همشهری آنلاین- ابوذر چهل امیرانی: ساکنان محله بهارستان، شاهد بروز حوادث مختلفی در حوزه‌های مختلف تاریخی و سیاسی بوده‌اند که می‌توان به خلع قاجار، به توپ بستن مجلس، شاه شدن رضاخان، حمله متفقین، کودتای ۲۸مرداد، ترور منصور و خیلی ماجراهای دیگر اشاره کرد. همه این اتفاق‌ها مربوط به تاریخ پرتنش ایران بعد از دوران مشروطه است و تنها محله‌ای است که ۲نخست‌وزیر یعنی «عبدالحسین هژیر» و «حسین علاء» در آن ترور شده است. گذشته از آن، مجلس شورای اسلامی به عنوان یکی از مراکز مهم کشور، در محله بهارستان قرار دارد و همین موضوع سبب شده خیلی‌ها این محله را بشناسند. درواقع، مجلس در سرنوشت بهارستان و محله شدن آن نقش مهمی داشته است.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا ببینید
نطق‌های آتشین یک روحانی در بهارستان
دیوار ناصری که خراب شد و تهران توسعه پیدا کرد، خیابان‌های ۱۷شهریور و انقلاب اسلامی، روی خرابه‌های این دیوار ساخته شد تا مرزهای شرقی و شمالی محله بهارستان را تشکیل دهند. خیابان سعدی هم در غرب و خیابان امیرکبیر در جنوب این محله قرار دارد. خیابان بهارستان هم از وسط این محله می‌گذرد و به میدان معروف بهارستان می‌رسد. در میانه این میدان، مجسمه یک روحانی نصب شده که روی یک سکو نشسته است. شکل و شمایل او شبیه کسی است که یک نطق یا خطابه پرشور و پرحرارت می خواند.
او سیدحسن مدرس است و اگر اشاره دست او را دنبال کنیم، سردر مجلس شورای ملی را می‌بینیم؛ همان‌جایی که مدرس، چند دوره نماینده‌اش بوده و در کتابهای تاریخی، درباره نطق‌ها و صدای رسای او در صحن مجلس خوانده‌ایم. مدرس، اسمی آشنا برای همه ماست؛ سیاستمدار کهنهکاری که در دوره ناصرالدین شاه، بیشترین عرصه اعتراضات و تاخت و تازش، همین مجلس ملی بود. برای همین، در سال‌های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، مجسمه این روحانی مجلسی را ساختند و در میدان بهارستان نصب کردند.
رخداد تلخی که از یاد نمی‌رود
یکی از وقایع تلخی که محله بهارستان به خود دیده، ترور شهید مرتضی مطهری در آن بوده است که ۱۲اردیبهشت سال۱۳۵۸ با شلیک گلوله یک تروریست به شهادت رسید.
«منوچهر والی‌زاده» پیشکسوت دوبله، می‌گوید: «بهارستان پر از خاطرات جورواجور سیاسی است. قلمرو سیاسیون بوده و مقصد گردهم آمدن مردم در وقایع تاریخی و سیاسی. این محله، قدر یک شهر ماجرا دارد و پر از داستان‌های شنیدنی است. خانه‌های قدیمی زیادی هم در بهارستان وجود دارد و کافی است ماجرای هر کدام را دنبال کنید تا ساکنانش درباره آنها حرف بزنند و شما شگفت‌زده شوید.»
کنار مجلس شورای ملی، مدرسه عالی شهید مطهری قرار دارد و هر رهگذری را وسوسه می‌کند تا نگاهی به آن بیندازد. بالاتر از این مدرسه، موزه هنرهای ملی در خیابان بهارستان قرار دارد؛ گنجینه باارزشی از آثار ملی که از آن به عنوان اولین موزه کشور یاد می‌شود. کمی بالاتر، به خانه شهید رجایی می‌رسیم که به موزه تبدیل شده و یکی از جاذبه‌های فرهنگی تهران است. موزه صبا، عمارت فخرالدوله و خانه معتمدالسلطنه نیز در این محله قرار دارد.
