همشهری آنلای - زکیه سعیدی: گشت وگذار در این پارک متفاوت علاوه بر افزایش آگاهی گردشگران نسبت به‌گستردگی حوزه‌های مرتبط با کسب‌وکارهای نوین و بومی‌سازی شده، حس غرور و همبستگی اجتماعی را به اوج می‌رساند. همان حس خوشایندی که منجر به امیدآفرینی اجتماعی و عزت نفس جمعی می‌شود تا مصمم‌تر از پیش در مسیر خودکفایی دوشادوش یکدیگر قدم برداریم. گزارش این تور امیدآفرین را در زیر بخوانید.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
علم، همان ثروت است
گردشگران مرکز تهران‌شناسی همشهری ساعت 12یکی از روزهای نخست اسفندماه به پارک فناوری پردیس در شرق تهران رسیدند. بعد از معرفی اجمالی و پخش کلیپ بخش‌های مختلف پارک توسط «امیرعلی تفرشی» از کارشناسان روابط‌عمومی پارک، بازدید از فضاهای عمومی پارک و فضاهای اختصاصی برخی شرکت‌های استارت‌آپی مستقر در مرکز رشد فناوری نخبگان آغاز شد. آشنایی با پارکی که در آن علم به ثروت تبدیل می‌شود، زیست‌بوم منسجم فناوری ایران در کنار هم قرار گرفته، حمایت‌های مادی و معنوی به‌صورت واقعی نمود عینی پیدا می‌کنند، جریان‌های مؤثری ازجمله شبکه فن بازارملی ایران (شناسایی تقاضا و عرضه)، صندوق توسعه فناوری‌های نوین، مرکز شتابدهی نوآوری، طرح توانمندسازی صدف، پردیس سامیت، اینوتکس، شبکه تبادل فناوری دی‌هشت و... در آن شکل گرفته‌اند، حسابی گردشگران را به وجد آورده بود. یکی از گردشگران می‌پرسد: «به‌نظرم کمتر کسی از وجود ظرفیت عظیم این پارک مطلع است. درحالی‌که معرفی مستمر آن می‌تواند نخبگان و استعدادهای بی‌شماری را جذب کند.» تفرشی توضیح می‌دهد: «بله باید در این زمینه بیشتر تلاش کنیم. تاکنون هم طرح‌ها و برنامه‌های ملی و بین‌المللی بسیار برگزار کرده و می‌کنیم تا هم استعدادهای بالقوه را کشف و هم شرایط رشد آنها را فراهم کنیم. نکته مهم در این ارتباط تعامل مستقیم و پویای نهادها و سازمان‌های دیگر با پارک است.»
موزه هوانوردی در هواپیما
در امتداد مسیر گشت وگذار در پارک فناوری، هواپیمایی بزرگ در محوطه باز پارک نمایان می‌شود. تفرشی کوتاه می‌گوید:«موزه هوانوردی هم در داخل هواپیمای ایلیوشین است؛ هواپیمایی که از فرودگاه مهرآباد و پس از خارج شدن از چرخه پرواز به پارک فناوری پردیس آمده است. در این موزه تجهیزات علوم هوانوردی برای آشنایی دانش‌آموزان و دانشجویان با این حوزه نمایش داده شده است.
گام به گام تا رشد ایده
سؤال پرتکرار گردشگران این است که ایده‌های نوآور چطور شناسایی می‌شوند؟ سعید دوستی، از دیگر کارشناسان روابط‌عمومی پارک که همراه گردشگران است در این‌باره پاسخ می‌دهد« مراکز رشد پارک فناوری پردیس سالی 2بار برای جذب ایده‌های نو فراخوان می‌دهد تا دانشجویان صاحب ایده و کسب‌وکارهای ثروت‌آفرین در آن مشارکت کنند. ایده‌های ارسالی توسط گروه داوران متخصص مورد ارزیابی قرار می‌گیرند تا در نهایت با توجه به ظرفیت هر دوره، تعدادی از ایده‌ها پذیرش می‌شوند. صاحبان این ایده‌ها برای توانمندسازی و پیاده‌سازی ایده محوری، برای مدت تقریبا 2ماه وارد فضاهای کاری اشتراکی با عنوان «کوآپ» می‌شوند تا مفاهیم و ادبیات مدیریت کسب‌وکار، تجاری‌سازی کسب‌وکار، شبکه‌سازی و بسیاری مطالب دیگر را در تعامل با شرکت‌های موفق و سودآور داخلی و خارجی آموزش ببینند. در پایان این دوره 2ماهه صاحبان ایده محوری مورد ارزیابی قرار می‌گیرند تا درصورت تأیید نهایی، فرصت استقرار در واحدهای مختلف مرکز رشد را بیابند و از خدمات و مزایای پارک بهره‌مند شوند. فرصت استقرار در واحدهای پارک تملیکی یا استیجاری (کم‌بها) است. البته علاوه بر این موارد، پارک فرایند شناسایی و جذب استعدادها را از طریق برگزاری ایونت‌های متعدد در دانشگاه‌ها نیز پیگیری می‌کند.»
