همشهری آنلاین: این نشانگان یک اختلال وسواسی- اعتیادی است اما به صورت یک عارضه جداگانه در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM) فهرست نشده است.
نشانگان پرستش سلبریتی یک رابطه یکسویه و بدون پاسخ متقابل است.
در این نشانگان شخص مقدار زیادی از وقت و انرژی خودش برای رابطه‌ای با فرد دیگر (در این مورد یک سلبریتی) صرف می‌کند که در اغلب موارد این سلبریتی حتی از وجود این شخص شیفته خبری ندارد.
چنین روابط یکطرفه‌ای ناشایع یا لزوما منفی نیستند. پیوندی که شما ممکن است با چهره‌های مشهور حتی شخصیت‌های خیلی احساس می‌کنید می‌تواند درس‌های مثبتی هم برای زندگی شما داشته باشد.
اما نشانگان پرستش سلبریتی صرفا یک رابطه یکسویه نیست. این نشانگان الگویی از رفتار است که اغلب شکلی وسواس‌آمیز، اجباری و اعتیادی دارد.
کارشناسان می‌گویند این نشانگان ممکن است به صورت طیفی با شدت‌های گوناگون در افراد وجود داشته باشد و مقیاس‌های متعددی برای اندازه‌گیری شدت آن ایجاد شده است.
یکی از پرطرفدارترین این مقیاس‌ها، «مقیاس گرایش به سلبریتی» است که در سال ۲۰۰۲ تدوین شد و برای ارزیابی شدت عواطف فرد تاثیر آن بر بهزیستی روانی او به کار می‌رود.
تحقیقات نشان داده است که تا یک سوم از عموم مردم ممکن است درجاتی از شیفتگی به سلبریتی‌ها را در حدی بیمارگونه تجربه کنند.
علت این نشانگان چیست؟
هیچ علت مستقیم شناخته‌شده‌ای برای نشانگان پرستش سلبریتی وجود ندارد. اما از آنجایی که این عارضه با ویژگی‌های وسواسی- اعتیادی همراهی دارد، دچار بودن فرد به برخی از اختلالات سلامت روانی از قبل ممکن است نقشی در ایجاد این شیفتگی غیرعادی داشته باشد.
از جمله افرادی که با احتمال بیشتری گرایش‌های پرستش سلیریتی را افزایش می‌دهد، می‌توان به این گروه‌ها اشاره کرد:
- گرایش به پیوند عاطفی با دیگران از نوع دوسوگرای اضطرابی و اجتنابی است.
- داشتن ویژگی‌های روان‌رنجوری (نوروتیسیسم).
- داشتن ویژگی‌های روان‌پریشی.
- داشتن علائق مادی‌گرایانه و پول‌دوستی.
- نداشتن سوگیری مذهبی.
- گرایش به پذیرش فانتزی و خیالپردازی
- نداشتن رابطه عاطفی نزدیک عمیق با دیگران.
- افسردگی
- اضطراب
- گسستگی روانی.
- «مرزهای شخصی» نامعین.
- اختلالات اعتیادی
یک بررسی در سال ۲۰۱۸ نشان داد که عوامل دیگری هم احتمال دچار شدن به نشانگان پرستش سلبریتی را افزایش می‌دهند، از جمله خیالپردازی درباره سلبریتی، داشتن تمایل قوی به مشهور شدن و دچار بودن به رفتارهای اجباری مانند استفاده وسواس‌آمیز از اینترنت.
این نشانگان چطور بروز می‌کند؟
هنگامی که چیزی به صورت یک طیف وجود دارد- همچنانکه در مورد نشانگان پرستش سلبریتی صدق می‌کند، ممکن است نمودها و تظاهرهای گوناگونی داشته باشد.
پرسنتش سلبریتی در برخی از موارد ممکن است خفیف باشد برای مثال، ممکن است شما نام نخستین بچه‌تان را به نام سلبریتی محبوبتان بگذارید یا نوعه لباس پوشیدنتان را بر اساس لباس‌هایی که این سلبریتی می‌پوشد، تغییر دهید.
اشکال وسواسی-اعتیادی پرستش سلبریتی نیز ممکن است به اشکالی شدیدتر بروز کند.
دست زدن به عمل جراحی زیبایی برای اینکه ظاهرتان به شکل سلبریتی مورد علاقه‌تان دریابد ممکن است تظاهری از این پرستش سلبریتی باشد.