محله سرسبز تهران
هرچند «بهارستان» محله‌ای شناخته‌شده است، اما نسبت به محله‌های عودلاجان، بازار و سنگلج، قدمت کمتری دارد. زمانی که تهران توسعه و حصار طهماسبی تغییر کرد، محله جدیدی در شمال تهران به‌وجود آمد و نام آن را دولت گذاشتند. قسمت شرقی این محله، بسیار سرسبز بود و خیلی‌ها را به سوی خود کشید. همین سرسبزی و خوش آب و هوا بودن سبب شد تا نام بهارستان را برای آن انتخاب کنند و خیلی زود به محله‌ای بزرگ تبدیل شد.
مهمان وی‍ژه بهارستانی‌ها
اگرچه بهارستان از ساختمان‌های قدیمی اشباع شده، اما گذرهای قدیمی هم دارد. خیابان ایران که به عین‌الدوله هم شناخته می‌شود، یکی از آنهاست. امام خمینی(ره) پس از سال‌ها تبعید، مدتی در این خیابان ساکن بود و در یکی از کلاس‌های مدرسه رفاه زندگی می‌کرد. ایشان ۱۲بهمن سال۱۳۵۷ پس از زیارت قبور شهدا و سخنرانی در بهشت زهرا(س) به این مدرسه آمد و مردم، برای دیدار با بنیانگذار جمهوری اسلامی به اینجا می‌آمدند. امام خمینی(ره) پیش از بازگشت به کشور، شرط کرده بود در جایی مستقر می‌شود که مالک خاصی نداشته و باید جنبه عمومی و مردمی داشته باشد. این چنین بود که ستاد استقبال از امام(ره)، مدرسه علوی را برای سکونت ایشان انتخاب کرد، اما رهبر کبیر انقلاب، مدرسه رفاه را انتخاب کردند؛ مدرسه‌ای که در قلب تهران و نزدیک میدان بهارستان قرار داشت.
خانه مداحان اینجاست
عمارت «فخرالدوله» یکی از بناهای بی‌نظیر است که در محله بهارستان قرار دارد. این ساختمان که اکنون به عنوان خانه مداحان مورد استفاده قرار می‌گیرد، سال۱۳۲۴ به دستور «اشرف‌الملوک» یا «اشرف امینی» معروف به «فخرالدوله» ساخته و سال ۱۳۲۸ تکمیل شد. او نهمین دختر مظفرالدین شاه و مادر «علی امینی» نخست‌وزیر ایران بود که علاوه بر ساخت مسجد، چند مدرسه و بیمارستان ساخت و زمین آسایشگاه معلولان کهریزک را وقف کرد. او مؤسس تاکسیرانی خصوصی در ایران هم بود.
تهران قدیم را اینجا ببینید
اگر خیابان بهارستان را به سمت بالا بروید، مغازه‌ای شبیه یک ویترین بزرگ می‌بینید که پر از عکس‌های قدیمی تهران است. گفته می‌شود، مرحوم علی حاتمی، شهرک سینمایی غزالی را با استفاده از این عکس‌ها ساخته است. اینجا یکی از عکاسی‌های قدیمی پایتخت است که مالک آن، فعالیت خود را سال ۱۳۰۷ در سه‌راه امین‌حضور شروع کرد و سال۱۳۲۳ به این بخش از محله بهارستان آمد. هرکسی از کنار این مغازه می‌گذرد، حتماً برای تماشای عکس‌های قدیم تهران می‌ایستد و از تماشا لذت می‌برد.
عددها چه می‌گویند
۲۰۰۰ مغازه و کارگاه در محله بهارستان وجود دارد که در آنها کیف و کفش تولید یا عرضه می‌شود. بیشتر این مغازه‌ها در خیابان باغ سپهسالار قرار دارد که به بورس کیف و کفش پایتخت معروف است.
۱۳۰۹ سالی بود که موزه هنرهای ملی در محله بهارستان ساخته شد. ۲۷۱ اثر ارزشمند هنری (نگارگری، مینیاتور، گبه و فرش، معرق، منبت و...) از قرن۱۲ هجری شمسی تاکنون در آن نگهداری می‌شود.