کارخانه ایده‌سازی آزادی
یکی از بخش‌ها یا به‌عبارتی دقیق‌تر یکی از شعب پارک فناوری پردیس در تهران کارخانه آزادی است، کارخانه‌ای بزرگ و متفاوت نسبت به همه آن کارخانه‌هایی که دیده ایم یا در ذهن متصور هستیم. توضیحات مربوط به این بخش را گردشگران در کلیپی کوتاه در سالن کنفرانس ساختمان مرکزی پارک تماشا کردند. تفرشی توضیحات کلیپ را اینطور تکمیل می‌کند:«کارخانه نوآوری آزادی، نخستین کارخانه نوآوری کشور است؛ کارخانه‌ای که حلقه اتصال دانشگاه و واحدهای صنعتی در رونق کسب‌وکارهای نوآور و پیشرفت اقتصادی کلان محسوب می‌شود. ورودی این کارخانه گروه‌های جوان با ایده‌های بکر هستند که با حضور در فضای آموزشی و بهره‌گیری از امکانات و تجهیزات آن، ثروت‌آفرینی می‌کنند. در این کارخانه برنامه و طرح‌های فراوانی برای ترویج کارآفرینی و راه‌اندازی کسب‌وکارهای متنوع اجرا می‌شود که تامین بودن زیرساخت‌هایی مانند فضاهای شتاب‌دهنده و نوآور، فضاهای کار اشتراکی و سرمایه‌گذارهای ریسک‌پذیر، سبب حمایت ایده‌پردازان و کارآفرینان خُرد می‌شود. این کارخانه بر کالبد فرسوده یک کارخانه قدیمی و متروک حوالی میدان آزادی سال 1397تاسیس شد و تا به امروز بیش از 2هزار و 500کارآفرین در قالب بیش از 500گروه استارت‌آپی در آن فعالیت داشته و دارند. همچنین 9مرکز شتاب‌دهنده و 2فضای کار اشتراکی در 10سوله این کارخانه 18هزار مترمربعی وجود دارد که به عقیده فعالان آن یکی از برترین ظرفیت‌های زیست‌بوم فناوری در راستای رشد ایده‌هاست.»
جایی برای بزرگ‌ترین رویدادهای علمی کشور
نمایشگاه اینوتکس یکی از رویدادهای مهم زیست‌بوم فناوری و نوآوری است که توسط پارک فناوری پردیس برگزار می‌شود. دوستی در توضیح این رویداد می‌گوید:«نمایشگاه‌های بین‌المللی با موضوع علمی و فناوری پل ارتباطی بین بازرگانان، فناوران، صنعت‌گران و محققان کشورهای مختلف است و تنها برای نمایش کالاها و انجام مذاکرات تجاری پیرامون آنها برگزار نمی‌شوند؛ بلکه اطلاعات گوناگون در زمینه آخرین استانداردهای کیفی، آخرین پیشرفت‌های صنعتی، دستاوردهای پژوهش علمی و ایده‌های اقتصادی و تکنولوژیکی نیز هنگام برگزاری این دست از نمایشگاه‌ها مورد تبادل قرار می‌گیرند.» پارک فناوری پردیس از سال 1390نمایشگاه بین‌المللی نوآوری و فناوری (اینوتکس) را با حضور شرکت‌های بین‌المللی برگزار کرده است. این پارک از طریق برگزاری نمایشگاه تلاش می‌کند که علاوه بر معرفی فناوری‌های روز به صنایع بزرگ و متوسط، ارتباط‌سازی سرمایه‌گذاران داخلی و بین‌المللی با شرکت‌ها و استارت‌آپ‌ها، مشارکت و همکاری بین شرکت‌های فناور و استارت‌آپ‌های داخلی و بین‌المللی، گفت‌وگو و شبکه‌سازی بین فعالان اکوسیستم نوآوری و فناوری، مشتریان محصولات فناورانه را به تولیدکنندگان آنها متصل کند و همچنین سرمایه‌گذاران را با فرصت‌های سرمایه‌گذاری در طرح‌های فناورانه یا استارت‌آپ‌ها آشنا کند. همچنین به‌منظور دستیابی به این مجموعه اهداف، رویدادها و بخش‌های جانبی متعددی در طول سال از طریق دبیرخانه اینوتکس برگزار می‌شود.» جایزه مصطفی(ص) نیز ازجمله بزرگ‌ترین رویدادهای علمی و فناوری کشورهای اسلامی (2سالانه) است که در پارک فناوری پردیس متولد شده است.
