همشهری آنلاین- زینب کریمی: منطقه ۱۵ به دلیل مجاورت با حریم تهران، در همسایگی روستاهای جنوب‌شرق پایتخت قرار گرفته است. شاید کمتر کسی از اهالی نام روستاهای اطراف منطقه را شنیده باشد. بسیاری هم فقط هنگام ورود یا خروج از منطقه روی تابلوهای نصب شده در مسیرهای واقع در حریم، اسامی روستاها را خوانده‌اند. یکی از روستاهایی که در مسیر ورود به منطقه تابلوی آن خودنمایی می‌کند روستای «لپه زنک» است. محله‌گردی این هفته را به این روستا اختصاص دادیم و یک بعدازظهر را به گشت و گذار در کوچه‌های لپه زنک اختصاص دادیم و با اهالی آن به گفت‌وگو نشستیم.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
هویت چندگانه روستا
آفتاب هنوز وسط آسمان است که دوربرگردان بزرگراه امام رضا(ع) را به سمت روستای لپه زنک طی می‌کنیم. لپه زنک در ۶ کیلومتری محله خاورشهر قرار گرفته است. اگرچه با قدم زدن در آن بناهای کاهگلی و قدیمی به چشم می‌خورد اما لپه زنک در سایه همسایگی با پایتخت رنگ و بوی شهری به خود گرفته است. خانه‌های سیمانی و البته چند خانه ویلایی نوساز که نظیرشان فقط در ارتفاعات شمیرانات و لواسان یافت می‌شود گواه دگرگونی کالبدی این روستاست. در کنار دامداری‌ها و باغ‌ها، کارخانه‌ها و کارگاه‌های صنعتی هم هستند تا روستای لپه زنک هویتی چندپاره داشته باشد.
بافت صنعتی روستا رفت‌وآمد افراد غریبه را به معابر آن بیشتر کرده است اما هنوز ساکنان روستا غریبه‌ها را از چند کیلومتری تشخیص می‌دهند و به پرس‌وجو از خانه‌ها بیرون می‌آیند تا سر از کار این غریبه‌ها که ما باشیم در بیاورند! شاید هم دلیل حساسیت‌شان این باشد که بیشتر ساکنان روستا با هم فامیل هستند. ساکنان صمیمی و خونگرم این روستا جد اندر جد در این روستا زندگی کرده‌اند و بیشتر آنها اصالتاً لُر هستند و البته که مهمان‌نواز هم هستند.
سال‌ها قدمت
به جای شهرداری و شورایاری‌هایی که در بافت شهری به ارائه خدمات و پیگیری مشکلات مشغولند در روستاها دهیاری مطالبات ساکنان را پیگیری می‌کند. دهیاری روستا متشکل از ۳ عضو از ساکنان روستاست. ساکنان روستای لپه زنک با خانواده توکلی آشنایی و قرابت دارند و همین اطمینان سبب شده تا «حسن توکلی» دهیار روستایشان باشد.
دهیار روستای «لپه زنک» می‌گوید: «لپه زنک از توابع بخش مرکزی شهرستان ری در استان تهران است. تاریخچه مشخصی از زمان شکل‌گیری این روستا در دست نیست اما سندهای قدیمی برخی خانه‌های این روستا برای ۲۹۳ سال پیش است. اجداد بیشتر ساکنان لپه زنک در این روستا زندگی کرده‌اند. پدربزرگ من نیز که در سال ۱۳۰۲ فوت شده در همین روستا متولد شده است. با توجه به گمانه‌زنی‌ها قدمت این روستا را می‌توان بیشتر از ۴۰۰ سال تخمین زد. بیشتر ساکنان روستا اصالتاً لُرهای خرم‌آباد هستند. در ضلع شمال شرق روستا زمین‌های کشاورزی اهالی روستا قرار گرفته که محصولاتی همچون انار، انگور و انجیر در آن کشت می‌شود.»
توکلی درباره مشکلات پیش روی روستا نیز می‌افزاید: «نداشتن سامانه حمل‌ونقل عمومی برای ساکنان این روستا مشکلات زیادی را به وجود آورده و ایاب و ذهاب ساکنان را با مشکل مواجه کرده است. دانش‌آموزان برای تحصیل به خاورشهر می‌روند و اهالی مجبورند به دلیل نبودن وسایل حمل‌ونقل برای رفت‌وآمد بچه‌ها سرویس بگیرند. علاوه بر آن نبود خانه بهداشت در روستا نیز مشکلات جدی برای اهالی به وجود آورده است. ساکنان برای کمترین خدمات بهداشتی و درمانی نیز مجبورند به شهر بروند. اگرچه این روستا چندان از تهران دور نیست اما نبود وسایل حمل‌ونقل استفاده از خدمات شهروندی پایتخت را برای ساکنان مشکل ساخته است.»
امکانات درمانی نداریم
زادگاهش پارچین است اما از وقتی ازدواج کرده در این روستا زندگی می‌کند. «صدیقه آزاد» حالا سال‌هاست ساکن این روستاست و بچه‌هایش را نیز در همین روستا به خانه بخت فرستاده است. سکونت طولانی در روستای لپه زنک باعث شده به مشکلات اینجا عادت کند اما با این حال به رفع هرچه زودتر این مشکلات امیدوار است.
