همشهری آنلاین-معصومه ماه پیکر:البته هنوز هم با کمی گشت وگذار می‌توان در برخی از محله‌ها مغازه‌های لحاف‌دوزی را دید که به حرفه قدیمی لحاف‌دوزی مشغولند. «محمد کثیری» از جمله این افراد است که در خیابان تختی فعالیت می‌کند و با وجود سن نه چندان زیادش سال‌هاست که به این حرفه مشغول است. سراغ او رفتیم تا از کسب وکارش بپرسیم.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
حرفه آبا و اجدادی من
نزدیک ظهر است، عده‌ای در داخل مغازه با فروشنده درباره دوخت تشک صحبت می‌کنند. لحاف‌دوز برخلاف تصور جوان است. خودش را «محمد کثیری» معرفی می‌کند و می‌گوید: «از ۱۶ سالگی به حرفه لحاف‌دوزی مشغول هستم، این حرفه شغل آبا و اجدادی‌ام بوده و تقریباً اغلب نزدیکانم به آن مشغولند. ۵ سالی می‌شود که به تنهایی و به شکل حرفه‌ای کار را شروع کرده‌ام.»
اگرچه حرفه لحاف‌دوزی حرفه‌ای سخت به نظر می‌رسد و اغلب جوانان آن را نمی‌پسندند، اما کثیری از حرفه‌اش راضی است و می‌گوید: «در کارهای زیادی شاگردی کردم اما هیچ یک به دلم نمی‌نشست. دوست داشتم با زحمتی که می‌کشم پول درآورم. عموهایم لحاف‌دوز بودند و من در کنار آنها این حرفه را یاد گرفتم. البته خوشحالم که با زحمت و تلاش کسب درآمد می‌کنم.»
لحاف‌دوزی اکنون بین مسن‌ترها دیده می‌شود و شاید کثیری تنها لحاف‌دوز جوان منطقه باشد که مشتریان خاص خود را دارد. او در این‌باره می‌گوید: «در این حرفه به دلیل سختی‌ها و درآمد کم، کمتر کسی وارد می‌شود، به همین دلیل تعداد لحاف‌دوزها تقریباً کم شده است. اغلب اهالی محله تختی و تولیدداور به من سفارش دوخت تشک و لحاف می‌دهند.»
تفاوت لحاف سنتی و صنعتی
برخی پزشکان طب سنتی معتقدند که استفاده از تشک و لحاف‌های سنتی به دلیل وجود الیاف طبیعی مانند پشم و پنبه، نه تنها باعث کاهش دردهای مفصلی می‌شود، بلکه از حساسیت‌های پوستی می‌کاهد و خواب راحتی را برای فرد ایجاد می‌کند. حال آنکه تشک و لحاف‌های صنعتی به دلیل وجود الیاف مصنوعی مشکلاتی را برای فرد به وجود می‌آورد. لحاف‌دوز محله تختی با اشاره به کیفیت لحاف و تشک‌های حاضری می‌گوید: «لحاف و تشک‌های صنعتی اغلب از کیفیت خوبی ندارند. وجود الیاف مصنوعی و پشم شیشه باعث ایجاد حساسیت می‌شود. البته با توجه به تنوع و قیمت این اجناس، معمولاً هم‌محله‌ای‌ها سراغ این لحاف و تشک‌ها می‌روند و کمتر از لحاف‌های سنتی استفاده می‌کنند.»
اما یکی دیگر از دلایل استفاده از تشک‌های آماده، فضای کوچک خانه‌هاست. کثیری در ادامه می‌افزاید: «به دلیل فضای آپارتمانی خانه اغلب ترجیح می‌دهند از تشک صنعتی استفاده کنند. البته وجود وسایل گرمایشی پیشرفته مانند پکیچ و شوفاژ هم باعث شده تا لحاف‌های قدیمی و سنتی جایشان را با پتوهای رنگارنگ و صنعتی عوض کنند.» تفاوت قیمت تشک و لحاف‌های آماده یا همان صنعتی با تشک و لحاف‌های دست‌دوز و سنتی هم یکی دیگر از عواملی است که معمولاً افراد سراغ آنها می‌روند. کثیری در این‌باره می‌گوید: «لحاف‌های آماده معمولاً نصف قیمت دست‌دوز هستند و با توجه به منبع درآمدی خانوارها اغلب از این دست لحاف و تشک استفاده می‌کنند.»
سختی‌های کار لحاف‌دوزی
شاید در نگاه اول تصور شود لحاف‌دوزی‌کاری آسان است، اما این حرفه هم همانند بسیاری دیگر از حرفه‌ها سختی‌های خودش را دارد. لحاف‌دوز جوان منطقه درباره سختی این حرفه می‌گوید: «تمامی مراحل لحاف‌دوزی از حلاجی پنبه تا صاف کردن و دوختن سخت است و نیاز به مهارت دارد.» وجود گرد خاک و صدای بنگ و بنگ دستگاه حلاجی معمولاً برای همسایگان و کسانی که به این حرفه مشغولند مشکل‌ساز است. کثیری برای جلوگیری از گرد و غبار همفکری کرده است.
