همشهری آنلاین - حمیدرضا بوجاریان: حتی آنهایی که یک بار هم پایشان به منطقه ما نرسیده، نام محله «پیروزی» را شنیده‌اند و گاه بخش وسیعی از منطقه را به نام این محله می‌خوانند. اما خیابان و محله پیروزی تنها تکه‌ای کوچک از پازل منطقه است و مساحتی بالغ بر ۵۵۵ هزارمترمربع را شامل می‌شود. با ایجاد سازه‌های جدید شهری از جمله مترو، محله پیروزی تغییرات قابل توجهی را تجربه کرده است. از سوی دیگر گرچه بافت نظامی محله با قومیت‌های مختلفی در هم آمیخته شده، اما بافت اولیه محله تا حدودی حفظ شده است. نظم رایج نظامی در ساخت‌وسازهای موجود در محله و نیز رفتارهای برخی ساکنان را می‌توان از ویژگی‌های بارز محله پیروزی و اهالی آن دانست. در گشت وگذاری کوتاه با کمک اهالی، خاطرات محله پیروزی را مرور می‌کنیم.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
محله پیروزی در یک نگاه
محله پیروزی به گفته اهالی از سال ۱۳۴۵ پایه‌گذاری شده و به این‌ترتیب، یکی از جوان‌ترین محله‌های منطقه به شمار می‌آید. این محله که در تقسیم‌بندی‌های منطقه‌ای، در ناحیه یک واقع شده، از شمال به فلکه اول نیروی هوایی، از جنوب به خیابان پیروزی، از شرق به خیابان ۳۰متری نیروی هوایی و از غرب به خیابان اول نیروی هوایی منتهی می‌شود. در حال حاضر جمعیت این محله ۲۶ هزار نفر است که در قالب ۵۴۰۰ خانوار در محدوده‌ای ۵/۵ هکتاری درحال زندگی هستند.
محله پیروزی دارای چندین خیابان اصلی شامل خیابان‌های اول، دوم، پنجم و هشتم نیروی هوایی و خیابان پیروزی است که به‌صورت عددی و کاملاً متوازن نسبت به یکدیگر قرار دارند و به همین دلیل، خیابان‌های این محله با اعداد نامگذاری شده‌اند. فلکه دوم نیروی هوایی به‌عنوان شاخص‌ترین نقطه در محله شناخته می‌شود که اینک به‌عنوان مرکزی زنده و پویا، تنها میدان ترافیکی در تهران است که در آن برنامه‌های فرهنگی و هنری فراوانی اجرا می‌شود.
از زمین‌های خاکی تا محله‌ای منطبق بر اصول شهرسازی
«وقتی که به اینجا آمدیم، از میدان شهدا به این طرف، زمین‌ها خاکی بود و جز نیروهای نظامی، هیچ‌کس در این محله رفت و آمد نمی‌کرد.»
«محمد غفوری» که نزدیک به ۴۰ بهار از عمر خود را در این محله گذرانده، در ادامه می‌گوید: «اوایل فقط نظامی‌ها می‌آمدند و به سرکارشان می‌رفتند. بعد از ساخت پادگان هوایی خانه‌های فراوانی در اینجا ساخته شد. آن زمان تعداد زیادی مهندس برای طراحی و ساخت خانه‌ها به اینجا رفت و آ مد می‌کردند که حاصل کار آنها ایجاد خیابان پیروزی امروزی بود. »
صحبت‌های غفوری که به اینجا می‌رسد، تازه متوجه علت نظم و ترتیب موجود در ساختمان‌های محله می‌شوم. غفوری هم با ابراز رضایت از این مسئله، معتقد است محله پیروزی، بهترین محله منطقه است و اضافه می‌کند: «الان هرجای منطقه را که نگاه کنید، معابر تنگ و کوچه‌های باریک، همه را به ستوه آورده، اما در محله پیروزی خبری از تنگی معابر نیست. همه کوچه‌ها در امتداد هم هستند و بن‌بستی وجود ندارد. عرض خیابان‌ها هم کافی است و می‌شود به راحتی تردد کرد.»
پیروزی، نقطه شروع پیروزی بود
«وجود پادگان نیروی هوایی و تردد نظامیان، امتیازی برای محله بود. حضور نظامی‌های نیروی هوایی در این محله، اجازه نمی‌داد مأموران شهربانی بدون اجازه وارد شهرک شوند. نظامی‌ها امنیت محله و اهالی را تأمین می‌کردند و مأموران شهربانی آن زمان جرئت آمدن به اینجا را نداشتند.»
