکی از آنها نانوفناوری است. نانوفناوری با ایجاد فضای وسیع تکنیکی واقعا راه را باز کرده و هم اینک ما قادریم به مدد این فناوری‌ها وسایل فوق‌العاده ظریف مثل استنت را به داروهای خاص آغشته کرده، در فضای چند دهم میلی متر وارد رگ قلب کنیم و با استفاده از فناوری تصویری، داخل رگ را در ابعاد کمتر از یک میلی متر ببینیم و پلاک‌ها را تشخیص داده، اندازه‌گیری و عارضه را مشخص کنیم.
از این حوزه تا سلول های بنیادی که نقش ویژه‌ای از تحقیقات قلب و عروق را به‌خود اختصاص داده‌اند، همگی آینده درخشانی را در پزشکی بدن انسان رقم خواهند زد و اما پزشکی مولکولی که بخشی از آن کاردیولوژی مولکولی است در واقع بر مبنای به کارگیری ژنتیک و زیست‌شناسی مولکولی در تشخیص و درمان بیماری‌های قلبی بنا نهاده شده است.
- روند بروز تنگی عروق برای هرفرد از چه زمانی آغاز می‌شود؟
روند تصلب شرایین و تنگی عروق برای هر فرد، از بدو تولد او آغاز می‌شود و این سیستم عروقی و یا به عبارتی لوله‌کشی عظیم، شروع به رسوب‌گذاری می‌کند، مگر در شرایطی بسیار خاص؛ یعنی یک روش ایده‌آل زندگی، که نه رسوبی(چربی‌های مضر) در کار باشد و نه فاکتورهای آسیب‌رساننده به جدار عروق و اگر هم شرایط تغذیه‌ای ایده آل نبود، بتوان با تحرک کافی، رسوب را شُست یا روند تکثیر عروق را آنقدر تند و سریع کرد که مجالی به کهنه شدن عروق ندهد.
بنا بر این تفاسیر، در شرایط زندگی نه چندان ایده آل ما ایرانی‌ها باید توقع داشته باشیم که نام‌مان را از بدو تولد، در صف بیماران قلبی نوشته باشند! آمارها هم این موضوع را تایید می‌کنند: 67 درصد ایرانیان کم تحرکند، نیمی از افراد جامعه چاقند یا اضافه وزن دارند، 6/18درصد فشار خون دارند و 3/7درصد بالغین مبتلا به دیابت هستند.
- در زمینه سلول های بنیادی تلاش‌هایی در کشور ما صورت گرفته است. آیا در زمینه سلامت قلب نتایج مشخصی به دست آمده است؟
تحقیقات در حوزه سلول‌های تمایزنیافته یا بنیادی بسیار وسیع است و درباره قلب و عروق هم اقدامات تحقیقی حتی در کشور ما هم انجام شده، اما نتایج هنوز به سطح مطلوبی که در عمل قابل اجرا باشند نرسیده‌اند، بنابراین با وجود آگاهی از امیدبخش بودن این تحقیقات، نباید امید کاذبی را برای بیمارانی که در حال حاضر از بیماری‌های قلبی رنج می‌برند ایجاد کرد؛ زیرا ممکن است آنها را به اشتباه انداخته از درمان‌های فعلی و رایج هم بازبدارد.
- در استفاده از آنژیو پلاستی و کاشت استنت چقدر احتمال انسداد مجدد عروق وجود دارد؟
بیماری‌های قلبی عروقی همیشه امکان عود دارند زیرا تا به مرحله درمان غیرفیزیکی یعنی استفاده از پزشکی مولکولی و بیولوژی در درمان نرسیده‌ایم، درمان‌ها فیزیکی هستند و به‌گونه‌ای عوارض را ترمیم می‌کنند اما بیماری تا حدی باقی می‌ماند البته با استفاده از فناوری‌های جدید واقعا احتمال عود کاهش می‌یابد اما این مسئله به عوامل مختلف از جمله نوع ضایعه، نوع بیماری، رگی که دچار انسداد شده، طول ضایعه و گرفتگی، نوع استنت به کار رفته و خود بیماری که تحت درمان قرار می‌گیرد بستگی دارد. آمارهای اخیر در مورد استنت‌های مناسب زیر ۹درصد، عود تنگی را نشان می‌دهد که رقم فوق‌العاده خوبی است، اما به هر حال ما همچنان در تلاشیم به کمک تجهیزات پیشرفته‌تر از این عود جلوگیری کنیم.
- شروع اقدامات درمانی برای این بیماری چه زمانی است ؟
درخصوص بیماری‌های قلب و عروق بسیاری از اقدامات زمانی واقعا مفید هستند که اجتماع یا افراد نیازمند کمک، به آنها دسترسی پیدا کنند و تا زمانی که اطلاع از این نیاز درمانی نداشته باشند مراجعه نمی‌کنند. بسیاری از اطلاعات حتی به زمان قبل از بیماری مربوط می‌شود که به پیشگیری کمک می‌کند.مردم باید بدانند و آگاه باشند از ۲۵ سالگی به بعد باید به‌منظور بررسی فاکتورهای مهم تحت آزمایش خون قرار گیرند، باید بدانند چربی خون بالا چه تبعات ناخوشایندی را در پی دارد. باید آگاه باشند اگر دچار درد قفسه سینه شدند به‌راحتی از کنارش نگذرند و به پزشک مراجعه کنند. باید مطلع باشند اگر در بستگانشان سابقه بیماری قلبی وجود دارد و آنها هم علائمی دارند بیشتر در معرض خطر هستند. باید آگاه باشند سیگار کشیدن واقعا خطر مشکلات قلبی را افزایش می‌دهد. باید بدانند رژیم غذایی پرچرب سلامت قلب و عروق آنها را در معرض خطر قرار می‌دهد و همه اینها از طریق سیستم‌های اطلاع رسانی باید به گوش مردم برسد.