همشهری آنلاین، نزدیک به ۱۰درصد از مردان با هیدروسل متولد می‌شوند. گرچه این عارضه بیشتر در کودکان مشاهده می‌شود اما می‌تواند مردان در هر سنی را تحت‌تاثیر قرار دهد.
هیدروسل به‌طور کلی تهدیدی برای بیضه‌ها نیست، معمولا بدون درد است و بدون درمان از بین می‌رود. با این حال، اگر شاهد تورم اسکروتوم (کیسه بیضه) بودید، حتما به پزشک مراجعه کنید تا دلایل دیگری که خطرناک‌ترند، نظیر سرطان بیضه، مورد بررسی قرار گیرد.
چه عواملی باعث بروز هیدروسل می‌شود؟
اواخر دوران بارداری بیضه‌های جنین پسر از شکم به داخل کیسه بیضه نزول می‌کند. اسکروتوم کیسه‌ای از پوست است که وقتی بیضه‌ها پایین می‌آیند آن ها را در خود نگه می‌دارد.
طی رشد، هر بیضه دارای یک کیسه طبیعی در اطراف خود است که حاوی نوعی مایع است. به‌طور معمول، این کیسه خودبه‌خود بسته می‌شود و کودک در طول اولین سال زندگی خود این مایع را به داخل بدن جذب می‌کند. اگرچه این اتفاق برای نوزادان پسر مبتلا به هیدروسل روی نمی‌دهد. نوزادان زودرس در معرض خطر بیشتری برای بروز هیدروسل قرار دارند.
هیدروسل همچنین می‌تواند بعدها و عموما در مردان بالای ۴۰ سال نیز شکل بگیرد. این حالت معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که کانالی که بیضه از طریق آن نزول می‌کند هنوز بسته نشده و مایع به درون آن وارد می‌شود یا ممکن است کانال دوباره باز شده باشد. این موضوع باعث می‌شود مایع از شکم به داخل کیسه بیضه منتقل شود.
هیدروسل همچنین می‌تواند در اثر التهاب یا آسیب‌دیدگی کیسه بیضه یا کانال به وجود بیاید. التهاب می‌تواند در اثر عفونت (اپیدیدیمیت) یا مشکلات دیگر ازجمله عفونت‌های مقاربتی ایجاد شود.
اگر ازدواج کرده‌اید در صورت بروز این مشکل از تماس جنسی که می‌تواند همسرتان را در خطر ابتلا به بیماری‌های مقاربتی قرار دهد، حتی از هرگونه تماس پوستی در ناحیه تناسلی اجتناب کنید.
انواع هیدروسل
هیدروسل دو نوع مرتبط و غیرمرتبط دارد.
هیدروسل غیرمرتبط زمانی اتفاق می‌افتد که کیسه بسته می‌شود اما بدن مایع را جذب نمی‌کند. مایع باقیمانده معمولا طی یک سال به درون بدن جذب می‌شود.
هیدروسل مرتبط زمانی اتفاق می‌افتد که کیسه اطراف بیضه تماما بسته نمی‌شود. این موضوع اجازه می‌دهد که مایع داخل و خارج شود.
علائم هیدروسل چیست؟
هیدروسل معمولا باعث ایجاد درد نمی‌شود و عموما تنها نشانه آن تورم کیسه بیضه است.
در مردان بالغ ممکن است در کیسه بیضه احساس سنگینی وجود داشته باشد. در برخی موارد، تورم ممکن است صبح‌ها شدیدتر از عصرها باشد اما همچنان خیلی دردناک نیست.
