هیچ کس نمی‌تواند منکر این موضوع شود، حتی آنهایی که ژست‌های روشنفکری به‌خود می‌گیرند و از ابتدای زندگی با هم عهد و پیمان نداشتن فرزند می‌بندند، چرا که این نیاز با فطرت انسان آمیخته شده و همه را کم و بیش به نوعی درگیر خود می‌کند. تا این جای ماجرا همه چیز خوب است و ایرادی نمی‌توان به آن وارد کرد، اما امان از روزی که این زوج متوجه می‌شوند که به‌رغم علاقه به داشتن فرزند مشکلاتی برایشان وجوددارد.
آن زمان وقتی است که پای انواع و اقسام پزشک‌ها و کلینیک‌ها به میان می‌آید و بدتر از همه زمانی است که هریک از پزشکان و مراکز مراجعه، پاسخی خاص می‌دهند و نتیجه این مراجعات اعصاب به هم ریخته و زندگی آشفته‌ای می‌شود که گریبان این زوج را می‌گیرد و آنها را از چرخه زندگی عادی خارج کرده و روابط و روال عادی زندگی آنها را به هم می‌ریزد و تنها موضوع فکری آنها می‌شود موجودی به نام بچه که گاهی از آرزوی داشتنش و گاهی حتی از فکر کردن به آن هم متنفر می‌شوند.
با این مقدمه کوتاه قصد آن داریم که به زوج‌هایی که تا به حال صاحب فرزند نشده‌اند بگوییم که چندان هم نگران نباشند زیرا بیش از 95 درصد از ناباروری‌ها قابل درمان است و شاید بتوان گفت که دوره کابوس‌های بچه دار نشدن زوج‌های نابارور به پایان رسیده است. در این گفت‌وگو ناباروری را از نگاهی دیگر مورد بررسی قرار داده‌ایم و به‌دنبال بررسی عواملی هستیم که جامعه مردسالار کمتر به‌دنبال آن است. نظرات دکترمحمد مهدی آخوندی، جنین شناس و رئیس پژوهشگاه فناوری نوین ابن سیناو مرکز درمان ناباروری را دراین مورد جویا شده‌ایم. زوج‌هایی که درکشور زندگی می‌کنند بین 15 تا 21 درصد با مشکل ناباروری مواجه هستند که این مشکل 40 درصد علت زنانه، 40 درصد عامل مردانه، بین 10 تا 15 درصد عامل مشترک و بین 5 تا 10 درصد هم عوامل ناشناخته دارد.
- آقای دکتر براساس آمار نسبی که وجود دارد علت نیمی از ناباروری‌ها عوامل مردانه است. به‌نظر شما چه زمانی می‌توان گفت که مردی نابارور است یا مشکلی برای باروری دارد و باید به‌دنبال چاره جویی و درمان باشد؟
از دیر باز نگرش بشر در ارتباط با بحث باروری و ناباروری توجه به زن بوده و ناباروری را معطوف به عدم‌توان باروری زن می‌دانسته‌اند و همین مطلب باعث شد که در علم هم توجه اصلی در ارتباط با درمان ناباروری به زنان معطوف بشود و به همین دلیل تحقیقات بسیار زیادی حتی پس از تحول لقاح خارج رحمی در ارتباط با ناباروری زن و تحقیقات روی آن صورت گرفته و تکنولوژی خارج رحمی بر مبنای عدم‌توانمندی دستگاه سیستم تناسلی زن در انتقال نطفه و جنین به رحم بوده و ناباروری ناشی از انسداد لوله از طریق لقاح خارج رحمی قابل انجام بود و این درشرایطی است که مشکل اساسی در لقاح اسپرم و تخمک وجود نداشته باشد.
شاید بتوان گفت 14 سال بعد از توسعه تکنولوژی خارج رحمی امکان تزریق سیتوپلاسمی اسپرم به‌وجود آمد و این زمانی بود که درشرایطی که امکان لقاح حتی در آزمایشگاه با مجاورت اسپرم و تخمک به‌طور عادی انجام پذیر نبود این امکان به این شکل آماده شد که اسپرم غیرمتحرک و ناتوان با دستگاه میکرو انجکشن و تحت دید میکروسکوپی به داخل تخمک تزریق بشود و بدین سبب امکان لقاح انجام شود و به این شکل امکان درمان ناباروری مردان با ضعف نطفه ( اسپرم) فراهم شد.
- در چه شرایطی می‌توان گفت که ضعف نطفه (اسپرم) در مردان وجود دارد و در واقع قابلیت باروری در مرد وجود ندارد؟
درشرایط طبیعی برای صورت گرفتن لقاح حداقل 20 میلیون اسپرم متحرک که بابیش از
50 درصد حرکت پیش رونده خوب و طبیعی همراه باشد مورد نیاز است به شرط آنکه در باروری تخمک عوامل شیمیایی مؤثر و عوامل بیولوژیکی مؤثر در اتصال اسپرم به تخمک و نفوذ آن فراهم شده باشد.
در شرایطی که اسپرم این حداقل‌ها را نداشته باشد امکان باروری در حد طبیعی مقدور نیست. گاهی ما با افرادی مواجه هستیم که تعداد اسپرم آنها بسیار کم و حرکت آن کند یا فاقد حرکت است، اگر این اسپرم‌ها زنده و قابلیت باروری درصورت نفوذ مصنوعی به داخل تخمک را داشته باشند. گاهی هم ممکن است به دلایل عفونت و ضربه انتقال اسپرم مسدود بشود یا گاهی مواجه هستیم با بیمارانی که شرایط اسپرم‌سازی را دارند اما امکان خروج برای آنها وجود ندارد در این شرایط با برداشت اسپرم از بیضه امکان تزریق آنها به داخل تخمک فراهم می‌شود.
در ارزیابی‌های صورت گرفته و گزارش‌های به دست آمده عوامل دخیل در ناباروری زن تقریبا مشابه و معادل عوامل دخیل درناباروری مردان است. در حال حاضر براساس آمار 40 درصد ناباروری‌ها مربوط به عوامل زنان، 40 درصد عوامل مربوط به مردان و 10 تا 15 درصد عوامل مشترک و 5 تا 10 درصد عوامل ناشناخته به شمار می‌آیند.
این آمار نشانگر این موضوع است که نقش زن و مرد در ارتباط با ناباروری یکسان است و معمولا زنان هستند که به‌دلیل بارور نشدن یک زوج نابارور منشأ برخورد محسوب می‌شوند.