همشهری آنلاین -یکتا فراهانی: اعتیاد موضوع بسیار پیچیده و چیزی است که دانشمندان و روان شناسان هنوز در تلاش برای درک بیشتر دلایل گرایش به آن هستند. می‌توان گفت اعتیاد تبعیض نمی‌شناسد و هر کسی می‌تواند در هر سنی، سطح هوش و پیشینه‌ای تحت تأثیرآن قرار بگیرد. البته دلایل گرایش و علائم و علل اعتیاد می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. اما در هر صورت، اعتیاد می‌تواند تأثیر مخربی بر زندگی و به ویژه معیشت افراد داشته باشد و اغلب نیز کنترل آن بدون درمان حرفه‌ای اعتیاد دشوار است.
عوامل گرایش به اعتیاد
با وجود دشواری در توصیف آنچه بعضی افراد را بیشتر از دیگران مستعد اعتیاد به مصرف دخانیات می‌کند، مطالعات و تحقیقات نشان داده‌اند عوامل زیادی می‌توانند در این خصوص نقش داشته باشند. محیط، ژنتیک، پیشینه خانوادگی، ویژگی‌های شخصیتی و حتی استرس همگی می‌توانند در وهله نخست افراد را بیشتر به مصرف مواد مخدر یا نوشیدن الکل وادار کنند.
اگرچه هیچ کس نمی‌تواند احتمال ابتلای افراد به اعتیاد را کاملاً از بین ببرد، مؤسسه ملی سوء مصرف مواد (NIDA) بعضی از مهم‌ترین عوامل خطر را بررسی کرده است که بعضی افراد را بیشتر از دیگران در معرض خطر گرایش به آنها قرار می‌دهد.
ابتلا به بیماری‌های روانی
کسانی که اختلالاتی مانند اختلال دوقطبی یا افسردگی دارند، بیشتر در معرض سوء مصرف مواد قرار می‌گیرند که آنها را بیشتر در معرض ابتلا به اعتیاد هم قرار می‌دهد. این موضوع به دلیل واکنش‌های شیمیایی مختلف در مغز آنها در مقایسه با دیگران است.
بسیاری از افرادی که از بیماری‌های روانی رنج می‌برند، سعی می‌کنند با داروهای مختلف یا الکل خوددرمانی کنند تا به نوعی از مشکلات علائم مرتبط با شرایط خود را بی‌حس کنند. با این حال، این می‌تواند منجر به یک چرخه معیوب مداوم شود، زیرا مواد مخدر و الکل در واقع می‌توانند علائم را تشدید کنند و افراد پس از مدتی بیشتر احساس اضطراب، افسردگی، بی انگیزگی یا تحریک پذیری کنند.
ضریب هوشی بالا
یک تصور غلط بین مردم رواج پیدا کرده که که اعتیاد به احتمال زیاد در افرادی که تحصیلات کمی دارند و از لحاظ اقتصادی نیز وضع خوبی ندارند بیشتر دیده می‌شود. اما وضع معیشتی بسیاری از معتادان خوب است و مشاغل موفقی هم دارند. البته به نظر می‌رسد استرس، انزوا، مشکلات مختلف زندگی و روابط شکست خورده‌ای که ممکن است با این مشاغل مرتبط باشد، می‌تواند نقش مهمی در این موضوع داشته باشد.
بعضی مطالعات نشان می‌دهند کودکانی که ضریب هوشی بالاتری دارند، در سال‌های آخر زندگی خود بیشتر از داروهای روان‌گردان مانند ماری جوانا، هروئین و کوکائین استفاده می‌کنند.
البته همه این نظریه‌ها بدون اثبات قطعی؛ تنها نظریه‌هایی هستند که در حد حدس، گمان و احتمال باقی خواهند ماند.
فرزندان افراد معتاد
به گفته مؤسسه ملی بهداشت آمریکا (NIH)، خطر اعتیاد برای کسانی که والدین آنها معتاد به الکل یا مواد مخدر هستند بیشتر از دیگران است. بررسی‌ها نشان داده است احتمال سوءمصرف مواد مخدر یا الکل در فرزندان معتادان در مقایسه با جمعیت عمومی بین ۴۵ تا ۷۹ درصد بیشتر است.
حتی نوزادان معتاد به الکل و مواد مخدر نیز ممکن است با اعتیاد به یک ماده متولد شوند؛ ماده‌ای که مادر در طول بارداری از آن استفاده کرده باشد. این گونه وابستگی‌های اولیه می‌توانند در آینده تبدیل به اعتیاد شوند.
البته هنوز این موضوع که آیا اعتیاد ریشه در ژنتیک دارد یا خیر ناشناخته است. چون در این صورت با قرار گرفتن در معرض مصرف مواد مخدر و سوء مصرف الکل، احتمال گرایش افراد به آزمایش این مواد افزایش خواهد یافت.
حساسیت به مصرف مواد مخدر و ویژگی‌های شخصیتی
تحقیقات حاکی از آن است افرادی که به محرک‌ها و اثرات الکل و مواد مخدر حساسیت بیشتری دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اعتیاد هستند. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۲ انجام شده نشان می‌دهد افرادی که دارای «احساسات منفی» هستند، میزان مصرف مواد مخدر بالاتری دارند. این یک ویژگی شخصیتی است که نشان می‌دهد افراد برای فرار از تجربه احساساتی مانند خشم، استرس یا غم تا چه میزان به مصرف مواد مخدر یا الکل رو می‌آورند.
ارتباط احساسات منفی با شروع مصرف مواد مخدر و الکل
توماس کلی، پروفسور علوم رفتاری در دانشگاه کنتاکی در ایالات متحده می‌گوید تحقیقات و بررسی‌های زیادی رابطه مستقیمی بین احساسات منفی، تکانش گری و شروع مصرف مواد مخدر و الکل را نشان داده‌اند.
او همچنین عقیده دارد نوع روابط اجتماعی و خانوادگی و تغییرات زیاد آنها، ادبیات در حال ظهور و اقدامات مبتنی بر عواطف و احساسات با مصرف سنگین و مشکل‌ساز مواد مخدر و الکل در ارتباط هستند.
تخمین زده شده در حال حاضر تنها در بریتانیا دو میلیون نفر با اعتیاد مبارزه می‌کنند.
منبع:
https://www.lifeworkscommunity.com/blog/why-are-some-people-more-prone-to-addiction