همشهری آنلاین- علی‌الله سلیمی: ساخت و توسعه کتابخانه‌های عمومی در سال‌های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی یکی از اهداف فرهنگی مسئولان نطام مقدس اسلامی بوده و هست و در این میان، توجه به مناطق محروم، کم‌برخوردار و حاشیه‌ای کشور از اولویت‌های اصلی بوده که نتایج آن را می‌توان در رشد و توسعه کتابخانه‌های عمومی استان‌های حاشیه‌ای و کم‌برخوردار دید. از جمله در استان سیستان و بلوچستان که پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در ردیف استان‌های محروم و کم‌برخوردار در زمینه منابع کتابخانه‌ای بود اما با پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، شاهد ساخت و بهره‌برداری از بیشترین تعداد کتابخانه‌های عمومی بوده است. پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، تنها ۸ کتابخانه عمومی در استان سیستان و بلوچستان فعال بوده که اکنون تعداد این کتابخانه‌ها به ۸۱ باب رسیده است. از نکات قابل توجه دیگر این‌که، پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، هیچ یک از روستاهای این استان کتابخانه عمومی نداشت اما اکنون ۱۵ کتابخانه عمومی روستایی در این استان فعال است و روند توسعه کتابخانه‌های عمومی به‌ویژه در بخش‌های کم‌برخوردار و روستاهای استان سیستان و بلوچستان همچنان با سرعت در حال انجام است.
۸۱ کتابخانه عمومی اکنون در استان سیستان و بلوچستان فعال است.
۸ کتابخانه عمومی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در استان فعال بود.
۱۳۴۵، اولین کتابخانه عمومی استان ساخته شده که امروزه با عنوان کتابخانه آیت‌الله کفعمی خراسانی در زاهدان فعال است.
۱۳۴۶، دومین کتابخانه عمومی استان با عنوان نیمروز در زابل ساخته شد.
۱۳۴۸، سومین و چهارمین کتابخانه استان ساخته شد.
۱۳۵۴، پنجمین کتابخانه استان ساخته شد
۱۳۵۵، ششمین، هفتمین و هشتمین کتابخانه استان ساخته شد
۱۳۵۸، نهمین کتابخانه استان و اولین کتابخانه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در استان ساخته شد
۱۳۶۰، دومین کتابخانه استان در بعد از انقلاب ساخته شد
۱۳۶۲، سومین کتابخانه استان در بعد از انقلاب ساخته شد
۱۳۶۵، چهارمین کتابخانه استان در بعد از انقلاب ساخته شد
۳ کتابخانه عمومی در دهه۶۰ به کتابخانه‌های استان اضافه شد
۲۰ کتابخانه عمومی در دهه ۷۰ به کتابخانه‌های استان اضافه شد
۲۶ کتابخانه عمومی در دهه ۸۰ به کتابخانه‌های استان اضافه شد
۲۰ کتابخانه عمومی در دهه۹۰ به کتابخانه‌های استان اضافه شد
۱۴۰۰، هفتاد و نهمین کتابخانه عمومی استان ساخته شد
۱۴۰۱، هشتادمین کتابخانه عمومی استان ساخته شد
۱۴۰۲، هشتاد و یکمین کتابخانه عمومی استان ساخته شد
بیشترین تعداد کتاب‌های عمومی استان (۲۶ باب) در دهه ۸۰ ساخته شده است
پراکندگی کتابخانه‌های عمومی در شهرستان‌های استان سیستان و بلوچستان
زاهدان – ۱۴
زابل – ۸
ایرانشهر – ۶
چابهار – ۵
خاش – ۵
سراوان – ۵
نیک‌شهر – ۴
زهک – ۴
دلگان – ۳
کنارک - ۳
نیمروز – ۳
هامون – ۲
راسک – ۲
بمپور – ۲
سیب و سوران – ۲
فنوج – ۲
مهرستان -۲
قصرقند – ۲
تفتان – ۱
دشتیاری – ۱
سرباز -۱
گلشن – ۱
لاشار – ۱
میرجاوه – ۱
هیرمند – ۱
شهرستان زاهدان با ۱۴ کتابخانه عمومی، بیشترین تعداد دارد
۷ شهرستان استان هر کدام تنها یک کتابخانه عمومی دارند
۷ شهرستان استان هم هر کدام ۲ کتابخانه عمومی دارند
۳ شهرستان استان هر کدام ۳ کتابخانه عمومی دارند
۲ شهرستان استان هم هر کدام ۴ کتابخانه عمومی دارند
۳ شهرستان استان هم هر کدام ۵ کتابخانه عمومی دارند
۱۵ کتابخانه عمومی روستایی در استان فعال است
- اولین کتابخانه عمومی سیار استان به تازگی در شهرستان ایرانشهر راه‌اندازی شده است
- زیر بنای کتابخانه‌ای در استان ۱۶ هزار مترمربع است.