غفوری درباره وجه تسمیه محله این‌طور می‌گوید: «در قدیم، محله ما به نام «فرح‌آباد» معروف بود. اما خیلی طول نکشید که اسمی برای محله انتخاب شد که برازنده محله و اهالی بود. از آنجا که خیابان پیروزی و فعالیت‌های اهالی انقلابی آن، نخستین جرقه‌های انقلاب اسلامی را زد، بعد از پیروزی انقلاب نام این محدوده را هم به «پیروزی» تغییر دادند. به دلیل همین اثرگذاری هم‌محله‌ای‌های ما در جریان مبارزات انقلاب، منطقه ما را به نام منطقه «پیشگامان انقلاب اسلامی» می‌خوانند.»
حکایت نخستین تصادف خونین محله
«مصطفی محمودی» از بازنشستگان نیروی هوایی است که در کنار دوستانش که آنها هم نظامیان بازنشسته ساکن محله هستند در فلکه دوم نیروی هوایی اوقات فراغت خود را می‌گذراند. او به خوبی نخستین تصادف خونین خودرو در محله را به یاد می‌آورد و می‌گوید: «تازه باب شده بود که اتوبوس در شهر برای جابه‌جایی مردم اقدام کند. آن سال‌ها ایستگاهی هم درنزدیکی فلکه دوم قرار داشت و مردم درصف می‌ایستادند تا اتوبوس برسد و بتوانند سوار آن شوند. فکر می‌کنم سال ۴۶ بود که در این خیابان و قبل از فلکه دوم، ایستگاه اتوبوس در مقابل قهوه‌خانه تعبیه شده بود. یک روز که راننده اتوبوس برای استراحت به قهوه‌خانه رفته بود، شاگردش پشت رل نشست و چون قادربه کنترل اتوبوس نبود، بدون اینکه ترمز بگیرد، حرکت کرد و به صف مردم که منتظر ماشین بودند برخورد کرد و باعث کشته شدن تعدادی از هم‌محله‌ای شد. بعد از این ماجرا، ایستگاه اتوبوس را از این نقطه جابه‌جا کردند.»
محله‌ای پر از خلبان
محمودی که ۶۹ سال از عمرش را در این محله سپری کرده، به خاطره جالبی از ارتباط اهالی با پادگان نیروی هوایی اشاره کرده و می‌گوید: «زمانی که پادگان را ساختند، تعدادی خانه اینجا بود و برخی از سکنه تا آن زمان هواپیما ندیده بودند. آنها فکر می‌کردند در پادگان نیروی هوایی حتماً هواپیما هم وجود دارد. به همین دلیل، هر وقت ما را می‌دیدند، درخواست می‌کردند اجازه بدهیم داخل پادگان بیایند و هواپیماها را ببینند. در حالی‌که هواپیماها در فرودگاه مهرآباد بود و این امکان که بتوانیم آنها را به فرودگاه ببریم، نداشتیم.»
او بسیاری ازبچه‌های دیروز این محله را خلبانان و نظامیان امروز نیروی هوایی معرفی می‌کند و معتقد است با ایجاد پادگان نیروی هوایی، علاقه زیادی در میان بچه‌های این محله برای خدمت در این نیرو ایجاد شد: «تعداد زیادی از بچه‌هایی را که آن زمان کنجکاوی می‌کردند تا در مورد هواپیما و پرواز بدانند، می‌شناسم که به خدمت نیروی هوایی در آمدند، خلبان شدند و حتی برخی از آنها با این لباس مقدس در جریان جنگ تحمیلی شهید شدند. به اعتقاد من، وجود همین پادگان نیروی هوایی، مسیر پرافتخار بسیاری از فرزندان محله را ترسیم کرد. »
امکانات محله؛
یک محله مذهبی با ۲۳۵ ستاره درخشان
محله نیروی هوایی را می‌توان از جمله محله‌های دارای بیشترین تعداد خانواده شهید و ایثارگر در منطقه به شمار آورد. تقدیم ۱۳۰ شهید سرافراز در دوران انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و نیز زندگی ۹۰ جانباز و ۱۵ آزاده در این محله، تنها گوشه‌ای از افتخارات محله پیروزی است. این محله با همین پشتوانه، یکی از محله‌های مذهبی شهر محسوب می‌شود.
