همشهری آنلاین- هوشگ صدفی: همه ساله به رسم برافراشتن پرچم عزای حسینی بر سر حسینیه کربلایی‌ها، نمازگزاران شاهد مراسم تعویض پرچم سیاه عزا هستند. عزاداران حسینی معمولاً هنگام تعویض بیرق سیاه زیر لب زمزمه می‌کنند: «همه جا نینوا... همه جا کربلا... یاحسین(ع)... یاحسین(ع)» با فرارسیدن ماه محرم، مساجد بازار تهران و حسینیه کربلایی‌ها حال و هوایی دیگر دارد. با آغاز دهه اول محرم، مساجد محله بازار مأوایی برای عاشقان مکتب عاشورا می‌شود. شما هم می‌توانید به خیل عزاداران حسینی بپیوندید.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
عزاداری در کهن‌ترین مسجد بازار
قدمت مسجدجامع به دوران آل بویه، قاجار، صفویه و... معماری اسلامی برمی‌گردد. قبل از انقلاب اسلامی مسجدجامع بازار، تنها مسجدجامع تهران بوده است. اما پس از فتوای امام‌خمینی(ره) مبنی بر قرار گرفتن تهران در زمره بلاد کبیره، مساجد متعددی در شهر تهران ساخته شد؛ مثل جامع جمهوری، جامع افسریه، جامع نارمک، جامع پونک، جامع ضرابخانه، جامع چیذر، جامع شمیران و... اما هنوز به دلیل اینکه مسجدجامع در بافت اصلی بازار تهران قرار دارد با توجه به اجرای سنتی روضه‌خوانی در مناسبت‌های مذهبی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
«عبدالزهرا ابراهیم‌زاده»، عضو هیئت امنای مسجدجامع درباره برنامه عزاداری ماه محرم می‌گوید: «در دهه اول ماه محرم حجت‌الاسلام مؤمنی ساعت ۷:۳۰ تا ۸:۳۰ برای عزاداران بازار تهران برنامه روضه‌خوانی و سخنرانی درشبستان اصلی مسجدجامع خواهند داشت. مداحانی را هم برای نوحه‌خوانی در دهه اول ماه محرم در نظر گرفته‌ایم.»
مسجدجامع باوجود داشتن ۷ شبستان کوچک و بزرگ، امسال به دلیل تعمیرات برخی از آنها در ۴ شبستان پذیرای عزاداران حسینی است. در هریک ازشبستان‌ها ائمه جماعت بعد از نماز ظهر و عصر، دقایقی را به روضه‌خوانی و نوحه‌خوانی برای شهدای کربلا اختصاص می‌دهند. دهه اول ماه محرم، دسته‌های عزادار از شبستان مسجد خارج نمی‌شوند و صرفاً داخل شبستان‌ها به مراسم عزاداری می‌پردازند.
عزاداری سحرگاهی سید عزیزالله
مسجد «سید عزیزالله» در بازار چهارسوق بازار بزرگ تهران از بناهای تاریخی عصر قاجار است که توسط «سیدعزیزالله» در زمان فتحعلی شاه قاجار بنا شد. این مسجد در تاریخ معاصر ایران از جایگاه خاصی برخوردار است. در زمان پهلوی دوم، این مسجد در ماه محرم یکی از مراکز تجمع انقلابیون و هیئت‌های مذهبی بود.
«زین‌العابدین حر»، عضو هیئت امنای مسجد سید عزیزالله درباره برنامه‌های دهه اول ماه محرم توضیح می‌دهد: «با توجه به برنامه‌ریزی‌های معتمدان بازار و اعضای هیئت امنای مسجد، امسال در دهه اول ماه محرم بعداز توزیع صبحانه نذری، حجت‌الاسلام محمد انصاریان ساعت ۸:۳۰ تا ۹:۳۰ به سخنرانی می‌پردازد. سپس آقایان حمید امیدوار و اعتماد سعید قبل و بعد از سخنران به نوحه‌خوانی خواهند پرداخت. بنابراین مسجد سید عزیزالله بازار از ساعت ۷:۳۰ پذیرای عزاداران حسینی است.
