همشهری آنلاین - بهاره خسروی: هنوز هم بوی تند و تیز آدامس خروس نشان در شامه قدیمی‌های کوچه کامیاران که در حوالی کارخانه آدامس خروس نشان بود، مانده است. جالب‌ترین تجربه همسایگی با این کارخانه را دانش‌آموزان دبستان دخترانه حراء دارند که هر روز در کوچه چسبناک مسیر مدرسه تا خانه را گز می‌کردند و از عطر خوش این آدامس محبوب کلی لذت می‌بردند. اما قصه این آدامس محبوب که روزگاری به حمایت تیم‌ملی رفت و در دوره بی‌رونقی به جای پول خرد در تاکسی‌ها و مغازه‌ها رد و بدل می‌شد چه بود؟
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
از سقز تا آدامس
تهرانی‌ها قبل از آدامس معمولا از سقز به‌عنوان نوعی آدامس طبیعی استفاده می‌کردند که از صمغ گیاهی به نام ون گرفته می‌شد. ریشه این استفاده به تجویز پزشکان طب سنتی ازجمله ابوعلی سینا برای درمان بیماری‌های دستگاه گوارش بود. البته سال ١٨٦٠ میلادی یک آمریکایی چیزی شبیه همین آدامس‌های تجاری امروزی را به بازار فرستاد و آنقدر درباره لذت جویدنش حرف زد و زد که دیگران هم باور کردند خوراکی مفیدی هست. تا اینکه ١٠ سال بعد بازرگانی به نام «توماس آدامس» کارخانه تولید خوراکی جویدنی و قورت‌ندادنی را بنیانگذاری کرد و نام خودش را هم روی آن گذاشت. از آن روز آدامس به‌عنوان یک خوراکی محبوب پا به میدان گذاشت و در جهان شناخته شد.
طاووس و طوطی بساط‌شان را جمع کردند
آدامس، خوراکی محبوب دهه ٣٠ خورشیدی با راه‌اندازی شرکت‌های «طوطی نشان» و «طاووس نشان» در تهران پایش به پایتخت باز شد.چند سال بعد هم سر و کله رقیب سر سخت و سمجی به نام «خروس نشان» و کار بلد پیدا شد. مهم‌ترین ویژگی محوبیت و جذب مخاطب این آدامس داشتن تبلیغات پر و پیمان در رسانه‌ها بود. البته در همان زمان شایعه شده بود که عوامل کارخانه آدامس خروس نشان همه آدامس‌های متعلق به شرکت رقیبش، طوطی نشان را یک جا خریده ،در آفتاب گذاشته تا فاسد شود و بعد روانه بازار کرده است. هرچه بود آدامس خروس نشان به دلیل طعم مزه متفاوتش خیلی زود میان مردم محبوبیت پیدا کرد و باعث شد تا آدامس‌های طوطی نشان و طاووس نشان بساط‌شان را جمع کنند و عرصه رقابت را برای رقیب خالی کنند.
خروس‌های کاکل زری با چشم نافذ
اما قصه تولید آدامس خروس نشان از کجا شروع شد؟ سال ١٣٣۵ خورشیدی «شرکت سقزسازی ایران» آدامس‌های چهارتایی را با نشان کله خروسی که کاکل و غبغب آویزان سرخ‌رنگی داشت با جلد سبزرنگ مربعی شکل تولید کرد. اصل ماجرا تصویر خروسی بود که از گوشه چشم نگاه می‌کرد و نوک تیزش را از نیم‌رخ نشان می‌داد. اما گل ماجرا و پیدا کردن فروش میلیونی آدامس خروس‌نشان در تبلیغات بکر سازندگان آن بود. ایده‌هایپر هیاهو و جنجال برانگیزی که همیشه این آدامس را به صدر جدول سبد خریدهای مردم می رساند. نخستین تبلیغات آدامس خروس‌نشان در همان سال تولید در روزنامه اطلاعات منتشر شد. یکی از تبلیغات جالب در این زمینه معرفی این آدامس برای خوشبو کردن دهان، هضم آسان، اعصاب آرام و هوش زیاد بود. البته بعضی‌ها هم علت محبوبیت را انتخاب نام آن می‌دانستند، چون خروس و خروس بازی طی سال‌ها دهه ٣٠ در ایران طرفدار داشت.
حمایت از تیم‌ملی فوتبال
آدامس خروس‌نشان خیلی زود یکه‌تاز میدان‌های تبلیغاتی شد و کار به‌جایی رسید که این شرکت در جریان بازی‌های جام‌جهانی فوتبال آرژانتین١٩٧٨ میلادی حامی تیم‌ملی فوتبال ایران شد. برای این کار شرکت آدامس خروس‌نشان یک تیزر تلویزیونی با حضور چهره‌های مطرح فوتبالی آن زمان «علی پروین»، «حسن روشن» تهیه کرد و در این تبلیغات از هدیه ٣ میلیون ریالی برای پیروزی و یک میلیون ریالی برای مساوی در مسابقات اشاره شد. آگهی با سخن کوتاه علی پروین، کاپیتان تیم‌ملی، و حسن روشن، از برترین‌های تیم‌ملی، به‌پایان می‌رسید. در واقع هیجان رفتن تیم فوتبال ایران به مسابقات جام‌جهانی با نشان آدامس‌های خروس نشان همراه می‌شد. در همان سال‌ها نیز با جمع کردن صد بسته چهارتایی و شش‌تایی آدامس خروس نشان می‌شد یک عدد توپ فوتبال از آن شرکت جایزه گرفت.
خروس نشان‌هایی که پول خرد شدند
به‌مرور زمان آدامس‌های خروس‌نشان کاربرد جالب‌تری پیدا کردند. این کاربرد در معاملات بود که رانندگان تاکسی و خواربارفروشی‌ها از آن به‌جای پول خرد استفاده کردند و حتی این کار در بلیت‌فروشی شرکت واحد و سینماها هم انجام می‌شد.
کارخانه‌ای که دانشگاه شد
سال‌های پایانی دهه 50 بود که کارخانه آدامس خروس‌نشان به دولت واگذاری شد و چند سالی هم تولید آدامس داشت. تا اینکه سال ١٣٧١ خط تولید آدامس خروس نشان متوقف و ساختمان این کارخانه واقع در خیابان آزادی، کوچه کامیاران به دانشگاه سوره واگذار شد.