همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: براساس مصوبه جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور، کنکور سراسری از سال ۱۴۰۲، دو بار در سال برگزار می‌شود و نتایج آن به مدت ۲ سال برای داوطلبان محفوظ خواهد بود.
نوبت اول کنکور ۱۴۰۲ در روزهای ۲۹ و ۳۰ دی امسال برگزار می‌شود و قرار است بیش از ۹۰۰ هزار داوطلب در آن با یکدیگر رقابت کنند.
طبق قانون جدید، دروس عمومی از کنکور حذف و سنجش آنها از طریق امتحانات نهایی خواهد بود. یعنی داوطلبان کنکور فقط به پرسش‌های دروس تخصصی پاسخ می‌دهند و دروس عمومی از طریق سوابق تحصیلی آنها (معدل سه سال متوسطه دوم) ارزیابی می‌شود.
سابقه تحصیلی، همان نتایج امتحانات نهایی پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم است که به‌صورت هماهنگ کشوری برگزار می‌شود. سهم این نمرات برای پذیرش در سال تحصیلی آینده (۱۴۰۳-۱۴۰۲) ۴۰ درصد قطعی است و سهم نمره کنکور نیز ۶۰ درصد خواهد بود.
پس از مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی و تاثیر قطعی معدل امتحانات نهایی در کنکور ۱۴۰۲، اهمیت امتحانات نهایی تا حدی بالا رفت که پای دلالان و مافیای کنکور را به این حوزه هم باز کرد.
برخی کارشناسان آموزشی معتقدند این مصوبه، مافیای کنکور را به مافیای آموزش و پرورش منتقل می‌کند. مثل اتفاقی که چند روز پیش برای امتحانات نهایی و امتحانات ترمیم معدل رخ داد. در این امتحانات که از ۳ تا ۲۶ دی در حال برگزاری است، به گفته رسانه‌ها و خود مسئولان چنان تقلب‌های فراگیری با ابزارهای باورنکردنی و گران‌قیمت مثل هندزفری‌های نامرئی، پاک‌کن‌های سیمکارت‌خور و ... صورت گرفت که مسئولان برای شناسایی متقلبان مجبور شدند به دستگاه فلزیاب و دستگاه سیگنال‌یاب متوسل شوند!
برای تامین امنیت کنکور ۱۴۰۲ نیز چند روز پیش، سازمان سنجش آموزش کشور در برنامه‌ای تلویزیونی اعلام کرد در روز برگزاری کنکور اینترنت کل کشور قطع خواهد شد. در پی اعتراضات مردمی به قطع سراسری اینترنت، چند ساعت بعد اعلام شد فقط اینترنت حوزه‌های آزمون قطع خواهد شد.
در این میان باید پرسید چرا کنکور با وجود این همه حواشی و با آنکه از سال ۱۳۴۸ که اولین کنکور سراسری در ایران برگزار شد، امتحان خود را پس داده، نه تنها جمع نشد، بلکه قرار است از این پس ۲ بار در سال برگزار شود!
محمد بطحایی، وزیر سابق آموزش و پرورش در سال ۱۳۹۹ به روزنامه ایران گفته بود: «کنکور موجب شده که دانش‌آموزان دچار مشکلات روحی شوند اما مافیای کنکور اجازه حذف کنکور را نمی‌دهد.»
بطحایی این را هم گفت که «مافیای کنکور، بالاتر از وزیر را هم می‌آورند و برمی‌دارند. بنابراین ما با این شرایط که می‌رویم تا سال‌های سال نمی‌خواهیم کنکور را جمع کنیم. می‌توانیم اما نمی‌خواهیم.»
بسیاری از داوطلبان کنکور، کارشناسان آموزشی، معلمان و افرادی که صابون کنکور سال‌ها قبل به تن‌شان خورده، معتقدند کنکور به شیوه فعلی امتحان خود را پس داده و راه درست این است که ورود به دانشگاه، شبیه دانشگاه‌های خارجی صورت گیرد. وگرنه آنکه از وضع موجود فربه و فربه‌تر می‌شود، مافیای کنکور است و آنکه صدمه روحی و روانی و ... می‌بیند، پشت‌کنکوری‌ها هستند.
تا وقتی عدالت آموزشی نباشد، فقط اختلاف طبقاتی بیشتر می‌شود
دکتر علی عبدالعالی، کارشناس کنکور و عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت در این زمینه به خبرنگار همشهری‌آنلاین می‌گوید: تعیین سهم۴۰ درصدی سوابق تحصیلی یا همان شرط معدل برای ورود به دانشگاه، ذاتاً اقدام بسیار خوبی است ولی تا زمانی که زیرساخت این کار را نداریم، حتما ضررش بیشتر است. در شرایطی که زیرساخت برگزاری امتحانات نهایی بدون تقلب در کشور وجود ندارد، باید صبر کنند تا ابتدا زیرساخت‌ها فراهم شود. زیرساخت‌ها هم عجیب و غریب نیستند؛ مجموعه‌ای از ساز و کارهاست که احتمال تقلب را به صفر برساند یا کاهش بدهد. نمی‌گویم در کنکور تقلب نمی‌شود اما احتمالش حداقل است.