او می‌گوید: «۳۵ سال است که اینجا زندگی می‌کنم و مشکلات لپه زنک را به خوبی می‌شناسم. ما علاوه بر اینکه آب آشامیدنی مناسب نداریم با کمبود امکانات مواجه‌ایم. بچه‌های این روستا برای بازی مکانی ندارند؛ نه فضای سبز، نه اسباب‌بازی و نه پارکی که بتوانند در آنجا تفریح کنند. بازی با خاک و سنگ معابر تنها سرگرمی آنان است. روستای «چهل قز» فاصله زیادی با اینجا ندارد اما امکاناتش بیشتر از ماست. بارها پیش آمده که ساکنان روستا بیمار شده‌اند اما دسترسی نداشتن به پزشک، خانواده‌ها را با مشکل مواجه کرده است. چه شب‌هایی که بچه‌ها مریض می‌شوند و برای درمانشان باید آنان را فوری تا تهران ببرند. اگر یک مرکز درمانی یا حتی یک خانه بهداشت در این روستا راه‌اندازی شود بسیاری از مشکلات ساکنان حل می‌شود.»
آب شرب مناسب نداریم
«منصور هداوند» راننده خودروسنگین، یکی دیگر از هداوندهای این روستاست. متولد ۱۳۶۰ است و روستای زادگاهش را دوست دارد اما از نبود امکانات ناراضی است و می‌گوید: «امنیت روستا عالی است. اما امکانات آن کافی نیست. از نبود خانه بهداشت و مدرسه که بگذریم، آب آشامیدنی تصفیه شده هم نداریم و مجبوریم آب شیرین را بخریم. علاوه بر آن اجازه ساخت‌وساز به ما داده نمی‌شود. جوانانی که ازدواج می‌کنند برای تأمین مسکن خود واقعاً دچار مشکل هستند.»
هر سال ییلاق و قشلاق می‌کنیم. شغل بیشتر ساکنان روستا دامداری است و تأمین چراگاه‌های مناسب برای دام‌ها سبب شده بخشی از ساکنان این روستا زندگی عشایری داشته باشند. «علی هداوند» ۶۰ ساله و متولد روستای لپه زنک است. او درباره زندگی خود و خانواده‌اش در این روستا می‌گوید: «اجداد ما از تبعیدشدگان لرستان هستند که در این روستا سکنی گزیدند. تا پیش از انقلاب اسلامی این محدوده شکارگاه شاه و شاهزادگان بود و مردم اینجا برای زندگی محدودیت‌ها و سختی‌های بسیار داشتند. اما بعد از انقلاب وضعیت روستا بهتر شد. ما و بیشتر ساکنان این روستا عشایر هستیم. با سرد شدن هوا قشلاق می‌کنیم و به لپه زنک می‌آییم. به این‌ترتیب از فصل پاییز تا زمستان اینجا هستیم. بهار و تابستان هم برای ییلاق به لار شمیرانات می‌رویم و در چادرهای عشایری زندگی می‌کنیم. گوسفندهایمان را با کارگرها راهی می‌کنیم و خودمان با خودروهایمان به مقصد می‌رویم.»
او تاکید می‌کند که تا ۱۰، ۱۵ سال پیش از مسیر سرخه‌حصار و تلو و لشکرک خود را به شمیرانات می‌رساندیم. حدود ۲ روز طول می‌کشید تا دام به مقصد برسد. اما با استقرار پادگان‌ها در این محدوده مسیر ما نیز تغییر کرد. در حال حاضر دام‌ها را از مسیر پردیس و لواسانات به لار می‌رسانیم. این مسیر دورتر است و طی کردن آن ۴ روز طول می‌کشد. هر سال تا اواخر شهریور ماه در لار هستیم و بعد از آن به لپه زنک می‌آییم. بیشتر مردم روستا در فصل پاییز و زمستان که بیکار هستند زمین‌های کشاورزی مامازن و ورامین را اجاره می‌کنند و مشغول کشاورزی می‌شوند. این سبک زندگی سختی‌های بسیار دارد اما برای ما خوشایندتر است.
اجازه ساخت‌وساز نداریم
با تعیین حریم روستا منزلش درحریم روستا قرار گرفته است و حالا دیگر اجازه ساخت‌وساز ندارد. «عباس کشی‌پور» اصالتاً آذری است اما وصلت او با خانوده‌ای از اهالی لپه زنک او را در این روستا پابند کرده است. می‌گوید: «قبل از اجرای طرح هادی و تعیین مرز و حریم روستا پدر همسرم زمینی به من داد که پلاک آن را گرفته بودیم اما حالا که حریم روستا را تعیین کردند ملک من در محدوده حریم قرار گرفته و زیرنظر شهرداری منطقه ۱۵ است. حالا شهرداری اجازه ساخت‌وساز در حریم را به ما نمی‌دهد. در حال حاضر این مشکل نارضایتی برخی ساکنان این روستا را به وجود آورده است. از طرفی ما از امکانات کافی برای زندگی برخوردار نیستیم.»
۳ کیلومترروستای لپه زنک در فاصله ۳ کیلومتری از مسیر جاده خاوران قرار گرفته است. نزدیک‌ترین نقطه جمعیتی به روستای لپه زنک محله خاورشهر است که ۶ کیلومتر با این روستا فاصله دارد.
۶۳۰ نفر جمعیت ساکنان روستای لپه زنک ۶۳۰ نفر است. مانند اغلب روستاهای اطراف پایتخت اینجا هم ساکنان میانسال و کهنسال بیشتر از جوانان هستند.
۱۱۲ خانوار تعداد خانوارهای روستای لپه زنک از کوچک‌ترین محله‌های منطقه ۱۵ نیز کمتر است. در حال حاضر ۱۱۲ خانوار در این روستا زندگی می‌کنند.
۸ هکتار روستای لپه زنک بیش از ۸ هکتار مساحت دارد که بخش بزرگی از آن را باغ‌ها اطراف روستا تشکیل می‌دهد. تمامی روستا نیز در دامنه ارتفاعات بنا شده است و از بالا به پایین شیب دارد.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
*منتشر شده در همشهری محله منطقه۱۵ در تاریخ ۱۳۹۴/۰۸/۱۶