اگر خود یا فرزندتان درد ناگهانی یا شدیدی در ناحیه کیسه بیضه احساس کردید به پزشک مراجعه کنید. این می‌تواند نشانه وضعیت دیگری به نام پیچ‌خوردگی بیضه باشد. پیچ‌خوردگی بیضه زمانی پیش می‌آید که بیضه عموما بر اثر آسیب یا تصادف پیچ می‌خورد. پیچ‌خوردگی بیضه اتفاق شایعی نیست اما یک وضعیت اورژانسی است، زیرا می‌تواند منجر به مسدود شدن راه رسیدن خون به بیضه شده و در صورت درمان نشدن منجر به ناباروری شود. درنتیجه در صورت بروز پیچ‌خوردگی بیضه فورا به اورژانس مراجعه کنید تا وضعیت‌تان مورد ارزیابی یا درمان قرار گیرد.
تشخیص هیدروسل
پزشک برای تشخیص هیدروسل معاینه فیزیکی انجام خواهد داد. اگر مبتلا به هیدروسل باشید، کیسه بیضه متورم خواهد شد اما هیچ دردی احساس نخواهید کرد. همچنین پزشک قادر به لمس درست بیضه نخواهد بود، زیرا کیسه پر از مایع است.
پزشک ممکن است به بررسی درد واکنشی در کیسه بیضه بپردازد و نوری به درون آن بتاباند. این کار به پزشک اجازه می‌دهد که بررسی کند آیا مایعی در کیسه بیضه وجود دارد یا خیر. اگر مایع وجود داشته باشد کیسه بیضه اجازه انتقال نور را خواهد داد و کیسه بیضه در اثر عبور نور، روشن به نظر خواهد رسید. اگر تورم کیسه بیضه به دلیل وجود توده جامد (سرطان) باشد، نور نخواهد توانست از کیسه بیضه عبور کند. این آزمایش منجر به تشخیص قطعی نمی‌شود اما می‌تواند بسیار مفید باشد.
پزشک همچنین ممکن است به شکم فشار وارد کند یا از شما بخواهد سرفه کنید یا خم شوید تا وجود وضعیت دیگری به نام فتق کشاله ران را بررسی کند. این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که قسمت کوچکی از روده از نقطه‌ای ضعیف‌شده در دیواره شکمی و از طریق کانال اینگوینال بیرون بزند. با این‌که این مشکل چندان تهدیدکننده نیست، پزشک ممکن است برای ترمیم جراحی را پیشنهاد کند. پزشک همچنین ممکن است برای بررسی وجود عفونت آزمایش خون یا ادرار تجویز کند و در مواردی که کمتر معمول است برای بررسی فتق، تومور یا دیگر دلایلی که می‌توانند باعث تورم کیسه بیضه شوند، سونوگرافی در نظر بگیرد.
پیش از مراجعه به پزشک چطور آماده شویم؟
اگر شما یا کودک‌تان با تورم بدون درد بیضه مواجه شدید که خودبه‌خود از بین نرفت لازم است به متخصص اورولوژی مراجعه کنید. پیش از مراجعه به پزشک با این کارها می‌توانید خودتان را آماده کنید:
- تهیه فهرستی از هرگونه علائمی که با آن روبه‌رو هستید؛
- تهیه فهرستی از تمام داروها یا مکمل‌هایی که در حال مصرف هستید؛
- اطلاعات پزشکی کلیدی و تاریخچه بیماری‌ها و عفونت‌ها.
درمان هیدروسل
اگر نوزاد شما مبتلا به هیدروسل باشد، احتمالا این عارضه طی یک سال خود به خود از بین خواهد رفت. اگر از بین نرفت و خیلی بزرگ شد ممکن است به جراحی نیاز پیدا کند.
در بزرگسالان هیدروسل به‌طور معمول طی شش ماه از بین می‌رود. هیدروسل معمولا تنها در صورت ایجاد ناراحتی یا در صورت وجود هیدروسل مرتبط که می‌تواند منجر به فتق شود به جراحی نیاز پیدا خواهد کرد.
