همشهری آنلاین-وحید حاجی‌خانی: بچه‌هیئتی‌ها و سایر دوستداران مکتب اهل‌بیت(ع)، می‌دانند که برای تهیه کالاهای مذهبی نظیر نوارهای صوتی و تصویری مداحان و علما، پرچم‌های مذهبی، دعاهای کارتی به کجا مراجعه کنند.
کافی است از یکی آنها بپرسید تا آدرس پاساژ مهستان در منطقه ۱۱، خیابان کارگر جنوبی، پایین‌تر از میدان انقلاب اسلامی را بشنوید. می‌گویند در سال ۱۳۷۴ ساخته شد که ۲ طبقه همکف و اول آن مختص کالاهای مذهبی ـ فرهنگی است و به‌عنوان پاتوق بچه‌هیئتی‌ها به حساب می‌آید. اگر از هیاهو و شلوغی کتابفروشی‌های میدان انقلاب به طرف خیابان کارگر جنوبی بروید، پاساژ مهستان را در سمت راست خیابان با دو در ورودی مشاهده می‌کنید.
مجتمعی که از آن حال و هوای خاصی به مشام می‌رسد. فضای آنجا، فروشندگان و مشتریان آنجا همه و همه از جنس دیگری هستند. شاید دلیلش خارج از نیتی که هرکدام از آنها دارند، به روح معنوی آن باز گردد، چرا که کالایش، کالای مصرفی و تجملی زندگی نیست؛ بلکه کالایش آرامش روح است.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
تولد پاساژی از جنس محصولات مذهبی
اگر در گذشته‌های نه چندان دور نوارهای مذهبی تنها به‌صورت دست به دست بین بچه هیئتی‌ها می‌گشت، یا خرید پرچم‌های مذهبی تنها محدود به بازار تهران ابتدای خیابان ناصر خسرو می‌شد یا حتی اگر فروشگاه‌هایی در تهران بودند که کالاهای فرهنگی ـ مذهبی را عرضه کنند، تعداد محدود آنها در حد و اندازه‌ای نبود که بتواند، پاسخگوی نیازهای موجود در جامعه باشد. اما با راه‌اندازی پاساژ مهستان، امروز این محدودیت از بین رفته است و مهستان با داشتن بیش از ۶۰ فروشگاه مختص کالاهای مذهبی بار کل فروشگاه‌های مذهبی را یک تنه به دوش می‌کشد.
افتتاح پاساژ مهستان در سال‌های آخر دهه ۷۰ و حضور کسانی که دغدغه تهیه کالاهای مذهبی را داشتند انجام شد و با توجه به استقبال مردم در خرید کالاهای مذهبی نظیر نوارهای سخنرانی یا مداحی، کم‌کم و به مرور زمان، پاساژ مهستان محل فروش اقلام مذهبی شد.
روایت دیگری نیز برای بورس شدن پاساژ مهستان وجود دارد و آن اینکه، کسانی که دوست داشتند، در زمینه تهیه و تولید محصولات مذهبی فعالیت کنند به این فکر افتاده بودند که دفتری یا مغازه‌ای در جایی از تهران برای خود تأسیس کنند و به‌طور اتفاقی، یکی از فعالان امور مذهبی به نام برهانی که در پاساژ تازه ساخت مهستان دفتری برای فعالیت‌های چاپی گرفته بود، به دوستان خود یادآور می‌شود که پاساژ نوسازی در خیابان کارگر جنوبی تأسیس شده است و مغازه‌های خالی زیادی دارد که اجاره آن نیز ارزان است. البته در این میان حمایت کسانی نظیر ده‌نمکی از فعالیت در پاساژ که خود او نیز در آن زمان فروشگاهی به نام «جبهه» در مهستان داشت، باعث شد تا به‌تدریج مراجعه‌های مذهبی‌ها و بچه‌هیئتی‌ها به این پاساژ بیشتر شود. با این روایت‌ها اینچنین می‌شود که پاساژ مهستان همانی می‌شود که امروز در زمینه توزیع محصولات دینی و فرهنگی هست.
