همشهری آنلاین- رابعه تیموری: اما با آنکه ساختمان این مرکز در قلب منطقه ما قرار گرفته و حسن محمدباقر، مدیرعامل بنیاد، گروه‌های تعزیه منطقه را در اولویت برخورداری از تسهیلات و آموزش‌های آن ذکر می‌کند، در آستانه ماه محرم و صفر امسال هیچ یک از گروه‌های تعزیه منطقه به این مکان مراجعه نکرده‌اند! شاید یکی از دلایل ارتباط برقرار نکردن اصحاب تعزیه منطقه با این بنیاد، ضعف در اطلاع‌رسانی مؤثر و ناشناخته ماندن این نهاد در میان اهالی باشد. در گزارش زیر با معرفی قسمت‌های مختلف مجموعه و در گفت‌وگو با مدیرعامل و رئیس هیئت‌مدیره بنیاد تلاش کرده‌ایم در شناساندن این ظرفیت فرهنگی بزرگ و مغفول منطقه سهمی داشته باشیم.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
تابلویی هنری از آیینی ایرانی ـ اسلامی
حتی اگر بی‌توجه به نقوش اسلیمی سر در ساختمان «بنیاد علمی و فرهنگی تعزیه و همایش‌های آیینی» به داخل آن پا بگذاریم، با دیدن چیدمان هنری لابی ساختمان حتماً دقایقی طولانی به تماشای قسمت‌های مختلف آن خواهیم نشست. گزارش زیر تصویری گذرا از این موزه و نمایشگاه فرهنگی و مذهبی منطقه است. با ورود به لابی ساختمان، گلدان‌های طبیعی سبز و پربرگ وبار ردیف شده در کنار دیوار کوتاه اطلاعات منظره پیش روی ماست. چرخ‌های نخ‌ریسی کوچک و سفالینه‌ها و آبگینه‌های رنگارنگ و خوش نقشی که داخل بوفه‌های چوبی ساده‌ای چیده شده در دو سوی تخت و نشیمن‌های قدیمی، ترکیب زیبا و چشمنوازی را به وجود آورده است. بالش‌های لوله‌ای و تشک‌هایی با روکش مخمل قرمز روی تخت‌ها را پوشانده و بر روی دیوار، در دو قسمت قدیمی با طاق هلالی و پارچه نوشته‌هایی با نقش نام ائمه(ع) نصب شده است.
موزه‌ای برای یادآوری گذشته
در زیر نور ملایم و تاریک و روشن سالن بزرگ طبقه دوم که به موزه تعزیه اختصاص پیدا کرده، همان جریان تاریخی که در انتظار تماشای آن بودیم، پیش روی ماست: موزه با پرده‌ای قهوه‌خانه‌ای از واقعه عاشورا که به دیوار آویخته شده، شروع می‌شود. نقش‌های روی پرده مانند نقل‌های قهوه‌خانه‌ای غلیظ و تصنعی به نظر می‌رسد. رنگ نور کشو شیشه‌ای که تبرزین و کشکول درویشی داخل آن قرار دارد، با رنگ سبز قسمتی که کلاهخود و پرچم سرداران سپاه سیدالشهدا(ع) را به نمایش گذاشته متفاوت است. تعداد لباس‌های داخل موزه انگشت‌شمار است و گویا پیراهن‌های راسته عربی با جلیقه‌های زردوزی یا عباها و روپوش‌های رنگارنگ بیش از آنکه نمایانگر پوشش لشکریان یزید و امام حسین(ع) در واقعه عاشورا باشد، به معرفی نوع پوشش مردم عرب در آن دوره اشاره دارد.
نمادهای فرهنگی
در قسمتی از موزه، گله‌ای از اسبان و شتران در حال حرکت در زیر طاقی از پرهای سرخ و سیاه جای گرفته و داخل ویترینی شیشه‌ای کلاه‌های پر زینتی و شاهانه به نمایش گذاشته شده است. چرخ نخ‌ریسی و کوزه‌های سفالی نمادهایی هستند که در موزه تکرار شده‌اند، اما حتی زین‌های اسب، چکمه‌های چرمی ساق‌دار، مشک چوبی، تیر و کمان‌ها و جامه‌های زنانه و مردانه عرب و شمشیر و سپرهایی که در گوشه گوشه نمایشگاه به چشم می‌خورند، چندان هیبت و ظاهر مردان کربلا را تداعی نمی‌کنند و فقط روایت اشاره‌گونه‌ای از فرهنگ و پوشش ساکنان سرزمین نینوا که این دوره از تاریخ اسلام را رقم زده‌اند، به بیننده القا می‌شود.
کتابخانه‌ای مجهز
جای تابلو راهنمایی در کنار نسخ خطی که در زیر روکشی شیشه‌ای قرار گرفته‌اند، خالی است تا تاریخ و نگارنده این آثار برای بازدیدکننده مشخص شود. نسخ اصلی این دستنوشته‌ها را در موزه واتیکان نگهداری می‌کنند. ۷ هزار جلد کتاب نفیسی که در مرکز اسناد و کتابخانه بنیاد گردآوری شده، مجموعه‌ای کامل و بی‌نظیر درباره مقتل‌خوانی، شعرهای حماسی، تاریخچه، آیین‌ها و باید و نبایدهای تعزیه‌خوانی در ایران و جهان است و به گفته محمدباقر دانشجویان، استادان و علاقه‌مندان هنر تعزیه می‌توانند برای استفاده از این منابع به بنیاد مراجعه کنند. لباس‌هایی که در آرشیو نگهداری می‌شود، رنگ‌ها و طرح‌های مختلفی دارد و در کنار آنها تعداد زیادی سپر و کلاهخودهای آهنی ردیف شده‌اند. بنیاد این وسایل را به امانت در اختیار گروه‌های تعزیه قرار می‌دهد.
جریان فرهنگ و تاریخ
چوب بوفه‌های متعدد لابی که در داخل آنها سینی و ظروف مسی گذاشته شده بکر و رنگ نخورده است و قفل لوله‌ای که بر روی زنجیر سردر آنها نصب شده، قفل و کلون پستوها و صندوق‌های مادربزرگ‌ها را به خاطر می‌آورد. قرار گرفتن وسایلی مانند دیزی مسی، فانوس، ساعت زنگدار، چراغ لامپا، سماور، بادیه مسی، قوری‌های چینی بسیار قدیمی و استکان‌های باریک لبه طلایی بر روی چهارپایه‌ها و میزهایی با گل و بته‌های چوبی به نرمشی زیرکانه ذهن را برای تماشای پرده‌هایی از فرهنگ و آیین سنتی ایرانی ـ اسلامی آماده می‌کند. از پلکان مارپیچ طبقات ساختمان که بالا می‌رویم، تابلوها و عکس‌هایی از مراسم عزاداری محرم و صفر در شهر و روستاهای مختلف به نمایش گذاشته شده است.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
*منتشر شده در همشهری محله منطقه ۱۶ در تاریخ ۱۳۹۴/۰۷/۲۸