بالاخره در اشکال بسیار شدید این نشانگان ممکن است فرد به تعقیب پنهایی و پاییدن مداوم سلبریتی محبوبش دست بزند و به اقدامات نامناسبی برای رابطه رو در رو پیدا کردن با او دست بزند.
پیامدهای نشانگان پرستش سلبریتی
نشانگان پرستش سلبریتی همیشه آنقدر شدید نیست که زندگی فرد را به کلی مختل کند، اما بالقوه می‌تواند بر زندگی روزمره او تاثیر بگذارد.
روابط با دیگران: روابط – صمیمانه عاطفی، روابط خانودگی، روابط دوستانه و روابط حرفه‌ای- ممکن است در نتیجه تلاشی که فرد برای پاسخ دادن به نیازهای مربوط به پرستش سلبریتی انجام می‌دهد، تضعیف شود و زوال یابد.
ممکن است فرد از شرکت در رویدادهای اجتماعی که به حضور شخصی‌اش نیاز دارد، پرهیز کند تا بتواند به طور مرتب به رسانه‌های آنلاینی را دنبال کرد که اخبار و رویدادهای مربوط به سلبریتی‌ها را به صورت «جریان زنده» (لایو استریم) یا پست‌های متوالی درباره وقایع جدید درباره آنها پخش می‌کنند.
ممکن است شخص دچار این نشانگان فردی را که با او رابطه عاطفی نزدیک دارد با وضعیت ایدئال سلبریتی محبوبش مقایسه کند و به جای توجه به فرد نزدیکش همه ذهنش مشغول پیوندهایی باشد که تصور می‌کند با آن سلبریتی دارد.
فرد در دنیای کسب و کار نیز ممکن است گرایشش به یک سلبریتی را در تصمیم‌گیری‌هایش دخالت دهد و مثلا برخی از فرصت‌های کاری را نادیده بگیرد، چرا که احساس می‌کند چنین کارهایی با عقاید یا باورهای سلبریتی محبوبش همخوانی ندارد.
بهزیستی فردی
پرستش سلبریتی نه تنها بر اطرافیان شما اثر می‌گذارد، بلکه تاثیرات مهمی بر بهزیستی فردی خود شما هم خواهد داشت.
پرستش سلبریتی ممکن است تظاهری از اختلالات وسواسی یا اعتیادی باشد که شما را به سوی رفتارهای آسیب‌رسان مربوط به سلبریتی مثلا تعقیب و مزاحمت ایجاد کردن برای او بکشاند.
ممکن است شما به اعمال پزشکی غیر لازم یا درمان‌های سخت متوسل شوید تا ظاهرتان را شبیه به سلبریتی مورد پرستشتان کنید.
ممکن است به خاطر عزت نفس پایین‌تان به طور مداوم خودتان را با سلبریتی محبوبتان مقایسه کنید. به خاطر اینکه مرتبا با خودتان درگیر باشید و به خاطر اینکه نمی‌توانید در حد معیارهای سلبریتی‌تان باشید، از خودتان انتقاد کنید.
ممکن است شما به خاطر خریدهایی که در نتیجه مربوط به این پرستش سلبریتی‌تان انجام می‌دهید، خودتان را به تنگناهای مالی بیندازید.
آیا پیامدهای مثبتی هم وجود دارد؟
داشتن رابطه یکطرفه با یک سلبریتی همیشه به رفتارهای منفی یا از مختل کردن روابط با نزدیکان نمی‌انجامد.
گاهی چنین روابط یکسویه‌ای ممکن است به شما انگیزه بدهد، به شما عادات سالم را بیاموزد و شما را تشویق کند که تغییرات مثبتی در سبک زندگی‌تان ایجاد کنید.
خلاصه کلام
ستودن افرادی که در اطراف شما هستند، به خصوص آنهایی که به حد سلبریتی بودن رسیده‌اند، ممکن است رفتاری طبیعی باشد. این افراد اغلب ویژگی دارند که شما را برمی‌انگیزد و شما را به سوی آنها جلب می‌کند.
اما ماهیت «نشانگان پرستش سلبریتی» در برخی موارد فراتر از این تحسین طبیعی می‌رود و می‌تواند به شکل رفتارهای وسواسی- اعتیادی درآید.
اگر احساس می‌کنید که خودتان یا فردی از عزیزانتان رفتارهای زیانبار مربوط به این ستایش از سلبریتی‌ها نشان می‌دهد، مشاوره با یک فرد متخصص در حوزه بهداشت روانی سودمند خواهد بود.
منبع: Psych Central