همشهری آنلاین - مریم سرخوش: بیماری سلیاک، یک مشکل خود ایمنی است که بر اثر آن حساسیت به گلوتن در بدن ایجاد می‌شود. گلوتن در مواد غذایی حاوی جو و گندم دیده می‌شود و هر زمان که فرد بیمار گلوتن دریافت کند، سیستم ایمنی بدن دست به کار می‌شود و به سلول‌های روده حمله می‌کند. متخصصان درباره اهمیت این بیماری عنوان می‌کنند؛ تقریبا هیچ بخشی از ارگان‌ها و اعضا و جوارح انسان وجود ندارد که در جریان این بیماری به عوارض آن گرفتار نشود و تنها در سیستم گوارش محصور نیست. سلیاک یک بیماری خودایمنی، التهابی ژنتیکی و محیطی است و اضطراب، افسردگی، تغییرات خلقی، اختلال در حافظه، تمرکز، بیش فعالی در کودکان، آفت‌های دهانی دردناک، تخریب دندان‌ها، عوارض پوستی، مشکلات اسکلتی و کم خونی مزمن را از جمله عارضه‌های سلیاک هستند.
براساس اعلام دکتر محمد رستمی‌نژاد، رئیس مرکز تحقیقات بیماری سلیاک و اختلالات ناشی از گلوتن کلیه بیماران سلیاکی و خانواده‌ها می‌توانند در روزهای چهارشنبه از ساعت ۹ تا ۱۲ در درمانگاه سلیاک، مشاوره رایگان دریافت کنند. معرفی پزشکان متخصص، غربالگری خویشاوندان و برخی تست‌های تخصصی هم در این درمانگاه انجام می‌شود.
وی با بیان اینکه بسیاری از بیماران مبتلا به سلیاک به دلیل شرایط زندگی دچار اضطراب و افسردگی می‌شوند، گفت: ما از یک گروه بسیار حرفه‌ای حوزه روان در دانشگاه درخواست کرده‌ایم که به بیماران سلیاک خدمات بدهند. در این مرکز به دنبال بررسی مسیرهای سیگنالیگ در خصوص بیماری سلیاک و حساسیت به گلوتن هستیم. مطالعات ژنتیکی را برپایه روش‌های جدید انجام می‌دهیم. همچنین بررسی راه‌های سلول‌درمانی یکی دیگر از مطالعاتی است که به آن می‌پردازیم.
تشخیص دیرهنگام
رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در چهارمین همایش کشوری سلیاک با بیان این امیدواریم دغدغه‌های بیماران مبتلا به سلیاک و خانواده‌های آنان با برگزاری این همایش بیشتر شنیده شود، گفت: بیماری سلیاک و بیماری‌های ناشی از گلوتن مسئله مهمی است و در کشور ما هم مدتی است که این بیماری بیش از گذشته مورد توجه جامعه پزشکی قرار گرفته است.
دکتر علیرضا زالی، سلیاک را یک بیماری مرموز و پیچیده توصیف کرد و گفت: در بسیاری از موارد تشخیص این بیماری به سختی صورت می‌گیرد و زمانی بیماری محرز می‌شود که بخش‌های زیادی از پرزهای روده به صورت برگشت‌ناپذیری آسیب خورده‌اند، بنابراین آگاهی درباره پیشگیری از این بیماری در سطوح عمومی و سطوح پزشکی از اهمیت زیادی برخوردار است.
زالی با بیان اینکه بسیاری از افراد برای توصیف این بیماری از مدل کوه یخ استفاده می‌کنند، افزود: وقتی در یک اقیانوس یک کوه یخی دیده می‌شود، به این معناست که بخش بسیار بزرگتری از این کوه در زیر آب وجود دارد، در مورد بیماری سلیاک نیز این مثال صدق می‌کند و آنچه که در مورد پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری سلیاک دیده می‌شود تنها بخش قلیلی از کل سناریوی جمعیتی ماست.
وی با تاکید بر اهمیت تشخیص زودهنگام بیماری سلیاک، عنوان کرد: در بسیاری از بیمارانی که به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند، پرزهای روده از بین رفته است، در صورتی که اگر این بیماران در مراحل اولیه بیماری مراجعه کنند هنوز تغییرات برگشت‌ناپذیر اتفاق نیفتاده است و با اتخاذ یک رژیم غذایی و الگوی مناسب برای زندگی می‌توان از بخش زیادی از مشکلات ناشی از این بیماری جلوگیری کرد.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه در بسیاری از موارد این بیماری دیرهنگام تشخیص داده می‌شود، بر ضرورت افزایش توجه و دانش پزشکان، گروه‌های بهداشتی و همچنین عموم مردم نسبت به بیماری سلیاک تاکید کرد و گفت: نان قوت غالب ایرانیان است و گندم بخش اصلی سفره غذایی ما را تشکیل می‌دهد. بنابراین توجه به علائم این بیماری اهمیت بالایی دارد. بخش زیادی از علائم کودکان مبتلا هم در دوره شیرخوارگی پنهان می‌شود و افزایش آگاهی مردم به ویژه والدین درباره این بیماری برای تشخیص زودهنگام آن بسیار مهم است.
