همشهری آنلاین - بهاره خسروی :خرداد ماه سال ۱۲۵۰ در عمارت حاج «محمدکاظم ملک‌التجار»، از بازرگانان مشهور قاجاری، حوالی بازار حلبی‌سازها (بین‌الحرمین)، پسری متولد شد و نام او را حسین گذاشتند. خانواده حاج حسین آقا ملک اصالتا تبریزی و مجتهدزاده بودند. اما پدربزرگش آقا مهدی در جنگ های ایران و روس به قشون دولتی پیوست و تا درجه سرهنگی پیش رفت. بعداز جنگ به تجارت روی آورد و از امتیاز دوستی با میرزا تقی خان امیرنظام (امیرکبیر آینده) برخوردار شد. امیرنظام، پیشکار ولیعهد قاجار در آذربایجان بود و هنگامی که محمد شاه قاجار از دنیا رفت، ۱۰۰ هزار تومان از آقا مهدی قرض گرفت تا ناصرالدین میرزای ولیعهد را از تبریز به تهران بیاورد و به تخت بنشاند. آقا مهدی هم به تهران آمد و به پاس خدماتش لقب ملک التجاری گرفت. بعد از آقا مهدی این لقب به فرزندش محمد کاظم رسید که خصایل متفاوتی را از خود بروز می داد. در جوانی ورزشکار و دست پرورده پهلوان ابراهیم یزدی بود. سپس مثل پدر وارد تجارت شد. از سیاست نیز دور نبود و دستی هم در سرودن شعر داشت. پدرش حسین را به مدارس دارالشفاء و صدر تهران فرستاد تا نزد اساتید به نام آن دوران علوم قدیمه را آموزش ببیند. حاج حسین آقا تحصیلات عالیه داشت و همزمان با فراگیری علوم قدیمه، زبان فرانسه را نیز در مدرسه فرانسوی آلیانس فراگرفته بود.
او بعدها به تبعیت از درسی که از پدر فراگرفته بود، همه عمرش را صرف مطالعه و جمع‌آوری آثار ارزشمند و نفیس خطی کردو به‌عنوان واقف مؤسسه، کتابخانه و موزه ملی ملک، نقش مهمی در اعتلای فرهنگ، هویت و صیانت از آثار گرانبها و ارزشمند تاریخی در داخل کشور و حفظ این میراث برای آیندگان داشت.
او در دهه‌های پایانی سده سیزدهم هجری کتابخانه در مشهد بنیان‌گذاشت و پس از درگذشت پدر، به خانه پدری در بازار حلبی‌سازها (بین‌الحرمین کنونی) در تهران آورد و در دسترس اهل دانش گذاشت. حاج حسین آقا ملک سرانجام این گنجینه ارزشمند را به همراه دیگر آثار تاریخی و هنری با خانه پدری و تمام اثاثیه و کتاب های موجود در آن که هزاران نسخه خطی نفیس یا چاپ سنگی شامل فرش ها، لوسترها، مبلمان و تابلوهای نقاشی بود وقف کرد.
همچنین مجموعه‌های تمبر، سکه، آثار لاکی وتابلوهای نقاشی، ۲۰ قطعه زمین بزرگ کشاورزی و تعداد زیادی دکان دربازار تهران را در ۶ آبان ۱۳۱۶ شمسی وقف آستان امام رضا (ع) کرد. کتابخانه ملی ملک با داشتن بیش از ۱۹ هزار عنوان نسخه نفیس خطی، یکی از شش مجموعه بزرگ نسخه‌های خطی در ایران است.کتابخانه در کنار نسخه‌های خطی و چاپ سنگی، بیش از یکصد هزار جلد کتاب چاپی به زبان‌های گوناگون، همچنین نشریاتی از دوره قاجار تاکنون، هزاران برگ سند و بیش از صدها عنوان منبع دیداری و شنیداری در خود دارد.