این کارشناس آموزشی می‌گوید: وقتی امکان کنترل تقلب در امتحانات نهایی وجود ندارد و برخی دانش‌آموزان که توانایی مالی بالاتری دارند، این امکان را دارند که به راحتی ادوات و ابزارهای تقلب را با قیمت‌های بالا بخرند و وارد حوزه امتحان کنند و به این شکل برای خود معدل بالا بخرند و راحت به دانشگاه راه پیدا کنند، واضح است که عدالت آموزشی نمی‌تواند محقق بشود. تا وقتی هم عدالت آموزشی نباشد، فقط اختلاف طبقاتی بیشتر می‌شود. ما گاهی در کشور یک ایده خوب داریم – مثل همین شرط ۴۰ درصدی سوابق تحصیلی، اما راه درست را نمی‌رویم و برای همین به نتایج خوبی هم نمی‌رسیم.
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: ما باید قبول کنیم که «عدالت آموزشی» در حوزه آموزش و پرورش یک طنز است. ما اصلا چیزی به نام عدالت آموزشی در کشور نداریم. شما نتایج رتبه‌های یک تا ۳۰۰۰ را در کنکور ببینید. سهم دانش‌آموزان دولتی را در رتبه‌های کنکور ببینید. نتایج کنکور در دست بچه پولدارها است. پس هرچقدر فریاد بزنیم که ما طرفدار عدالت آموزشی هستیم، اتفاقی نمی‌افتد. شما اول بیایید همین را حل کنید. خود مافیا به تدریج ضعیف و بعد حذف می‌شود. در کشور ما کارهای خوبی در زمینه آموزش شده اما عدالت آموزشی در ایران قابل دفاع نیست. شرایط دانش‌آموزان دولتی و غیردولتی اصلا قابل قیاس نیست و بیشتر یک شوخی است.
خطرناک‌ترین مافیا؛ مافیای مدارس سمپاد
این کارشناس کنکور در ادامه گفتگو با مافیای خطرناک‌تر از مافیای کنکور اشاره می‌کند و می‌گوید: ما مدارسی در کشور داریم به نام "سمپاد" یا "سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان". سطح این مدارس به طرز اغراق‌آمیزی از سطح باقی مدارس بالاتر است. اگر فرزند من بخواهد به این مدرسه برود، باید کنکور بدهد! مافیای مدارس سمپاد به مراتب از مافیای کنکور خطرناک‌تر است. مخاطبان مافیای کنکور، افراد ۱۸ساله/ دانش‌آموزان کلاس دوازدهم هستند اما مخاطب مافیای کنکورِ آزمون ورودی سمپاد، کودک کلاس پنجم و ششم دبستان است! مافیا با کلاس‌های به درد نخور و کلاس‌های سنگین و ... با روح و روان این بچه بازی می‌کند. والدین هم حواسشان نیست که دارند به تقویت این مافیا کمک می‌کنند.
عبدالعالی می‌گوید: گردش مالی مافیای کنکور در حال حاضر چیزی حدود ۴۰ تا ۵۰ هزار میلیارد تومان در سال است. این را یکی از وزرای دولت قبل هم تصریح کرد.
لزومی ندارد همه دانش‌آموزان به دانشگاه بروند/ مقایسه ایران و آلمان
این استاد دانشگاه درباره حذف کنکور می‌گوید: من موافق حذف کنکور نیستم. من موافق اصلاح رویه ورود دانش‌آموزان به دانشگاه هستم. از نظر من لزومی ندارد که همه دانش‌آموزان حتما به دانشگاه بروند. در بعضی از کشورها فقط تعدادی از دانش‌آموزان با استعدادهای خاص وارد دانشگاه می‌شوند. در حالی که در ایران مردم هنوز تصور می‌کنند تنها راه رستگاری فرزندانشان، ورود به دانشگاه است.
عبدالعالی که در سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۶ مشاور ریاست سازمان آموزش فنی حرفه ای کشور بود، ادامه می‌دهد: در کشوری مثل آلمان اشتیاق سفت و سختی برای ورود به دانشگاه وجود ندارد. فقط ۳۰ درصد دانش‌آموزان آلمانی در رشته‌های نظری تحصیل می‌کنند. بیشتر نوجوانان می‌روند مهارت یاد می‌گیرند و صلاحیت حرفه‌ای دارند. آنجا فردی که فوق دکترای مکانیک با ۲۰ سال سابقه تدریس در بهترین دانشگاه آلمان را دارد، با فردی که ۲۰ سال است جوشکاری می‌کند، هم از نظر درآمد و هم از نظر جایگاه اجتماعی، برابرند. اما در ایران فقط مدرک تحصیلی جدی گرفته می‌شود. چون برای جذب/ استخدام در دستگاه‌های دولتی، مدرک لازم است. نتیجه‌اش می‌شود افزایش مدرک‌های تقلبی. تعداد زیادی از افراد واقعا درس خوانده‌اند و مدرک دارند اما الزاما افراد باسوادی در زمینه تخصص خود نیستند. این در مورد مسئولان هم صدق می‌کند.
این کارشناس آموزشی تاکید می‌کند: پس از یک جایی باید تصمیم بگیریم که «مدرک‌پروری» را کنار بگذاریم. این کارها را که انجام بدهیم، ماجرای مافیای کنکور و مافیای معدل و مافیای سمپاد و ... هم خود به خود تمام می‌شوند.