زالی چند پیشنهاد درباره بیماری سلیاک مطرح کرد و گفت: افزایش تعداد رستوران‌هایی که غذای فاقد گلوتن عرضه می‌کنند و همچنین افزایش فروشگاه‌های اصیل و معتبر در این زمینه می‌تواند بسیار کمک کننده باشد. برچسب‌زنی مواد غذایی فاقد گلوتن هم ضرورت دارد. توجه به این موضوع بسیار مهم است، همچنین متعادل‌سازی مواد غذایی فاقد گلوتن اهمیت بسیار زیادی دارد تا بیماران مصرف‌کننده این مواد غذایی دچار عوارض ناشی از دریافت زیاد کربوهیدرات و چربی نشوند.
آمار واقعی تعداد بیمار سلیاکی را نداریم
رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه بسیاری از مواد غیرخوراکی مانند مواد آرایشی و خمیرهای بازی حاوی گلوتن هستند، نسبت به توجه خانواده‌های کودکان سلیاکی، به این موارد تاکید و عنوان کرد: سلیاک یک بیماری درمان‌پذیر است و تشخیص زودهنگام آن ضروری. بیمار مبتلا به سلیاک می‌تواند طول عمر طبیعی و زندگی باکیفیت داشته باشد به شرط آنکه بیماری وی زود تشخیص داده شود و اجازه ندهیم که پرزهای روده نابود شود.
وی ادامه داد: پیش‌بینی می‌کنیم بین پنج تا ۱۰ درصد، اگر کسی به سلیاک مبتلا باشد افراد وابسته او در خانواده نیز مبتلا باشند، بنابر این انجام تست‌های تشخیصی در خانواده این بیماران اهمیت دارد.
زالی با بیان اینکه نمی‌دانیم چه تعداد بیمار سلیاکی در کشور وجود دارد، تاکید کرد: تاکنون ۱۶ هزار مورد ابتلا به سلیاک در ایران ثبت شده، اما این آمار مانند کوه یخ است و قطعا تعداد مبتلایان بسیار بیش از این است. این در حالی است که به نظر می‌رسد به دلایل بومی، زیست بومی، اقلیمی و سرشتی نقشه سلیاک در ایران ناهمگن باشد.
وی خواستار تدوین یک بسته حمایتی برای مبتلایان به سلیاک هم شد و گفت: بسیار ضروری است که آزمایش‌های این بیماران تحت پوشش بیمه قرار گیرد، همچنین قرار گرفتن این بیماری در زمره بیماری‌های خاص نیز می‌تواند بسیار اثربخش باشد.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه آموزش سلیاک باید از مدارس آغاز شود، عنوان کرد: پیشنهاد می‌کنم یک بسته قابل فهم ساده برای مربیان بهداشت مدارس تدوین شود تا گام مهمی در تشخیص زودرس سلیاک برداشته شود. آموزش و پرورش هم برای گنجاندن درسنامه سلیاک برای دانش‌آموزان باید تعامل بیشتری داشته باشد. برگزاری سمینار برای مسئولان بهداشتی مدارس هم یکی دیگر از اقدامات اثرگذار برای تشخیص این بیماری است.
سلیاک کنترل شده است
رئیس سازمان غذا و دارو نیز در بخش دیگری از این همایش، با بیان این که سلیاک از آن دسته بیماری‌هایی محسوب می‌شود که کنترل شده، عنوان کرد: هر روز بیماری‌های ناشناخته‌ای شناسایی می‌شود و ما با طیف زیادی از بیماری‌های نادر مواجهیم که برای بسیاری از آن‌ها هنوز درمان مشخصی پیدا نشده و یا اینکه درمان‌های موجود کفایت نمی‌کند. یا داروهای آن به دلیل تحریم‌ها در کشور موجود نیست.
سیدحیدر محمدی با بیان اینکه روش‌های شناسایی بیماری‌های نادر در کشور رو به افزایش است، تاکید کرد: این موضوع به افزایش آگاهی پزشکان و مردم کمک می‌کند.
وی بر ضرورت حفظ ارتباط انجمن سلیاک با سازمان غذا و دارو تاکید کرد و تولید محصولات فاقد گلوتن را در حوزه صنایع غذایی و همچنین داروها در کشور مورد توجه قرار داد و خواستار فعال‌تر شدن انجمن سلیاک برای ارتباط با صنایع مرتبط شد.
محمدی همچنین با اشاره به اهمیت محل عرضه محصولات دارویی، پیشنهاد داد با پیگیری انجمن سلیاک، داروخانه‌هایی در سطح کشور برای عرضه این داروها تخصیص یابد. او همچنین واردات محصولات سلیاک را راه‌حل دیگری برای مرتفع کردن بخشی از نیازهای این بیماران دانست.
وی وظیفه سازمان غذا و دارو را کمک به مردم برای تامین غذا و داروی سالم و فرآورده‌های سلامت محور دانست و تاکید کرد: ما با افتخار آمادگی خدمت به بیماران سلیاک را داریم که تعامل بیشتر انجمن سلیاک با همکاران ما را می‌طلبد.