- به ازای هر ۱۰۰ نفر تقریبا ۶۰ سانتی متر زیر بنای کتابخانه‌ای در استان وجود دارد.
- بر اساس سند چشم‌انداز باید تا سال ۱۴۰۴ به ازای هر نفر، چهار جلد کتاب در کتابخانه های استان موجود باشد.
- بر اساس سند تصویب شده در شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور تا سال ۱۴۰۴ باید به ازای هر ۱۰۰ نفر هشت متر مربع زیربنای کتابخانه ای وجود داشته باشد
- بر اساس آخرین آمار، به طور کلی تعداد ۷۴۶ هزار ۵۲۶ کتاب در کتابخانه‌های نهادی استان وجود دارد و اعضای فعال این کتابخانه ها ۱۴ هزار و ۲۴۴ نفر هستند.
- احداث کتابخانه عمومی در روستاها و مناطق کمتر توسعه‌یافته استان که با توجه ویژه دولت سیزدهم بر تعداد آن افزوده می‌شود گام موثری برای عدالت اجتماعی و فرهنگی است.
- کتابخانه‌های عمومی با ارائه خدمات و برنامه‌های آگاهی‌بخش، آموزنده و غنی‌کردن اوقات فراغت به اقشار مختلف جامعه در همه گروه های سنی نقش زیادی در کاهش آسیب‌های اجتماعی در مناطق کمتر توسعه‌یافته دارند.
- کتاب یکی از ارکان توسعه و مبانی تمدن‌سازی است چرا که جوامع بدون تمدن‌سازی و توسعه نمی‌توانند به حیات خود ادامه دهند و در این میان، نقش کتابخانه‌های عمومی تاثیرگذار است.
- کتابخانه‌های عمومی با رویکرد آگاهی‌بخشی برای مخاطبان و توجه به مباحثی همچون مهارت‌های اجتماعی، مهارت‌های تحکیم و تعالی خانواده و اجرای برنامه‌های آموزشی نقش موثری در محرومیت‌زدایی در مناطق کم‌برخوردار دارند.
- کتاب و کتابخوانی نقش موثری در جهاد تبیین دارند و در این زمینه، با بهره‌مندی از فرمایشات رهبر معظم انقلاب با هدف تبیین اهداف و آرمان‌های انقلاب اسلامی و با توجه به وضعیت موجود، استخراج مطالب ارزشمند از کتاب های موجود در کتابخانه و منتشر کردن آن‌ها در فضاهای مجازیِ در اختیار کتابخانه‌ها می‌توان به این حرکت جهادگونه کمک کرد.
کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه سیستان و بلوچستان
تاسیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه سیستان و بلوچستان در سال ۱۳۵۴ همزمان با تاسیس دانشگاه سیستان و بلوچستان صورت گرفت. مساحت این کتابخانه (ساختمان شماره ۱) به بیش از ۳۰۰۰ متر مربع رسید که در سال ۱۳۵۷ طرح وحدت مدیریت کتابخانه های دانشگاه باعث شد تا کتابخانه های دانشکده علوم، اقتصاد، علوم اداری و هنر به کتابخانه مرکزی انتقال یابد و کتابخانه دانشکده ادبیات به ساختمان شماره ۲ تغییر نام پیدا کرد. در اسفندماه سال ۱۳۸۲ همزمان با سفر مقام معظم رهبری به استان سیستان و بلوچستان طرح احداث ساختمان کتابخانه مرکزی دانشگاه به تصویب رسید. کار ساخت این ساختمان در اسفند ۸۷ با زیربنای حدود ۱۰۰۰۰ مترمربع در شش طبقه به اتمام رسید و کار تجهیز و انتقال مخازن و بهره برداری آن از مهرماه ۸۸ همزمان با شروع سال تحصیلی به انجام رسید. استفاده از فناوری اطلاعات در تمام امور، کتابخانه دانشگاه سیستان و بلوچستان را به عنوان نماد کاملی از کتابخانه دیجیتال در کشور معرفی نموده است. با عنایت و توجه خاص مقام معظم رهبری کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه سیستان و بلوچستان نمونه منحصر بفردی از کتابخانه ها در جنوب شرق کشور بشمار می‌آید.