همشهری آنلاین- ابوذر چهل امیرانی: حصار طهماسبی که به طول ۶هزار قدم دور تهران ساخته شد، قلعه‌ای حکومتی نیز در دل شهر به‌وجود آمد. بین این قلعه و شهر، خندقی وجود داشت که به‌مرور زمان در حاشیه آن، حجره‌ها و دکه‌ها ایجاد و دستفروشان مشغول کار شدند. به همین دلیل آنجا به نام بازار خندق معروف و زمینه ساخت بازار تهران در دوره صفوی فراهم شد.
وقتی تهران در دوره قاجار به‌عنوان پایتخت انتخاب شد، بازار بزرگ شهر هم مورد توجه قرار گرفت. آغامحمدخان قاجار این بازار را پررونق‌تر از همیشه کرد و با بازسازی حجره‌ها، دالان‌ها، کاروانسراها و سایر بخش‌های بازار، کاری کرد که خریداران و فروشندگان زیادی از جای‌جای ایران و تهران به این مکان سرازیر شوند.
فتحعلی‌شاه هم در حوالی بازار، مسجد جامع را ساخت و بر اهمیت آن افزود. چهار سوق بزرگ و کوچک و بازارهای مروی و چهل‌تن در همین زمان ساخته شد. محمدشاه قاجار نیز بازار بین‌الحرمین را به بازار بزرگ اضافه کرد و به وسعت آن افزود.
ورودی اصلی با نام بازار بزرگ هم در دوره ناصرالدین‌شاه ساخته شد و ورودی‌های دیگر هم سازماندهی شدند. بخش‌های زیادی مانند بازارچه مروی و تیمچه صدراعظم به این مجموعه اقتصادی اضافه و ساخت‌و سازهای زیادی در آن انجام شد که می‌توان به ایجاد بازار امیر، سرای امیر و بازار کفاش‌ها اشاره کرد. در این دوره بازارچه‌هایی در اطراف بازار اصلی به‌وجود آمد که بازارچه‌های معیر و قوام‌الدوله از آن جمله بودند.
با وجود این، نمی‌توان گفت فقط پادشاهان عامل اصلی توسعه بازار تهران بودند؛ چرا که وقف زمین و خانه توسط مردم و بازاریان برای توسعه تجارت باعث شد تا آنها نیز به فکر توسعه بازار بیفتند.