کار و آموزش در فضایی مشترک
پیش از ورود به بخش «کوآپ» یا فضای کار اشتراکی، گردشگران با ساعت‌نمای آفتابی پارک فناوری مواجه می‌شوند. ساعتی بزرگ، با گوی‌های فلزی سفید و متعدد که کلیت آن هیچ شباهتی با ساعت ندارد. تفرشی می‌گوید:« این ساعت متفاوت را یکی از شرکت‌های عضو پارک با عنوان فب‌لب طراحی و تولید کرده است. اعداد ساعت با تابش نور آفتاب بر گوی‌های کوچک و بزرگ روی صفحه مستطیلی ساعت نقش بسته می‌شود. به‌عنوان مثال الان اگر دقت کنید می‌توانید متوجه علامتی شوید که بین عدد 2و 3 وجود دارد به‌عبارتی یعنی ساعت به‌طور تقریبی 2و نیم است.» گردشگران بعد ساعت‌خوانی به شیوه هندسی و قدیمی، راهی بخش فضای کار اشتراکی کوآپ شدند. تفرشی می‌گوید:«رسالت اصلی این بخش ایجاد زیرساخت‌های مناسب فیزیکی برای استارت‌آپ‌ها، افراد و فری‌لنسرها (آزادکارها) است تا در کنار هم به‌کار مشغول شوند، شبکه‌سازی کنند و تیم‌شان را گسترش دهند. این فضای اشتراکی با کم کردن دغدغه‌های روزمره این قشر و همچنین جذاب کردن فضا به کسب‌وکار ایشان رونق می‌دهند.
طراحی و ساخت فضای اشتراکی مینیمال
فضای اشتراکی مینیمال با مساحتی حدود هزار و 200مترمربع، اوایل سال 1398آغاز شد. این فضای اشتراکی که از مزیت همجواری با شرکت‌های دانش‌بنیان و مرکز رشد فناوری نخبگان پارک برخوردار است، دارای فضاهای خدمات زیرساختی مطلوب، فضای رویدادی و حیاط اختصاصی است و امکان میزبانی از بیش از 100فری‌لنسر (آزادکار) و تیم استارت‌آپی را دارد. این فضا با استفاده از ترکیبی از مفاهیم سبک‌های مینیمال و های‌تک همراه با احساس راحتی و حس تعلیق طراحی شده است تا حس زندگی در فضای کار در کنار یکدیگر را القا کند. یکی از کارشناسان روابط‌عمومی پارک دراین باره می‌گوید:« تکلیف شرکت‌های بزرگ که روشن است می‌آیند و در پارک زمین و واحد می‌خرند و شروع به‌کار می‌کنند. شرکت‌های متوسط در واحدهای استیجاری پارک مستقر می‌شوند، اما شرکت و هسته‌های فناور نوپا در صورت دارا بودن شرایطی تعیین شده از سوی مرکز رشد فناوری نخبگان، به بخش کوآپ یا فضاهای کاری اشتراکی ورود پیدا می‌کنند. با ورود به این بخش، شروع دوره آماده‌سازی مسیر برای تیم‌ها شکل می‌گیرد که این دوره هم افزایی، توانمندسازی برای مدیریت کسب‌وکار و تجاری‌سازی محصول خود را آغاز می‌کنند. در جلسات همنشینی نیز برای انتقال درس آموخته‌های شرکت‌های بزرگ شرکت می‌کنند. اینجاست که سرنوشت شرکت‌ها و هسته‌های فناور نوپا برای ادامه فرایند توسعه کسب‌وکار در مرکز رشد یا جهت تکمیل ایده محوری در فضای کار اشتراکی مشخص می‌شود. به‌طور میانگین 70درصد از استارت‌آپ‌های ایران در 3سال نخست شروع فعالیت خود با شکست مواجه می‌شوند اما این آمار در پارک فناوری پردیس 55درصد است. چالش‌های گروه‌های استارت‌آپی در ایران علاوه بر مسائل مالی و بازار، نبود نیروی متخصص و حرفه‌ای نیز هست. بعد از اتمام دوره 6ماهه پیش‌رشد، دوره 3ساله رشد آغاز می‌شود که در واقع شرکت در مرحله رشد به بازار وتوسعه کسب‌وکار خود می‌اندیشد و همچنین در این مرحله شرکت‌ها از برنامه‌های حمایتی پارک فناوری پردیس بهره‌مند می‌شوند.حسین کاظم‌زاده، عضو کانون طلاب ایران می‌پرسد: «نمونه‌ای از کسب‌وکارهای کوچک که به موفقیت رسیده را برای ما شرح می‌دهید؟» او می‌گوید: «شرکتی بود که در سنوات گذشته به مرکز رشد مراجعه کرده است که با بهره‌مندی از ظرفیت‌ها و فرصت‌هایی که پارک ایجاد کرده است اکنون توانسته جزو شرکت‌های اراضی پارک شود و اکنون تولید انبوه در حوزه فعالیت خود دارد. هسته فناور نوپایی هم بود که با هدایت و راهنمایی مشاوران و بهره‌مندی از مزایا و حمایت‌های پارک محصول اولیه خود را تغییر داده و هم‌اکنون جزو تولیدکنندگان محصول با سطح فناوری بالاست. بنابراین اکوسیستم و زیست‌بوم فناوری پارک فضایی ایده‌آل برای رشد و رونق اقتصادی به شمار می‌آید.»
