همشهری آنلاین- مژگان مهرابی: اینجا خانه خداست؛ مسجدی در دل یکی از محله‌های قدیمی تهران. اهالی اتابک وجودش را مایه برکت می‌دانند و با حضورشان این خانه را به یکی از فعال‌ترین مساجد منطقه تبدیل کرده‌اند. نام علی بن موسی الرضا(ع) سردر آن را مزین کرده و گنبد و گلدسته‌های طلایی رنگش هر رهگذری را به یاد بارگاه ملکوتی امام هشتم(ع) می‌اندازد. نزدیک اذان ظهر سری به این مسجد زدیم و با «غلامعلی صادقی» و «غلامعلی اسحاقی» از اعضای هیئت‌امنای مسجد گفت‌وگو کردیم.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
اتحاد جوانان با پیشکسوتان
حیاط مسجد خیلی بزرگ نیست. گوشه‌ای از آن ماکت جزیره مجنون به چشم می‌خورد. تور استتار بالای خاکریز نمادین نصب شده و دورتادور آن سنگرهای کوچک و بزرگی از جنس گونی‌های کنفی یاد و خاطره ۸ سال دفاع‌مقدس را زنده می‌کند. کار بچه‌های بسیج است برای گرامیداشت هفته دفاع‌مقدس. به اعتقاد صادقی شاخصه این مسجد فعال بودن نیروی جوان و بسیجیان آن است. انسجامی که بین افراد دیده می‌شود مثال‌زدنی است و می‌تواند الگوی خوبی برای دیگر مساجد منطقه باشد.
صادقی درباره برنامه‌های بسیج می‌گوید: «واحد بسیج مسجد از فعال‌ترین بخش‌های این مکان الهی است. در واحد بسیج رویکرد اصلی فرهنگی است و کلاس اعتقادی، سیاسی و احکام نیز برای خواهران و برادران برگزار می‌شود. این کلاس‌ها برای خواهران چهارشنبه‌ها برپا می‌شود که از نوجوان ۱۲ ساله تا سالمند ۷۰ ساله می‌تواند در آنها شرکت کند. تا پیش از این کلاس‌های هنری و صنایع‌دستی هم دایر بود که متأسفانه به سبب نبود مربی فعلاً برگزار نمی‌شود. اما درباره برادران باید متذکر شوم که آقایان به غیر از کلاس‌های آموزشی عقیدتی، دوره نظامی را هم می‌گذرانند.» صادقی آموزش دفاع شخصی و نظامی را امری ضروری برای نوجوانان و جوانان می‌داند.
میزبانی مراسم اعتکاف
در ادامه صحبت‌های صادقی، غلامعلی اسحاقی یکی دیگر از اعضای هیئت امنای مسجد به برنامه‌های مهم و گسترده مسجد اشاره می‌کند. به گفته این معتمد محله، برنامه های شاخصی که در این مسجد اجرا می‌شود آن را ویژه کرده است. او می‌گوید: «مسجد علی بن موسی الرضا(ع) با اینکه وسعت زیادی ندارد، میزبان برگزاری مراسم اعتکاف و عرفه است. در مراسم عرفه بیش از یکهزار نفر شرکت می‌کنند. در مورد برنامه اعتکاف هم همین‌طور. نمازگزاران زیادی از راه‌های دور و نزدیک برای معتکف شدن به اینجا می‌آیند.»
اسحاقی در ادامه صحبت‌هایش به مراسم عزاداری ایام فاطمیه اشاره می‌کند و می‌گوید که نظیر چنین برنامه‌ای در تهران به تعداد انگشتان دست است. او می‌گوید: «در حدود ۴ هزار نفر در این مراسم شرکت می‌کنند. برای اینکه جا کم نیاید قطعه زمین بزرگی در انتهای خیابان اتابک را به این کار اختصاص می‌دهیم. برای نماز عید فطر هم خیابان اتابک را می‌بندیم و از ابتدا تا انتهای آن را فرش می‌اندازیم.»
کتابخانه کوچک اما شلوغ
کتابخانه مسجد کتاب زیاد ندارد اما فعال است. به گفته صادقی تعداد کتاب‌های این کتابخانه یکهزار جلد می‌شود. وی می‌افزاید: «کتاب‌هایی که در مخزن این کتابخانه دیده می‌شود بیشتر با موضوع مذهبی و اعتقادی است. در میان آنها تحریر الوسیله، صحیفه نور امام خمینی(ره)، تألیفات استاد مطهری و دستغیب هم دیده می‌شود. کتاب‌ها را واحد فرهنگی مسجد تهیه کرده است. کتابخانه در شبستان آقایان به گونه‌ای قرار گرفته که بانوان هم به راحتی بتوانند به آن دسترسی داشته باشند. علاوه بر کتاب‌های مذهبی در کتابخانه یکهزار کتابچه دعای عرفه و جوشن کبیر هم برای نمازگزاران تهیه شده است.»
شهادت نخستین امام جماعت مسجد
وسعت مسجد حدود ۶۰۰مترمربع است و به گفته صادقی سال ساخت آن به ۱۳۵۸ برمی‌گردد. زمینش را فردی به نام «جلال‌گیاهی» وقف کرده که البته هزینه ساخت را هم خودش متقبل شده است. صادقی می‌گوید: «گیاهی فرد متمولی بود از بازاری‌های تهران که چند مسجد در جاهای مختلف تهران ساخت و به سبب ارادتی که به امام هشتم(ع) داشت نام همه‌شان را علی بن موسی الرضا(ع) گذاشت. سال ۵۸ کلنگ این مسجد توسط آیت‌الله فلسفی به زمین خورد. نخستین امام جماعتش سیدابوالقاسم هاشمی بود. او اسفند سال ۶۴ در سانحه هوایی همراه با آیت‌الله محلاتی شهید شد.»
