همشهری آنلاین-مرضیه موسوی: جابه‌جا رادیوهای فندقی رنگ و قهوه‌ای سوخته خودنمایی می‌کنند؛ گاه دکمه‌های استخوانی رنگ و بزرگشان را به رخ می‌کشند و گاه صفحه نمایش موج رادیو را که مثل سرعت‌سنج خودرو، با هر تکان پیچ، به چپ و راست می‌روند و از پس صدای غژغژ، صدای نامفهومی از خود درمی‌آورند. مغازه «آرمن کوچاریان» نرسیده به پیچ شمیران در خیابان انقلاب جا خوش کرده و پای هر رهگذری را برای دقیقه‌ای هم که شده پشت ویترین این مغازه سست می‌کند.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
از رادیو پخش خودرو تا رادیوهای لامپی
۵۰ سال پیش یکی از مغازه‌های تعمیر ضبط صوت ماشین در تهران بود. آن سال‌ها هر کسی خودرو نداشت و خودرو هر کسی ضبط صوت نداشت. برای همین هم هر کسی سراغ فروش و تعمیر ضبط صوت خودرو نمی‌رفت و اگر کسی در این زمینه پیشقدم می‌شد، حتماً اکثر صاحبان خودرو او را می‌شناختند. مغازه آقای «کوچاریان» درست نرسیده به پیچ شمیران یکی از این مغازه‌ها بود که از همه جای تهران، برای تعمیر ضبط صوت و رادیو خودرو به آن مراجعه می‌کردند. «کم‌کم پل خیابان انقلاب ساخته شد و دیگر فضایی برای پارک خودرو در مقابل مغازه تعمیر ضبط صوت و رادیو خودرو باقی نماند. ما هم مجبور شدیم به جای ضبط خودرو، رادیو ضبط‌های مردم را تعمیر کنیم. همان ابتدا بود که تصمیم گرفتیم برویم در خط تعمیر رادیوهای قدیمی.»
این قصه را «آرمن کوچاریان» صاحب فعلی مغازه تعمیر رادیوهای قدیمی تعریف می‌کند. دورتادور مغازه تا چشم کار می‌کند رادیو قدیمی در اندازه‌ها و شکل‌های مختلف دیده می‌شود. بیشتر این رادیوها، رادیوهای لامپی هستند و تصاویری از فیلم‌های دهه سی و چهل را در ذهن بیننده زنده می‌کنند. یا برای نسل‌های بالاتر، تداعی کننده صبح‌های علی‌الطلوع است که خانه با صدای رادیو جان می‌گرفت و پدر خانه که موج‌ها را مدام جابه‌جا می‌کرد تا اخبار جنگ را بشنود یا برنامه‌ای مناسب پیدا کند تا مهمان‌هایی که برای شنیدن برنامه رادیو دعوت شده‌اند، حظ ببرند.
نسل رادیوهایی که در حال انقراض است
در مغازه آقای کوچاریان فقط رادیو پیدا نمی‌شود؛ بلندگوها و آمپلی‌فایرها، تلویزیون‌های قدیمی و حتی گرامافون هندلی هم جزیی از داشته‌های این مغازه به حساب می‌آیند. یکی از اجناس خاصی که در این مغازه به فروش می‌رسند رادیوهای اروپایی و امریکایی هستند که نمونه‌های کمی از آنها در دنیا وجود دارد و اگر هم کسی آن را داشته باشد، در مجموعه شخصی خود نگهداری می‌کند و قصد فروشش را ندارد.
اغلب این رادیوها ساخت کشور انگلیس و امریکا و فرانسه و سوئد و ایتالیا هستند. چندتایی هم رادیو ژاپنی در این بین پیدا می‌شود. این رادیوها اغلب نه دست دوم، بلکه دست چندم هستند و در نهایت به دست آقای کوچاریان رسیده‌اند. او می‌گوید: «قدمت بعضی از این رادیوها به دهه ۲۰ بر می‌گردد و تهرانی‌های قدیم اخبار جنگ جهانی دوم را با آنها دنبال می‌کردند. جای به‌خصوصی نیست که بشود این رادیوها را از آنجا تهیه کرد. درواقع نمونه‌های امروزی آنها دیگر تولید نمی‌شود. مگر اینکه کسی بخواهد رادیو قدیمی خود را بفروشد که این روزها کمتر کسی این کار را می‌کند و مردم برای یادگاری و یا به‌عنوان دکوری هم که شده آنها را حفظ می‌کنند. هرچه می‌گذرد این رادیوها نایاب‌تر می‌شود، چون یا مردم آن را پیش خود نگه می‌دارند و یا بر اثر گذشت زمان، به مرور از بین می‌روند و جایگزین دیگری برای آنها وجود ندارد.»
