همشهری آنلاین _ فرزام شیرزادی: در آن دوره امتداد خیابان شهباز جنوبی، پایین‌تر از میدان خراسان، زمین کشاورزی و قطعات بایر وجود داشت و راهی از بین این زمین‌ها به کارخانه سیمان می‌رسید که ناامن و عبور از آن خطرناک بود. با برق‌کشی از کارخانه برق میدان ژاله (شهدای فعلی) به کارخانه سیمان که در مسیری در امتداد خیابان شهباز بود، اوضاع زمین‌های پرت و پایین‌دست شهباز دگرگون شد.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
البته جز کارخانه سیمان، کارخانه یخ هم در امتداد خیابان شهباز بود و وجود کارخانه‌های ارج و اشکودا هم تأمین برق این محدوده را ضروری می‌کرد. شرکت برق میدان ژاله که سال ۱۳۱۶ ساخته شده بود با میدان خراسان فاصله چندانی نداشت. از این‌رو با نصب تیر برق، روشنایی به کارخانه‌ها و خانه‌های اطراف محله برده شد. در این مسیر در هر صدمتر یک تیر برق کاشته شد و به فاصله چند صدمتر پایین‌تر از میدان خراسان، درست مقابل خیابان شوش، دو تیر برق بزرگ کنار هم سرپا شدند و نام این محل هم از نام آن دو تیر برق دوقلو گرفته شد که امروز اثری از آن نیست.
نخستین دکان‌ها در تیردوقلو
مالکیت زمین‌های این محله در اختیار فردی به نام شبیر بود که دو داماد معروف با نام‌های «وفا» و «سرهنگ شقاقی» داشت. جز آنها، سید تقی جباری و عبدالله نقاش هم از دیگر مالکان زمین‌های تیردوقلو بودند. پس از برق‌کشی به این خیابان، ناصر افشار و حسین اکبری و چند معمار دیگر زمین‌ها را قطعه‌بندی و شروع به ساخت‌وساز کردند. خانه‌های محله تیر دوقلو بیشتر برای قشر کم‌درآمد بود و معمولاً در دو طبقه با حیاط کوچک و نقلی ساخته می‌شد و مصالح به کار رفته هم بتنی و فلزی نبودند. درهای چوبی خانه‌ها از کوچه کمی عقب‌تر و پنجره‌ها هم به رنگ دیوارهای خشتی بود.
هنوز هم در بافت مسکونی و تا اندازه‌ای تجاری محله تیردوقلو خانه‌های کوچک و نقلی وجود دارند که قدیمی‌های محله در آن زندگی می‌کنند. در بسیاری از کوچه‌های این محله آپارتمان‌نشینی نفوذ نکرده و خانه‌های دوطبقه با حیاط‌های کوچک سر جایشان هستند.
جولانگاه لوطی‌ها
در گذشته محله تیردوقلو و چند خیابان نزدیک آن پر بود از لوطی‌هایی که این گذرگاه‌ها جولانگاهشان بود؛ داش‌مشتی‌هایی که سرآمد آنها طیب حاج‌رضایی بود و بعدها نام خیابان بی‌سیم نجف‌آبادی به اسم او تغییر کرد. گرچه طیب مدت‌کوتاهی در این محله سکونت داشت، اما همین مدت کوتاه هم برای داستان‌سرایی هم‌محله‌ای‌هایش کفایت می‌کند. تا همین یکی دو دهه پیش گاهی اگر مقدمات نزاع و دعوا در جایی از تهران پیش می‌آمد، شنیدن این جمله به‌عنوان قدرت‌نمایی یکی از طرفین دعوا بعید نبود: «... من بچه شهبازم...»
اگر این روزها در محله تیردوقلو قدم بزنید، قهوه‌خانه‌ها و غذاخوری‌های قدیمی را می‌بینید که به دیوارهای کاشیکاری شده‌شان قاب عکس‌هایی از کشتی‌گیران و پهلوانان قدیم نصب شده است.
* تیردوقلو نام یکی از محله‌های قدیمی جنوب تهران، حدفاصل میدان شوش تا میدان خراسان است.
..............................................................................................................................................................................
منتشر شده در همشهری محله منطقه ۱۱ در تاریخ ۱۳۹۴/۱۲/۱۲