طبق سال‌های گذشته هر روز، صبحانه نذری برای عزاداران تدارک دیده شده که شامل نان و پنیر و چای است. علاوه بر آن در روزهای تاسوعا و عاشورا نیز با کمک خیّران و بازاریان قرار است غذای نذری برای عزاداران حسینی تهیه شود. معمولاً برنامه‌ریزی برای تعیین سخنران و مداح و سایر برنامه‌های نذری یک هفته قبل از شروع ماه محرم با مشارکت هیئت امنای مسجد و معتمدان بازار تهران صورت می‌گیرد. امیدواریم با مشارکت عزاداران حسینی بتوانیم برنامه‌های متنوعی را برای یادمان شهدای کربلا تدارک ببینیم.
نوحه‌خوانی خانم‌ها
درماه محرم حسینیه کربلایی‌ها درچهارراه گلوبندک با برافراشتن پرچم سیاه عزاداری، رنگ و بوی حسینی می‌گیرد. حسینیه کربلایی‌ها برنامه‌های عزاداری مختص آقایان و خانم‌ها را برپا می‌کنند.
«عبدالامیر فولازاده»، متولی حسینیه کربلایی‌ها درباره برنامه عزاداری ماه محرم می‌گوید: «از اول ماه محرم تا شب هفتم شهادت امام حسین(ع)، حجت‌الاسلام سعید سعیدی از قم برای عزاداران حسینی ساعت ۲۱ تا ۲۲ سخنرانی و محمد معتمدی، امین خمسه، رضا رستگاری، سید محمد ترکان و علی آجیلی برای عزاداران نوحه‌سرایی می‌کنند. بعداز نماز ظهر و عصر هم مداحان احمد زمانی و رضا شربیگی در دهه‌های اول و دوم به‌ترتیب برای عزاداران حسینی نوحه‌سرایی می‌کنند.
برنامه عزاداری برای خانم‌ها هم ۱۷ شب برگزار می‌شود و خانم‌ها پرهیزگار، حیادار، موسوی، فالی، احمد پناه و زحل برای بانوان سخنرانی و خانم‌ها ام‌علی، جاودان، ابومعاش، پورایوانی، محقق و ام‌حسام مداحی می‌کنند. در شب سوم شهادت امام حسین(ع) در ماه محرم برنامه عزاداری حسینیه مختص خانم‌هاست و شب هفتم هم با حضور هیئت‌های مذهبی آقایان از تهران، کاشان، قم، اصفهان، قزوین و سایر شهرها به عزاداری می‌پردازند.
فولازاده درباره برنامه‌های عزاداری تاسوعا و عاشورا می‌گوید: «در روز تاسوعا، دسته زنجیرزنی حسینیه در مسیر میدان ارک و امامزاده زید(ع) به عزاداری سنتی می‌پردازند. در روز عاشورا هم شاهد مراسم خیمه سوزی، شبیه‌خوانی و عزاداری قبیله بنی اسد هستیم. در همین روز عزاداران از مسجد امام حسن مجتبی(ع) در چهارراه سیروس با علم‌های سبز به سمت خیمه‌ها می‌روند و نماز ظهر عاشورا را اقامه می‌کنند.
نوحه‌خوانی منصور ارضی در مسجد ارگ
حجت‌الاسلام «اسماعیل برفرازی» امام جماعت موقت مسجد ارک می‌گوید: «برای عزاداری بعداز نمازظهر و عصر، مداحان خاصی پیش‌بینی نشده اما همه ساله براساس رویه سابق در هیئت شهدای مسجد ارک، حاج منصور ارضی به همراه سایر مداحان مداحی می‌کنند و قرار است برای دهه اول، سخنران تعیین شود. سخنران دهه دوم هم بنده خواهم بود.»
علاوه بر این در مساجد اردبیلی‌ها، شیخ علی، امین‌الدوله، امام(ره)، شیخ عبدالحسین، هیئت مذهبی کفاش‌ها، بزازان و سایر هیئت‌های مذهبی بازار تهران به فراخوار سنت‌های قبلی برنامه‌های متنوعی برای دهه اول ماه محرم تدارک دیده‌اند.
________________________________________________________
*منتشر شده در همشهری محله منطقه ۱۲ در تاریخ ۱۳۹۴/۰۷/۲