همشهری آنلاین - مریم سرخوش: دولت سیزدهم نگاه جدی و پررنگی به خیرین سلامت دارد؛ به همین دلیل قرار است برای نخستین‌بار شورای‌عالی خیرین با حضور خیرین سلامت و معاونان مربوط در وزارت بهداشت تشکیل شود. البته زمانی که صحبت از خیرین سلامت می‌شود، نخستین چیزی که درباره فعالیت آنها به ذهن می‌رسد، تنها ساخت بیمارستان یا کمک‌هزینه‌های درمانی است که به افراد نیازمند ارائه می‌شود، اما این همه آن کاری نیست که آنها انجام می‌دهند.
محمدجواد حیدری‌پور، مدیرکل سازمان‌های مردم‌نهاد و خیرین سلامت وزارت بهداشت در گفت‌وگو با همشهری، نکات جالبی را درباره فعالیت جمعیت ۱۰۰هزار نفری خیرین سلامت در کشور می‌گوید که البته ۲۱هزار نفرشان به‌صورت مستقیم با وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم‌پزشکی در ارتباط هستند، اما با تشکیل شورای‌عالی خیرین قطعا این ارتباط دائم و مستقیم افزایش خواهد یافت و حمایت‌هایشان خدمات‌رسانی در نظام سلامت را تقویت خواهد کرد.
البته به‌گفته حیدری‌پور، توجه جدی به حوزه خیران باعث شده که طی ۲سال اخیر هم آمار خیرین سلامت افزایش پیدا کند و هم تجمیع ریالی مشارکت آنها بیش از ۲برابر شود؛ این در حالی است که ساختار اداره کل سازمان‌های مردم‌نهاد و خیرین سلامت در وزارت بهداشت هم تشکیل شده و ۳اداره امور خیرین، اداره سازمان‌های مردم‌نهاد و مؤسسات خیریه و اداره مسئولیت‌پذیری اجتماعی سلامت در حال فعالیت هستند.
خیرین سلامت چه می‌کنند؟
«ساخت بیمارستان و تامین کمک‌هزینه درمانی برای بیماران و نیازمندان بخشی از فعالیت خیرین سلامت است، اما همه آن نیست. فعالیت این افراد گستردگی قابل توجهی دارد؛ ازجمله ساخت خانه‌های بهداشت، پایگاه اورژانس، مراکز بهداشتی و آموزشی، دانشکده‌های پزشکی، خوابگاه‌های دانشجویی، همراه‌سراها، خرید تجهیزات پزشکی و آمبولانس، پژوهش، آموزش و... و.» این نخستین نکته‌ای است که مدیرکل سازمان‌های مردم‌نهاد و خیرین سلامت وزارت بهداشت درباره گستردگی فعالیت خیرین سلامت خاطرنشان می‌کند و در ادامه می‌گوید: «علاوه بر این، در کنار کمک‌های مادی، کمک‌های دیگری هم از سوی خیرین سلامت انجام می‌شود. برخی از این افراد پزشکانی با تخصص‌های مختلف هستند که در قالب گروه‌های جهادی به مناطق کم‌برخوردار می‌روند و خدمات رایگان ارائه می‌کنند.»
توجه به‌کار خیر در سلامت بیشتر شده
محمدجواد حیدری‌پور با بیان اینکه توجه گروه‌های مختلف مردمی به حوزه سلامت افزایش پیدا کرده، در توضیح بیشتر می‌گوید: «طی ۲ماه گذشته ۲دانشکده پزشکی در البرز و ساوه با کمک خیرین ساخته و تحویل وزارت بهداشت شد. نکته مهم این است که به‌دلیل توجه جدی دولت به خیرین سلامت، فعالیت این گروه افزایش پیدا کرده است؛ به‌گونه‌ای که طی ۲سال ابتدایی فعالیت دولت سیزدهم در مقایسه با ۲سال قبل‌تر از آن، تجمیع ریالی مشارکت خیرین بیش از ۲برابر شده است. قطعا اهمیت حوزه سلامت در جامعه بیشتر شده و وزارت بهداشت هم در حوزه خیرین همراهی بیشتری دارد.»
آمار خیرین سلامت
این مسئول در پاسخ به این سؤال که در حال حاضر چه تعداد خیر سلامت در کشور فعال هستند، می‌گوید: «طی این مدت تقریبا ۲۰هزار و ۱۰۰خیر حقیقی را شناسایی کرده‌ایم که در حوزه سلامت به ما کمک می‌کنند و ارتباط مستقیمی با وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کشور دارند. ۳هزار مؤسسه خیریه و سمن هم در حوزه سلامت به ما کمک می‌کنند. البته آمار خیرین سلامت بسیار بیشتر است و اگر بخواهیم خیرینی که شناسنامه‌دار نیستند را به این آمار اضافه کنیم حدودا ۱۰۰هزار نفر در حوزه سلامت به ما یاری می‌رسانند که عدد قابل‌توجهی است.»