جراحی
در صورت احساس درد، احتمال عفونت یا بزرگ شدن بیش از حد هیدروسل ممکن است نیاز به جراحی باشد. جراحی برداشتن هیدروسل تحت بیهوشی انجام می‌شود و در بیشتر موارد فرد چند ساعت بعد از آن می‌تواند مرخص شود. در این عمل برش کوچکی در ناحیه شکم یا کیسه بیضه ایجاد می‌شود و هیدروسل با جراحی برداشته می‌شود. جراح احتمالا پانسمان بزرگی در محل برش قرار خواهد داد. بسته به محل و اندازه برش ممکن است برای چند روز به لوله درن نیز نیاز داشته باشید.
خطرهای مرتبط با بیهوشی عبارتند از:
واکنش‌های آلرژیک
مشکلات تنفسی
اختلال‌های ریتمی قلب
خطرهای مرتبط با عمل برداشتن هیدروسل عبارتند از:
لخته شدن خون یا خونریزی بیش از حد
آسیب کیسه بیضه ازجمله آسیب عصبی
عفونت
کمپرس سرد، تسمه حمایتی برای کیسه بیضه و مقدار زیادی استراحت می‌تواند ناراحتی بعد از عمل را کاهش دهد. پزشک معالج‌تان احتمالا یک آزمایش چک‌آپ به شما پیشنهاد خواهد کرد زیرا هیدروسل گاهی می‌تواند دوباره عود کند.
آسپیراسیون سوزنی
گزینه دیگر برای درمان هیدروسل تخلیه آن با یک سوزن بلند است. این سوزن به کیسه بیضه وارد می‌شود تا مایع درون آن بیرون بیاید. در بعضی موارد برای جلوگیری از پر شدن مجدد دارویی به درون کیسه بیضه تزریق می‌شود. آسپیراسیون سوزنی به اندازه قبل معمول نیست و اغلب روی مردانی انجام می‌شود که هنگام جراحی در معرض خطر بروز عوارض زیادی هستند و یا به بیماری قلبی دچارند.
از شایع‌ترین عوارض جانبی آسپیراسیون سوزنی می‌توان به درد موقت در کیسه بیضه و خطر عفونت اشاره کرد.
پس از جراحی چه انتظاری می‌توان داشت؟
چه هیدروسل خودش از بین رفته باشد و چه نیاز به جراحی داشته باشد، چشم‌انداز آن بسیار خوب است. در صورت انجام عمل جراحی، درد احتمالا در عرض یک هفته از بین خواهد رفت و پزشک معالج در صورت نیاز برایتان داروی مسکن تجویز خواهد کرد. احتمالا چند هفته وقت نیاز دارید تا بتوانید به فعالیت‌های دشوار یا ورزشی برگردید. ممکن است دو تا سه ماه طول بکشد تا تورم کیسه بیضه به‌طور کامل از بین برود.
هماتوسل
به تجمع خون درون کیسه بیضه هماتوسل گفته می‌شود. این مشکل به دنبال آسیب فیزیکی، عفونت یا سرطان یا به دلایل نامشخص به وجود می‌آید و طی آن خون عموما در غشای مهبلی اطراف بیضه جمع خواهد شد که بیشتر با درد همراه است.
هماتوسل چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر تشخیص از لحاظ بالینی مشهود نباشد، برای تشخیص هماتوسل نیز مانند هیدروسل از روش تاباندن نور استفاده می‌شود. با این تفاوت که در صورت ابتلا به هماتوسل نور از درون آن عبور نمی‌کند. آزمایش سونوگرافی نیز می‌تواند در تایید تشخیص این عارضه مفید باشد.
درمان هماتوسل
معمولا برای هماتوسل درمانی لازم نیست. با این حال در صورت ادامه درد و تورم بیضه لازم است به پزشک مراجعه کنید. در این شرایط تخلیه لخته‌های خون ممکن است تنها راه نجات بیضه باشد. در بسیاری از موارد هماتوسل نیز مانند هیدروسل به خودی خود از بین می‌رود. در صورت عدم بهبود خودبه‌خودی برای جلوگیری از ناباروری فرد، این توده با جراحی برداشته می‌شود.