تنوع محصولات
امروز اگر به این پاساژ مراجعه کنید، تنوع محصولات فرهنگی ـ مذهبی در پاساژ به اندازه‌ای است که تصمیم‌گیری در انتخاب محصول مورد نظر دشوار به نظر می‌رسد. لطفعلی خانی یکی از فروشندگان مهستان با ۱۰ سال سابقه حضور در این پاساژ در خصوص زمان شلوغی‌های این پاساژ می‌گوید: فعالیت فروشگاه‌های مهستان از ده روز قبل از عید غدیر تا روز تاسوعای حسینی، نیمه شعبان، ۲۲ بهمن به اوج می‌رسد.
وی یادآور می‌شود: مغازه‌داران در نیمه شعبان نیز پرچم‌های رنگی، ریسه، زرورق و بادکنک، در سایر ایام سال نیز دعاهای کارتی، صلوات شمار، پلاک و زنجیر، تسبیح و انگشتر عقیق، چاپ و تبلیغات، پیراهن و چفیه، قاب و عکس، پوستر و بنر را به فروش می‌رسانند. در ایام محرم تمام پاساژ یک پارچه محرمی می‌شوند و محصولات و وسایل مختص این ماه را می‌فروشند. محصولاتی چون پرچم، لوح‌های فشرده مذهبی، کتاب و اشعار و نوحه‌های مذهبی؛ لطفعلی خانی ادامه می‌دهد: فروش این محصولات تنها مختص به تهران نیست، چرا که از تمام استان‌های کشور نیز برای خرید به این محل مراجعه می‌کنند. استان‌ها و شهرستان‌هایی چون اردبیل، یزد، تنکابن، عسلویه، دزفول، گنبد کاووس و... از این دست هستند. در واقع مهستان برای خودش قطبی در این حوزه شده است.
در نگاه نخست و کسب اطلاعات گمان می‌رود که طبقه اول و دوم به کارهای فرهنگی ـ مذهبی مشغول هستند، اما شرکت‌ها و مؤسسات ۶ طبقه بالا نیز به فعالیت‌های اینچنینی مشغول هستند به‌ویژه در حوزه نرم‌افزارهای مذهبی و بازی‌های گرافیکی و برای شناسایی آنها کافیست جست‌وجویی را در دنیای مجازی داشته باشید تا متوجه شوید چنددرصد واحدهای طبقات بالا در این حوزه مشغول به کارند.
معروفیت مهستان
پاساژ مهستان بعد از گذشت بیش از یک دهه فعالیت، امروز برای خود قطبی شده است و این امر به واسطه حضور چهره‌های شاخص مذهبی و رفت و آمد آنها از یک سو و تبلیغات خود فروشگاه‌داران به وجود آمده است. در بخش تبلیغات، بیشتر محصولاتی که از این پاساژ به بازار بیرون عرضه شده است در کنار نام فروشگاه، نام مهستان نیز خود نمایی می‌کند. به گونه‌ای که روی تمام برچسب‌ها، دعاهای کارتی و پوسترهای مذهبی که در پاساژ مهستان چاپ و در سراسر کشور فروخته می‌شود، اسم «پاساژ مهستان» نیز منتشر می‌شود، که این اقدام به‌تدریج «مهستان» را به نامی آشنا در بین دوستداران کالاهای مذهبی تبدیل کرده است. به گفته یکی از فروشندگان این پاساژ، از جمله محصولات مذهبی تبلیغاتی که در این سال‌ها در مقیاس و انواع گوناگونی تولید شده است می‌توان به خودکارهایی اشاره کرد که در قسمتی از آنها بخش‌هایی از دعاهای مذهبی نظیر دعای توسل، زیارت عاشورا و... وجود دارد.
وی تصریح می‌کند: این برنامه‌ای بوده است که از ابتدای فعالیت یعنی از زمان تأسیس پاساژ تاکنون کم وبیش وجود داشته و نام مهستان شاید بیشتر از یک میلیارد بار روی محصولات مذهبی، چاپ و در کشور توزیع شده است.
این مغازه‌دار در این مورد می‌گوید: ما هر محصولی که از قبیل سررسید، سی‌دی، نوار، ادعیه و... در مهستان تولید و منتشر می‌کردیم، اسم «مهستان» را نیز روی آن چاپ می‌کردیم که همین اقدام نقش مهمی در معروف‌شدن اسم مهستان داشته است.
