همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: معمولا کودکان بیش از هر قشری در معرض آسیب‌های مختلف ازجمله قربانی‌ها در جنگ و حوادث طبیعی تا رفتارهای اشتباه والدین قرار می‌گیرند. با پیشرفت‌های بسیار در دهه‌های متوالی، هنوز میلیون‌ها کودک بدون حقوق اولیه خود زندگی می‌کنند و شاید بتوان گفت در حال حاضر بیش از هر زمانی، زندگی آنها تحت تأثیر خشونت، جنگ، طلاق، مشکلات روانی و بی‌توجهی قرار گرفته است. مادران و پدران، معلمان و مربیان و البته خود کودکان و هر کسی که به نوعی با کودکان در ارتباط است می‌توانند نقش مهمی در مناسب‌سازی روز کودک برای آنها ایفا کنند.
با توجه به اینکه یکی از اولویت‌های امروزی جوامع سلامت روان است. مشکلات سلامت روان در جوانان و کودکان عواقب و پیامدهای طولانی مدتی بر جای خواهد گذاشت. بنابراین، مراقبت از روحیات روانی کودکان هم موضوع بسیار مهم است که نباید از آن غافل شد.
پیمان نامه جهانی حقوق کودکان
دکتر امین ماهورام مشهدی، فوق تخصص روان پزشکی کودک و نوجوان و هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان در مورد روز کودک می‌گوید پیمان نامه جهانی حقوق کودکان، پذیرفته شده‌ترین تعهد حقوق بشری در جامعه بین الملل در تاریخ است که توسط ۱۹۶ کشور و قلمروی آنها امضا شده و شامل مجموعه‌ای از حقوق می‌شود که برای کودکان در نظر گرفته شده است. حق برخورداری از آموزش، رفتار احترام‌آمیز، مراقبت، بیان آزادانه نظرات و مشارکت در تصمیم‌گیری‌هایی که آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد از جمله این حقوق هستند.
روز کودک در ایران
به گفته این روانپزشک، این پیمان نامه یک کنوانسیون بین المللی است که به همه جنبه‌های حقوق کودکان و دولت‌های امضا کننده آن اشاره دارد که متعهد به اجرای تمامی بندهای آن هستند.
این کنوانسیون در بیستم نوامبر ۱۹۸۹ در مجمع عمومی سازمان ملل متحد تصویب شد و به همین دلیل در تعداد زیادی از کشورهای جهان، این روز که مصادف با بیست و نهم آبان است، روز جهانی کودکان نامگداری شده است. اما در ایران، روز شانزدهم مهر به عنوان روز کودک نامگذاری شده است.
پس از جنگ جهانی دوم و کشتار و تخریب دهشتناک آن، مراقبت و حمایت از کودکان و حقوق آنها اهمیت دوچندان یافت که ابتدا باعث تشکیل صندوق کودکان سازمان ملل (به اختصار یونیسف) و بعد از چند دهه تصویب پیمان نامه جهانی حقوق کودکان شد.
ضرورت توجه به آسیب‌پذیری کودکان
دکتر ماهورام می‌گوید کودکان با توجه به شرایط سنی خود آسیب‌پذیرتر هستند. آنها از نظر جسمی و ذهنی به رشد کافی نرسیده‌اند تا بتوانند از حقوق خود دفاع کنند. بنابراین لازم است بر دسترسی به این حقوق نظارت شود؛ چیزی که می‌توان گفت در واقع فلسفه و هدف اصلی شکل‌گیری این نهادها و پیمان‌ها به نظر می‌رسد. از سوی دیگر، حمایت از کودکان با شکل‌گیری آینده یک جامعه مرتبط است. چون همین کودکان در آینده افرادی بالغ می‌شوند که عهده دار مسئولیت‌های گوناگون در یک کشور خواهند شد. به همین خاطر هرچه پایه‌های رشد جسمی، ذهنی، و اخلاقی کودکان محکم‌تر بنا شوند امکان حرکت رو به جلوی جامعه در آینده نیز بیشتر خواهد شد. و به همین دلیل می‌توان حمایت از حقوق کودکان را یک سرمایه‌گذاری ارزشمند برای آینده جامعه دانست.
الزام دولت‌ها برای تأمین انواع نیازهای کودکان
نگاهی به بندهای پیمان نامه حقوق کودک نشان می‌دهد تمام جنبه‌های مربوط به مراقبت از کودک برای رشد و تکامل مناسب و رسیدن او به حداکثر ظرفیت‌های جسمی و ذهنی‌اش پیش بینی شده است. از جمله مفاد این پیمان نامه می‌توان به الزام دولت‌ها برای تأمین انواع نیازهای کودکان (آموزش، بهداشت، امنیت ...)، الزام دولت‌ها و والدین نسبت به آگاهی بخشی به کودکان راجع به حقوق خود، جدانکردن کودکان از والدین؛ مگر در مواقعی که به مصلحت آنهاست، اجتناب از بازداشت کودکان تا حد امکان و در نظر گرفتن این کار تنها به عنوان آخرین اقدام و برای کوتاه‌ترین زمان ممکن، به کارگیری تمام اقدامات لازم از سوی دولت‌ها برای جلوگیری از درگیر شدن کودکان زیر ۱۵ سال در منازعات مسلحانه، و حتی حق اظهارنظر راجع به مسائلی که آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و همچنین استراحت و بازی کردن اشاره کرد.
گستره وسیع حقوق کودکان
به گفته این روانپزشک، حقوق کودکان گستره وسیعی دارد. شاید نتوان همه بندهای پیمان نامه حقوق کودکان را تمام و کمال اجرا کرد، ولی لازم است که همه آنها مورد توجه ویژه قرار گیرد تا هیچ کودکی از رسیدن به آنچه حق اوست محروم نشود.
در کشور ما نیز ارگان‌های مختلفی درگیر امور مربوط به کودکان هستند. وزارت آموزش و پرورش، وزارت بهداشت، سازمان بهزیستی، سازمان صدا و سیما، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و ...با کودکان درارتباط هستند. شایان ذکر است که مشکلات اقتصادی، نه تنها به طور مستقیم روی خانواده‌ها و کودکان اثر می‌گذارند، بلکه باعث می‌شوند خدمت رسانی این نهادها نیز تحت تأثیر قرار گیرد که این موضوع می‌تواند روی سلامت جسم و روان کودکان تأثیر منفی بگذارد. بنابراین مسئولان در آستانه روز کودک در کنار پیام‌های تبریک باید قدم‌های محکمی برای کودکان امروز و البته آینده کشور بردارند.