همشهری - نیلوفر ذوالفقاری : وقتی شیفته طبیعت و گشت و گذار در آن باشی، هربار سراغ یکی از جلوه‌های زیبای آن می‌روی تا ساعتی دور از شلوغی و سر و صدای شهر، پنجره چشم‌هایت را رو به آفریده‌های زیبای پروردگار باز کنی. از میان کوه و جنگل یا آبشار و رودخانه، این بار پیشنهاد ما این است که سراغ چشمه‌های جوشان اطراف پایتخت بروید. چشمه‌هایی که بعضی سرچشمه رودها و آبشارها شده‌اند و بعضی دیگر به دلیل داشتن خواص معدنی، مقصد درمانی برای گردشگران محسوب می‌شوند.
چشمه خمده
* موقعیت: ۲۰ کیلومتری جنوب فیروزکوه
* خواص آب: برای درمان دردهای استخوانی، بیماری‌های مفاصل و پوستی نظیر جوش، زخم و زردی مؤثر است.
* رستوران یا کافه: دارد
* پارکینگ: دارد
* راه دسترسی: جاده دماوند فیروزکوه تا سه‌راه امین‌آباد بروید. در سمت راست پس از دیدن تابلوی زرین‌شهر وارد شوید و مسیر را تا رسیدن به تابلوی روستای خمده در سمت چپ جاده ادامه دهید. تابلوهای راهنما شما را به مقصد می‌رسانند.
* معرفی: از مهم‌ترین جاذبه‌ها و در یک کیلومتری این روستا قرار دارد. استخری پر از آب خنک و شفابخش که «خموبه» یا «بی خامبو» نیز نامیده می‌شود، در کنار چشمه وجود دارد. آب زلال این استخر بزرگ، از چشمه خمده تامین می‌شود. در ساخت استخر از مواد و مصالح غیرطبیعی استفاده نشده است و همه عناصر تشکیل‌دهنده آن بومی و طبیعی هستند. آب چشمه و استخر خمده قابل‌شرب نیست.
چشمه دریابک
* موقعیت: مسیر فیروزکوه به جاده فرعی زرین‌دشت
* خواص آب: به‌گفته اهالی و پزشکان محدوده، برای درمان بیماری‌های پوستی مفید است.
* رستوران یا کافه: ندارد
* پارکینگ: ندارد
* راه دسترسی: در مسیر جاده دماوند-فیروزکوه، بعد از سه‌راه امین‌آباد و رسیدن به جاده فرعی زرین‌دشت، کافی است ۲۰ کیلومتر به سمت روستای آتشان بروید.
* معرفی: دریابک که از دل کوه می‌جوشد، در قسمت دامنه کوه و باغ‌های اطراف به حوضچه‌ای با همین نام سرازیر می‌شود. آب چشمه بسیار سرد، زلال و گوارا است و به باغ‌های اطراف سرازیر می‌شود. اطراف چشمه نیستانی زیبا وجود دارد. در تابستان درختان کهنسال در کنار چشمه سایه پهن می‌کنند تا گردشگران از خنکای آب و سایه لذت ببرند.
چشمه آب ترش
* موقعیت: شهرستان دماوند، روستای زان
* خواص آب: برای بیماری‌های استخوان و مفاصل و بیماری‌های پوستی مفید است.
* رستوران یا کافه: ندارد
* پارکینگ: ندارد
* راه دسترسی: جاده دماوند به فیروزکوه را تا ۴ کیلومتری جنوب‌شرقی شهر آبسرد باید بروید تا به روستای زان برسید و از آنجا تا چشمه راهی نیست.
* معرفی: روستای زان ۲ چشمه آب ترش و آب شور دارد که در فاصله چند صد متری از هم هستند. این چشمه‌ها از کوه ورسی که در جنوب‌شرق روستای زان واقع در ۶ کیلومتری جنوب‌شرق شهر آبسرد و ۸ کیلومتری شمال‌شرق گیلان واقع شده، سرچشمه می‌گیرند. در گذشته افراد مختلفی در این منطقه حضور پیدا کرده و با توجه به اینکه آب چشمه دارای گاز است، با استفاده از ماست‌های محلی دوغ‌های گازدار درست می‌کردند.
چشمه تلخاب
* موقعیت: اوشان، نزدیک روستای لالون(لالان)
* خواص آب: آب این چشمه املاح درمانی و مواد معدنی دارد.
* رستوران یا کافه: ندارد
* پارکینگ: ندارد
* راه دسترسی: خود را به فشم برسانید. به دوراهی فشم که رسیدید، سمت راست به سمت زاگون و گرمابدر ادامه مسیر دهید. در زاگون سمت چپ جاده باریکی قرار دارد که شما را تا لالون هدایت می‌کند.
* معرفی: این چشمه که در اطراف فشم است، آبی بدطعم و تیره‌رنگ دارد. این آب، مملو از مواد کانی است. به‌علت مزه بد آب چشمه به آن تلخاب می‌گویند. این چشمه از زیر سنگی سرخ‌رنگ می‌جوشد که این آب سنگ‌های اطراف آن را هم به رنگ مسی متمایل به سرخ درآورده است. چشمه تلخاب درواقع از ۳ چشمه تشکیل شده؛ چشمه نخست آب تلخ‌مزه و گازداری با زمینه رنگ مسی دارد و چشمه دوم هم تقریبا چسبیده به چشمه اول است که آب ترش‌مزه‌ای دارد و چشمه سوم در سمت چپ، دارای آب شیرین است.
چشمه دیو آسیاب
* موقعیت: جاده هراز، دشت لار
* خواص آب: املاح معدنی آب این چشمه برای درمان دردهای عضلات مناسب است.
* رستوران یا کافه: ندارد
* پارکینگ: ندارد
* راه دسترسی: جاده هراز را به‌سمت جاده فرعی پلور بروید و از آنجا باید مسیر را به طرف سد لار ادامه دهید تا به مقصد برسید.
* معرفی: با توجه به اینکه آب این چشمه از نوع بی‌کربنات گوگردی است، بنابراین در نزدیکی چشمه، بوی گوگردی که از آن ساطع می‌شود را متوجه خواهید شد. آب این چشمه مزه ترش دارد که بین ۵ تا ۱۰ درجه سانتی‌گراد دمای آن است. با توجه به تغییرات آب و هوا در فصول مختلف رنگ آب از آبی روشن تا خاکستری متغیر است. در نهایت آب چشمه دیو آسیاب به سفیدرود می‌ریزد.