اما دلیل دیگر معروفیت نیز حضور چهره‌های فرهنگی معروف بوده است. مسعود ده نمکی ـ کارگردان معروف این روزهای سینماـ یکی از این افراد بوده است که در سال‌های اولیه افتتاح مهستان یکی از مغازه‌های طبقه دوم را در تملک داشت و هفته‌نامه‌های معروفش مثل جبهه و صبح دوکوهه را در بالاخانه کوچک همان مغازه برای انتشار آماده می‌کرد و تحریریه این مجلات از تولید تا صفحه‌بندی در همان مغازه قرار داشت.
از سوی دیگر محسن ذوالفقاری، یکی دیگر از فروشندگان پاساژ در این‌باره می‌گوید: ذاکران اهل بیت(ع) که در طبقه دوم این پاساژ محصولاتشان به واسطه برخی از فروشگاه‌ها عرضه می‌شود، به رونق این پاساژ کمک می‌کنند.
ذوالفقاری می‌افزاید: ۴۴ فروشگاه طبقه دوم بر خلاف طبقه همکف و زیر همکف همگی مذهبی فروش هستند. در این طبقه از لوح‌های فشرده گرفته تا کتاب‌های مداحی و ادعیه و لباس و... و. وجود دارد هرچند که چاپ بنر و تبلیغات نیز به انجام می‌رسد. وی به تفاوت قیمت‌ها نیز اشاره دارد و می‌افزاید: قیمت انواع محصولات در این پاساژ به نسبت فروشگاه‌های بیرون پایین‌تر است. چرا که این پاساز عمده فروش هستند و قیمت آن نسبت به بیرون ۲۰ تا ۲۵درصد کمتر است.
ذوالفقاری قیمت چاپ بنر را به‌عنوان یکی از نمونه‌های موجود عنوان می‌کند و می‌گوید: قیمت چاپ بنر در بیرون از پاساژ متری ۷ هزار تومان و در اینجا متری ۵ هزار تومان است.
لطفعلی خانی نیز به فعالیت‌های این پاساژ اشاره می‌کند و یادآور می‌شود: این پاساژ دارای سه طبقه با فعالیت اقتصادی است و ۶ طبقه بالای آن دفاتر شرکت‌ها و اداری است. طبقه زیر همکف بیشتر فعالیت تأسیساتی دارد و طبقه اول نیز در کنار فروشگاه‌های مذهبی، کارهای چاپ، تبلیغات نیز انجام می‌شود که بیشترین فعالیت نیز تبلیغات است. طبقه دوم نیز محل عرضه محصولات مذهبی است.
منفعت اصلی معنوی است
رسول دزفولی یکی از مشتریانی است که برای خرید ریسه و پرچم‌های مختص به نیمه شعبان از هیئتی در شهرری به پاساژ مهستان آمده است، در خصوص تنوع محصولات و نقش این پاساژ در شهر تهران می‌گوید: بدون شک راه‌اندازی این پاساژ خدمت بزرگی به تقویت فرهنگ دینی جامعه شده است چرا که فروشگاه‌هایش در تمام زمینه تولید کالاهای مذهبی فعالیت می‌کنند. دزفولی یادآور می‌شود: به نظر من فعالیت‌هایی که در این پاساژ انجام شده، با تمام فعالیت‌های مذهبی طی ۳۵ سالی که از انقلاب می‌گذرد برابری می‌کند و برای من همیشه این سؤال مطرح بوده که چرا لزوم وجود پاساژهای اینچنینی این‌قدر دیر احساس شده است. وی می‌افزاید: یکی از انتقادهایی که برای فعالیت‌های اینچنینی به‌ویژه در بخش برخی لوح‌های فشرده وجود دارد و خیلی از علما و حتی مقام معظم رهبری بر آن خرده گرفته‌اند محتوای برخی از مداحی‌هاست. مداحی‌هایی که به نوعی بدعت‌هایی را در جامعه فرهنگی ـ مذهبی کشور رواج می‌دهند. در واقع برروی عرضه این‌گونه محصولات از سوی ارگان‌های دولتی یا حتی خود فروشگاه‌داران نظارت دقیق‌تری صورت بگیرد. معتقدم کسانی که در این فروشگاه‌ها فعالیت می‌کنند در کنار سود مادی، سود معنوی نیز کسب می‌کنند.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
*منتشر شده در همشهری محله منطقه ۱۱ در تاریخ ۱۳۹۳/۰۳/۲۱