دستاوردهای بومی
ایستگاه آخر تور، نمایشگاه دائمی محصولات فناورانه شرکت‌های عضو پارک فناوری پردیس است جایی که دستاوردهای بومی در آن مایه افتخار و امید است. سعید دوستی با اشاره به هر بخش از طبقات محصولات در این نمایشگاه می‌گوید:«در این نمایشگاه بیش از 40شرکت، محصولات خود را به نمایش گذاشته است. همه داروهای این بخش مجوز سازمان غذا و دارو را دارند و در داروخانه‌های کشور بازار فروش خود را پیدا کرده‌اند. شما می‌توانید نخستین داروی درمان میگرن در دنیا را اینجا ملاحظه بفرمایید. دارویی کاملا ایرانی بر پایه گیاهی که صادرات هم دارد. داروهای مربوط به درمان کووید- 19که ثبت اختراع بین‌المللی هم شده است. داروهای مکملی و تقویتی براساس فناوری نانو مانند قرص‌های آهن که نواقص داروهای مشابه در تیره کردن دندان‌های فرد مصرف‌کننده را ندارد. در واقع هم نواقص برطرف شده و هم کیفیت آن را ارتقا بخشیده‌اند. داروهای مربوط به کودکان را به‌صورت خوراکی‌های مورد علاقه آنها مانند پاستیل عرضه می‌کنند تا مصرف‌شان آسان‌تر باشد. تجهیزات پزشکی مانند دستگاه انتقال لنز به چشم که در دنیا تکنولوژی آن بسیار محدود است و حدود 5یا 6کشور به آن دست پیدا کرده‌اند. داروهای ویژه درمان بیماری‌های مختلف از سرطان در زنان تا بیماری‌های پوستی، واکسن آنفلوآنزا و مننژیت که در بازار نیز عرضه می‌شوند. دستگاه ونتیلاتور، برش جراحی (به 15کشور صادر می‌شود)، کشت جنین، دستگاه شست و شوی وسایل اتاق عمل، پروتزساز، فرستنده آنالوگ دیجیتال، روبات جست‌وجوگر معادن، دوربین‌های کنترل سرعت (نسل 4)، پمپ خلأ، پرتال ثبت و بررسی اثر انگشت، عنبیه چشم، پرینت سه‌بعدی، مواد مصالح ساختمانی، رزین و تجهیزات فرآموز ازجمله سایر محصولات این نمایشگاه است.» صحبت‌های دوستی که به پایان می‌رسد، گردشگران باز هم اصرار دارند که برای معرفی این پارک و محصولات بومی‌سازی شده در آن اقدام جدی و سراسری صورت گیرد. هر چند خودشان با هم قرار گذاشته‌اند در اسرع وقت، دوستان و اقوام دور و نزدیک خود را از وجود و فعالیت‌های پارک علم و فناوری مطلع کنند.
ژن برتر اینجا جایگاهی ندارد
ساختمان مرکز رشد ایستگاه بعدی در این تور است که گردشگران در آن حاضر می‌شوند جایی که واحدهای مختلف آن در اختیار گروه‌های استارت‌آپی است. به‌عنوان مثال گروهی که روی سیستم ارتباط اینترنتی آسان مرکز پشتیبانی شرکت‌ها فعالیت می‌کند. یا گروهی جوان که بازی‌های رایانه‌ای موبایلی طراحی و تولید می‌کنند. یکی از گردشگران از مسئول گروه استارت‌آپ این بازی‌های رایانه‌ای می‌پرسد: «ظرفیت پارک فناوری توانسته از شما به‌عنوان نیرویی جوان و مستعد حمایت کند؟» او نیز پاسخ می‌دهد:«بله به‌طور حتم. میزان اجاره اندک، آموزش‌های تخصصی که در اینجا دریافت کرده‌ایم قابل‌قیاس با محیط‌های خارج از پارک نیست. ویژگی دیگر پارک هم این است که در اینجا سفارشی بودن یا به‌عبارتی همان ژن برتر جایگاهی ندارد. فقط باید بااستعداد باشی و دارای ایده‌های فناور.»