بعد از شهید هاشمی، حجت‌الاسلام طلوعگر امامت مسجد را برعهده گرفت؛ تا ۶ سال پیش. سپس این مسئولیت را حجت‌الاسلام سیدعلیرضا قدیری متقبل شد. او از اهالی محله هاشم‌آباد است و برادرش محمدرضا را در جنگ تحمیلی از دست داده است. دور تا دور شبستان اسامی ۳۵ شهید به چشم می‌آید که در روزهای پرتنش جنگ تحمیلی، اسلحه بر دوش از حریم کشور اسلامی‌مان دفاع کردند. اهالی به وجود این دلاوران در محله‌شان به خود می‌بالند و تصویر این شهیدان را در شبستان نصب کرده‌اند. در بین شهدای این مسجد دو برادر شهید و سه برادر شهید هم دیده می‌شوند.
ورزش در اتاق‌های بالای شبستان
صادقی درباره نمازگزاران مسجد به جوان بودن بسیاری از آنان اشاره می‌کند و می‌افزاید: «این مسجد خیلی مجهز نیست اما مزیت بارز این مکان مذهبی داشتن جوانان پویا است.» به اعتقاد او جوان سرشار از انرژی است که این انرژی و استعداد باید در راه درست به کار گرفته شود. اسحاقی می‌گوید: «امنای مسجد برای اوقات فراغت جوانان محله برنامه‌ریزی کرده است. برای جوان هیچ‌کاری بانشاط‌تر از ورزش نیست. دو اتاقی که در طبقه فوقانی شبستان قرار دارد به ورزش اختصاص یافته است. البته ۲ رشته ورزشی بیشتر آموزش داده نمی‌شود. یکی پینگ‌پنگ و دیگری تکواندو. در حال حاضر پسران می‌توانند از امکانات ورزشی استفاده کنند. البته تا چندی پیش برای دختران هم برنامه ورزشی اجرا می‌شد اما مدتی است به دلیل نداشتن مربی این کلاس‌ها برگزار نمی‌شود.»
اعزام اهالی به اردوهای راهیان نور
یکی از برنامه‌های پرطرفدار بسیج مسجد اردوی راهیان نور است که سالی ۲ بار برگزار می‌شود. صادقی می‌گوید: «تابستان به مناطق عملیاتی غرب و ایام نوروز به مناطق جنوب می‌رویم. در این کار شهرداری منطقه هم سهیم است و خیلی خوب همکاری می‌کند.» به گفته وی در بسیج برادران بیش از ۸۰ جوان فعالیت می‌کنند و در مناسبت‌های مذهبی و ملی زمام کارها را به دست می‌گیرند. او سپس توضیح می‌دهد: «با همکاری و همفکری جوانان و بنا به درخواست و استقبال اهالی روزهای جمعه و شب‌های پنجشنبه وسیله ایاب و ذهاب برای حضور ساکنان محله در نماز جمعه یا بهشت زهرا(س) مهیاست.»
جماعت صبح، ظهر و شب
به گفته اسحاقی ۳ وقت نماز در مسجد علی بن موسی الرضا(ع) اقامه می‌شود. او می‌گوید: «بعد مسافت یکی از دلایلی است که مانع از حضور حجت‌الاسلام قدیری برای نماز صبح در مسجد می‌شود. از این‌رو حجت‌الاسلام خضرایی به‌عنوان نماینده، نماز صبح را در مسجد اقامه می‌کند. اگر هم حجت‌الاسلام خضرایی نتواند خودش را به موقع برساند، صادقی یکی از اعضای امنای مسجد این وظیفه را انجام می‌دهد.»
۲۰ سال هر روز قرائت زیارت عاشورا
یکی از ویژگی‌های شاخص این مسجد خواندن زیارت عاشورا در هر بامداد است. به گفته صادقی این کار از ۲۰ سال پیش باب شده و به‌صورت فرهنگ درآمده است. او می‌گوید: «هر روز زیارت عاشورا خوانده می‌شود. این مربوط به ایام محرم نمی‌شود و بیشتر از ۲۰ سال است که وقت سحر زیارت عاشورا خوانده می‌شود. بانوان خیلی استقبال می‌کنند. یک روز در هفته هم نماز قضا خوانده می‌شود. پنجشنبه‌ها از ساعت ۸ تا ۱۱ بانوان نمازهای قضا را اقامه می‌کنند.»
محرم که می‌رسد...
این مسجد هر سال در ایام محرم میزبان مراسم باشکوهی برای عزاداری است که با حضور اهالی محله و ساکنان اطراف مسجد برگزار می‌شود. اسحاقی می‌گوید: «ماه محرم هم مراسم عزاداری خیلی باشکوه برگزار و از سخنران‌های برجسته دعوت می‌شود. دسته سینه‌زنی هر شب بعد از اقامه نماز بیرون می‌رود. همه شرایط را رعایت می‌کنیم که در زمان خاصی انجام شود و صدای دسته عزاداری مانع از استراحت مردم نشود.»
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
*منتشر شده در همشهری محله منطقه۱۵ در تاریخ ۱۳۹۵/۰۷/۱۰