غنی‌ترین محله به لحاظ آموزشی
محله پیروزی از غنی‌ترین محله‌های منطقه به لحاظ تعداد مدارس و مراکز آموزشی است که این موضوع تأثیر خود را بر ارتقای سطح علمی و فرهنگی اهالی گذاشته است. وجود ۲۶ باب مدرسه شامل ۱۸ مدرسه دولتی و ۸ مدرسه غیردولتی، گواهی بر این مدعاست. بر اساس آخرین سرشماری‌های صورت گرفته از ۱۸ مدرسه دولتی موجود در محله در بخش دختران، ۷ مدرسه ابتدایی، یک مدرسه‌راهنمایی، ۵ دبیرستان و یک مرکز پیش‌دانشگاهی و در بخش پسران، ۲ مدرسه ابتدایی، یک مدرسه‌راهنمایی، ۲ دبیرستان و یک مرکز پیش‌دانشگاهی، خدمات آموزشی لازم را به دانش‌آموزان محله ارائه می‌دهند.
۱۰ مرکز مذهبی و فرهنگی
محله پیروزی با توجه به بافت جمعیتی میانسال خود، دارای ۸ مرکز مذهبی شامل ۳ مسجد قدس، انصار الحسین(ع) و انبیا(ع) و ۵ حسینیه است که در کنار آن نزدیک به ۳۰ تکیه نیز به‌صورت فصلی و دوره‌ای به فعالیت‌های دینی و مذهبی می‌پردازند و از این منظر محله را می‌توان از محله‌های متوسط منطقه به شمار آورد. در کنار این مراکز، یک کتابخانه نیز وجود دارد که در فلکه دوم نیروی هوایی فعال است و خدمات سرای محله را نیز باید به این امکانات اضافه کرد.
۵ مرکز ورزشی
هرچند در محله پیروزی از مجموعه ورزشی دولتی خبری نیست و سرمایه‌های ورزشی محله را ۴ باشگاه ورزشی خصوصی و باشگاه ورزش سرای محله تشکیل می‌دهند، اما در این محله قهرمانان فراوانی پرورش یافته‌اند که از جمله آن می‌توان به «کرمی»، قهرمان شیرجه کشور اشاره کرد که هنوز هم در این محله ساکن است.
۲ درمانگاه
با وجود جمعیت ۲۶ هزار نفری محله، تنها ۲ درمانگاه در محله فعال است، اما تعداد زیاد مطب‌های پزشکی، نیازهای درمانی اهالی را به خوبی پاسخ داده است و در این زمینه در محله پیروزی کاستی وجود ندارد.
همزیستی مسالمت‌آمیز یک محله با یک پادگان
«خیلی‌ها فکر می‌کردند محله پیروزی یعنی خیابانی از میدان شهدا تا میدان شهید کلاهدوز، درحالی که این تصور با ایجاد شورایاری‌ها و نمادی که برای هر محله ایجاد شد، تغییر کرد و اینک محله ما کاملاً نسبت به مناطق دیگر متمایز شده و حریم مخصوص به خود را دارد.»
«مهرداد احمدی شهرابی»، دبیر شورایاری محله، ضمن بیان این مطلب از سطح بالای علمی مردم این محله به واسطه بافت نظامی و فرهنگی آن خبر می‌دهد و می‌گوید: «شورایاری محله پیروزی از معدود شورایاری‌های محله‌های شهر تهران است که اغلب اعضای آن دارای مدارک بالای علمی لیسانس و فوق لیسانس هستند و این از آنجایی نشئت می‌گیرد که بافت جمعیتی ساکن در این محله همواره به تحصیلات توجه ویژه‌ای داشته‌اند.»
وی دو سوم این محله را محصور در محوطه نظامی نیروی هوایی می‌داند و معتقد است وجود این پادگان مشکلی برای زندگی مردم ایجاد نکرده است: «میان اهالی و پادگانی که محور توسعه محله بوده، تعامل خوبی برقرار است و استقرار این پادگان در محله، مشکلی برای اهالی به وجود نیاورده است. حتی برای تردد نیروهای نظامی، چند در ورود و خروج در محله وجود دارد و نظامیان از در اصلی که در خیابان قرار دارد، تردد می‌کنند.»
شهرابی به دیگر ویژگی‌های محله پیروزی اشاره می‌کند و می‌افزاید: «محله ما برخلاف دیگر محله‌های منطقه، دارای بافت فرسوده نیست و ساختمان‌ها و مراکز مسکونی آن نسبتاً نوساز هستند. این موضوع نشان می‌دهد که محله پیروزی از جمله محه‌هایی است که به سرعت در حال رشد است و می‌توان آینده خوبی برای متصور شد. »
-----------------------------------------------------------------------------------------------
*منتشر شده در همشهری محله منطقه۱۲ در تاریخ ۱۳۹۳/۰۹/۰۹