به گزارش همشهری آنلاین، اسناد موجود بیانگر آن است که اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران که مهم‌ترین و فراگیرترین اتحادیه نشر کشور بوده، یکی از نهادهای صنفی دیرپایی است که در سال ۱۳۳۷، به ریاست نصرالله سُبوحی (کتابفروشی مرکزی) و معاونت محمدعلی ترقّی (کتابفروشی خیام) فعالیتش را شروع کرد. هرچند سال‌ها پیش از آن انجمن ناشران و کتابفروشان تأسیس شده بود و حتی نشریه‌ای هم به نام کتاب‌های ماه در چند شماره منتشر کرده بود و باز قبل از آن در سال ۱۳۲۵ هم کتابفروشان گردهم‌آیی‌هایی داشتند.
اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران فعالیت خود را ذیل قانون نظام صنفی و آن‌گونه که اساسنامه آن اعلام می‌کند، به منظور حفظ و حمایت از حقوق صنفی و انجام، ایجاد و تحکیم اصول همکاری بین افراد صنف، بهبود وضع پیشه و خدمات در ارتباط با رفاه مصرف‌کنندگان و تسهیل روابط افراد صنفی با مؤسسات دولتی، خصوصی و اتحادیه‌ای، فعالیت رسمی خود را آغاز کرد.
اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران از هفت رسته ناشران، کتابفروشان، موزعان کتاب، ناشر کتابفروشان، تولید و توزیع‌کنندگان کارت و پوستر، و ناشران الکترونیک تشکیل شده است. بر اساس قانون، عضویت کلیه افراد حقیقی و حقوقی فعال در حوزه صنعت نشر و یا کتابفروشی در اتحادیه آزاد است و در خلال سال‌های متمادی فعالیت این اتحادیه، اعضای آن از مرز ۱۳۰۰ عضو گذشته است؛ بر اساس اطلاعات سایت اتحادیه ناشران و کتابفروشان به تفکیک رسته‌ها ۶۴۵ عضو کتابفروش، ۴۹۹ عضونشر مکتوب، ۱۳۲ عضو ناشر کتابفروش، ۱۴ عضو دفتر پخش کتاب، ۵۲ عضو کارت و پوستر و ۴ عضر نشر الکترونیک.
دلیل این را که ناشران و کتابفروشان ذیل یک چتر و در یک اتحادیه فعالیت صنفی می‌کند، این‌گونه عنوان کرده‌اند که اکثریت ناشران به رسم سنت دیرینه و روابط و مناسبات بازار، در کنار فعالیت‌های انتشاراتی، کتابفروشی هم دائر کرده‌اند.
یکی از مسائل همیشگی ترکیب هیئت مدیره اتحادیه ناشران و کتابفروشان، از ناشران و کتابفروشان است و برخی معتقدند این اتحادیه را نباید به رسته ناشران منحصر کرد و ناخودآگاه اعتراض رسته‌های دیگر را برانگیخت. هرچند هیأت مدیره‌های ادواری این اتحادیه به دلایل معینی همواره از رسته ناشران انتخاب می‌شده‌اند، اما تصویر بزرگ‌تری از صنف و اتخاذ روش صحیح تعامل میان رسته‌ها و درون رسته‌ها، می‌تواند یکپارچگی و همدلی صنف را تقویت کند و مشارکت را ارتقا بخشد.
البته برخی از ناشران معتقدند یکی از راه‌کارهای مشکلات اتحادیه ناشران و کتابفروشان، تخصصی شدن آن‌ها یعنی تفکیکش به اتحادیه ناشران و اتحادیه کتابفروشان است که هر کدام به صورت متمرکز به دغدغه‌های صنف خود بپردازند.
حالا چند ساعت مانده به انتخابات اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، از قول یاسر احمدوند، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نقل قول کوتاهی در سایت خانه کتاب منتشر شده، مبنی بر اینکه پیرو درخواست کتابفروشان در تهران زمینه تفکیک کتابفروشان از اتحادیه ناشران و کتابفروشان فراهم شده و به زودی اتحادیه مستقل کتابفروشان تشکیل می‌شود.
به نظر رویکرد معاونت فرهنگی ارشاد در دولت سیزدهم رویکرد متفاوتی به اتحادیه دارد؛ چناچه دیدارهای ابتدایی معاون فرهنگی با انجمن‌های نشر این نکته را به ذهن‌ها متبادر می‌کرد. البته احمدوند درباره رویکرد معاونت فرهنگی نسبت به اتحادیه ناشران و کتابفروشان با توجه به دیدارهایی که ابتدای حضورش در معاونت داشته است، گفته بود: «اگرچه رفتاری را که برخی از جریان‌های نشر داشتند به سود و به صلاح نشر نمی‌دانم، آثارشان هم معلوم است اما این به معنای نگاه سیاسی و اعتقادی نیست. بسته به خود صنف دارد. می‌خواهد جریانی را تقویت کند یا نکند، رأی دهد یا ندهد، آن‌ها مسائل داخلی صنف است و من دخالتی در آن ندارم. »