آرمن کوچاریان هنوز نمی‌داند اگر یک روز همه رادیوها و اجناس قدیمی مغازه‌اش ته کشید و دیگر کسی حاضر به فروش رادیو قدیمی‌اش نشود، باید چه چیزی در مغازه‌اش بفروشد. البته در آن شرایط باز هم تعمیر رادیوهای قدیمی کاری پا برجاست. او می‌خندد و می‌گوید: «شاید تا آن روز عمر ما هم تمام شد.»
دردسرهای بزرگ
تعمیر رادیوهای قدیمی هم برای خودش شغل پر دردسری است. قطعات تعمیری و لوازم مورد نیاز در این مغازه را سال‌ها قبل، پدر آرمن کوچاریان، صاحب قبلی مغازه تهیه کرده بود و هنوز هم از آن ابزار و قطعات برای تعمیر رادیوها استفاده می‌شود. مشتری‌هایی هستند که برای خرید یک رادیوی خاص اصرار زیادی می‌کنند در حالی که صاحب مغازه مدام به آنها می‌گوید که این رادیو قبلاً به کسی فروخته شده و یا امانتی است که برای تعمیر به این مغازه سپرده شده است.
به هر حال در این مواقع نمی‌شود جلو ناراحتی مشتری را گرفت. کنار آمدن با مشتری کار آسانی نیست. کوچاریان می‌گوید: «کارهای برگشتی یکی از دردسرهای شغل من است. گاهی مشتری رادیویی را که من تعمیر کرده‌ام پس می‌فرستند تا ایراد دیگری در آن برطرف شود. در حالی که ایراد به وجود آمده ارتباطی با آنچه من تعمیر کرده بودم نداشته است. به هر حال بعضی از مشتری‌ها توقع دارند با نشان دادن یک ایراد در رادیوشان، تمام ایرادات دیگر هم برطرف شوند. »در حال حاضر در مغازه نقلی آقای کوچاریان هم رادیو و بلندگوهای قدیمی تعمیر می‌شود، هم گرامافون، آمپلی‌فایر، تلویزیون، ضبط و هر وسیله صوتی و تصویری دیگر.
به دنبال یک رادیو خاص
مشتری‌های مغازه کوچاریان، خاص هستند که به دنبال رادیوهای قدیمی تهران را زیر پا گذاشته‌اند. خیلی‌ها هم از شهرستان‌ها پا به این مغازه می‌گذارند. دستگاه‌های آمپلی فایر دهه ۷۰ میلادی و رادیوهای دهه ۵۰ میلادی برای خیلی‌ها ابزاری جالب است که دوست دارند یکی از آنها را در خانه خود داشته باشند. یا مثل خود آرمن کوچاریان، ۱۰ تایی از این رادیوهای آنتیک را.
او به رادیوهایی با مارک «زنیت» امریکا، «شاب لورنس» آلمان و... اشاره می‌کند و می‌گوید: «قیمت رادیو بستگی به شکل و قیافه آن دارد و مارک آن. در مغازه من رادیوهایی باارزش ۱۰۰ هزار تومان هم وجود دارد. رادیوهایی هم هستند که برای خرید آنها باید دو تا سه میلیون تومان هزینه کرد. خیلی‌ها به دنبال بهترین رادیو در این مغازه هستند و حاضرند برای آن هزینه زیادی بپردازند. اما برخی هم فقط به دنبال داشتن رادیویی قدیمی هستند و هزینه زیادی برای آن پرداخت نمی‌کنند.»
اغلب رادیوهایی که در این مغازه وجود دارند به دست خود صاحب مغازه تعمیر می‌شوند و قابل استفاده هستند. اما رادیوهایی هم هستند که به دلیل غیرقابل تعمیر بودن، صدایشان خاموش شده است. مواردی هم پیش آمده که برای استفاده از رادیو قدیمی در لوکیشن‌های فیلم و تئاتر، به سراغ این مغازه کنج خیابان انقلاب آمده‌اند و برای مدتی رادیویی را اجاره کرده‌اند.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
*منتشر شده در همشهری محله منطقه ۱۲ در تاریخ ۱۳۹۳/۰۶/۰۸