او در این‌باره می‌گوید: «معمولاً سعی می‌کنم الیاف تمیز و پاکیزه به کار ببرم که البته معمولاً همان الیاف پاکیزه هم غبار دارند، اما چاره‌ای ندارم چون باید سفارش مشتریان را آماده کنم. چوب زدن و حلاجی را هم اغلب در ساعاتی انجام می‌دهم که صدایش برای همسایه‌ها مزاحمت ایجاد نکند.» با وجودی که کثیری سال‌هاست به حرفه لحاف‌دوزی مشغول است، اما هنوز در دوخت لحاف مهارت پیدا نکرده و معمولاً لحاف‌های سفارشی مشتریانش را به همکاران قدیمی خود می‌سپارد.
او می‌گوید: «بیشتر سفارش‌هایم تشک یا بالش است، چون لحاف مصرف کمتری دارد، و کمتر پیش می‌آید دوخت لحاف سفارشی بگیرم. البته اغلب افراد لحاف‌های سفارشی را برای جهیزیه می‌خواهند. چون دوخت لحاف نیاز به دقت و مهارت دارد، معمولاً اگر سفارشی داشته باشم آن را به همکاران هم‌محله‌ای‌ام واگذار می‌کنم، چون دوست ندارم مشتری‌ام نارضی از مغازه بیرون برود.»
رسیدگی به نظافت محله
لحاف‌دوز جوان منطقه اگرچه سال‌هاست در منطقه فعالیت می‌کند، اما مدتی است که به محله تختی آمده. او اغلب برای خواندن نماز به مسجد محله می‌رود و در آنجا از طریق هم‌محله‌ای‌هایش با اتفاقات یا مشکلات محله‌اش آگاه می‌شود. کثیری با اشاره به محله‌اش می‌گوید: «خوشبختانه امکانات منطقه در سال‌های اخیر بیشتر شده است. البته هنوز هم مشکلاتی وجود دارد که با حمایت مسئولان می‌توان آنها را حل کرد.» او در ادامه عمده مشکل محله‌اش را در نظافت جوی‌ها و سطل‌های زباله می‌داند و می‌افزاید: «متأسفانه اغلب اوقات کثیفی جوی‌های آب یا شسته نشدن داخل سطل‌های زباله مکانیزه باعث ایجاد بوهای نامطبوع و آزاردهنده می‌شود. کاش مسئولان بیشتر به فکر نظافت جوی‌ها و سطل‌های زباله باشند.»
معمولاً کسب روزی حلال و رضایت مشتری از جمله مواردی است که همه کاسبان تلاش می‌کنند آن را رعایت کنند. لحاف‌دوز منطقه خوش اخلاق و صادق و راستگو بودن کاسب را رکن اصلی کارش می‌داند و می‌گوید: «کاسب خوب کسی است که با اخلاق خوب با مشتری رفتار کند و در کارش صداقت داشته باشد.» او در ادامه می‌افزاید: «کاسب باید خود را به جای مشتری قرار دهد و برای به دست آوردن روزی حلال به همان‌درصد اندک سودش راضی باشد، روزی که حلال باشد برکت بیشتری دارد.»
دانستنی‌های لحاف‌دوزی
لحاف‌دوزی از جمله حرفه‌هایی است که اگر دوست داشته باشید به آن بپردازید باید نزد استاد لحاف‌دوز آموزش دیده و مهارت کسب کنید. کثیری درباره مدت زمان آموزش این حرفه می‌گوید: «دوره کامل آموزش که شامل دوخت لحاف و ملحفه کردن هم می‌شود معمولاً ۲ سال طول می‌کشد تا فرد مهارت لازم را کسب کند. البته اگر تنها برای درآمدزدایی می‌خواهید به این حرفه بپردازید در مدت کمتر از یک سال آموزش و شاگردی دانستنی‌های لازم را آموزش می‌بینید.»
معمولاً درآمد حرفه لحاف‌دوزی برخلاف زحمت کارش چندان زیاد نیست. کثیری می‌گوید: «درآمد ماهانه‌ام از این حرفه از یک میلیون تومان تا ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان متغیر است. ابزار مورد نیاز در این حرفه هم عبارتند از ماشین پنبه‌زنی، دستگاه حلاجی کرک و پنبه، سوزن دوخت، ۳نوع چوب نازک برای باز کردن پشم و صاف کردن تشک‌ها و انگشتانه. البته پشم، پنبه، کرک، الیاف، پارچه‌های متقال سفید ضخیم و نازک و پارچه گلدار برای روکش هم مواد اولیه این حرفه را تشکیل می‌دهند.»
-----------------------------------------------------------------------------------------------
*منتشر شده در همشهری محله منطقه ۱۸ در تاریخ ۱۳۹۳/۰۵/۲۶