هدفگذاری جدید در حوزه خیرین سلامت
حال و هوای خیرین در حوزه سلامت خوب است و هر قدر که زمان می‌گذرد، رونق حضور آنها بیشتر می‌شود. حیدری‌پور با بیان این مطلب از هدفگذاری جدید در حوزه خیرین سلامت خبر می‌دهد و عنوان می‌کند: «در وزارت بهداشت تلاش می‌کنیم که از ظرفیت خیرین سلامت حداکثر استفاده را داشته باشیم. البته مهم‌ترین هدفگذاری ما این است که سلیقه و ذائقه خیرین را به سمت پیشگیری، آموزش و بهداشت ببریم و جالب اینجاست که این سیاستگذاری از سوی خیرین مورد استقبال قرار گرفته است.»
بیشترین جمعیت خیرین سلامت مردان هستند
حیدری‌پور درباره اینکه بیشترین فعالیت خیرین سلامت مربوط به کدام قشر از افراد جامعه است، می‌گوید: «بیشترین جمعیت خیرین سلامت مردان هستند، اما به‌طور کلی در این حوزه با ۲گروه از افراد جامعه مواجهیم؛ ابتدا کسانی که به لحاظ اقتصادی متمول‌تر هستند؛ مثل بازاری‌ها، کارخانه‌داران و صاحبان بنگاه‌های اقتصادی و گروه دوم هم کسانی که به لحاظ اقتصادی در شرایط متوسط و معمولی به‌سرمی‌برند، اما همان‌ها هم به اندازه بضاعت خود کمک می‌کنند. نمونه بارز این مشارکت هر دو گروه خیرین را در بیمارستان امام حسن‌مجتبی(ع) در شهرستان دزفول می‌بینیم. این مرکز درمانی صندوق ندارد و بیماران هیچ مبلغی را بابت دریافت خدمات درمانی پرداخت نمی‌کنند. ۲۰۰خیر سلامت تمامی هزینه‌های این بیمارستان را پوشش می‌دهند و الزاما هم همه آنها پولدار نیستند.»
نیازمند قوانین تشویقی برای خیرین هستیم
با اینکه اقدامات خیرانه باید بدون موانع منجر به افزایش خدمات‌رسانی به مردم شود، اما خیرین سلامت هم چالش‌هایی برای فعالیت خود دارند. مدیرکل سازمان‌های مردم‌نهاد و خیرین سلامت وزارت بهداشت درباره مشکلاتی که این گروه برای فعالیت‌هایشان با آن مواجه هستند، می‌گوید: «در این‌باره یکی از مهم‌ترین اقدامات این است که قوانین و ضوابط دست‌وپاگیر برای خیرین حذف شود. دولت و مجلس هم باید در آینده قوانینی را تصویب کنند که به نوعی مشوق آنها باشد؛ مثل قانون مالیات. خیرین باید برای فعالیت‌هایشان در این حوزه بخشودگی مالیاتی داشته باشند. البته این بخشودگی مالیاتی اکنون وجود دارد و هم درباره تامین تجهیزات پزشکی که مورد نیاز مراکز خیریه و بیمارستان‌های کشور است و هم ساخت‌وساز و درمان، خیرین مالیات پرداخت نمی‌کنند.»
او ادامه می‌دهد: «در حال حاضر هم به‌دنبال این هستیم که ۹درصد مالیات ارزش‌افزوده به شکلی رفع شود یا خیرین در برق و آب هم تسهیلاتی دریافت کنند. این تسهیلات منجر به تشویق خیرین می‌شود و سرعت فرایند اجرایی کمک خیرین را بالا می‌برد.»
حیدری‌پور در پاسخ به این سؤال که برخی خیرین سلامت به‌صورت انفرادی فعالیت می‌کنند و حتی در فضای مجازی هم بارها دیده شده که برای بیماران نیازمند کمک‌های مالی جمع می‌کنند؛ آیا ضرورت ندارد که تمامی این کمک‌ها به‌صورت منسجم از سوی وزارت بهداشت هدایت شود؟ می‌گوید: «اشکالی ندارد و در برخی موضوعات مثل هزینه درمان بیماران یا خرید دارو شدنی است. البته در تمامی بیمارستان‌های دولتی، واحد مددکاری وجود دارد و برای اینکه افراد مطمئن شوند کمک‌شان حتما به بیمار می‌رسد، می‌توانند با همکاری مددکاری بیمارستان مسیر مطمئن‌تری را طی کنند.»
این مسئول اما تأکید می‌کند که در برخی موضوعات بهتر است این مسئله با مشورت فنی دفاتر سازمان‌های مردم‌نهاد و خیرین سلامت مستقر در دانشگاه‌های علوم‌پزشکی انجام شود: «در برخی پروژه‌های درمانی و بهداشتی باید نیازسنجی و اولویت‌بندی درنظر گرفته شود. گاهی ممکن است تصمیم به ساخت یک مرکز بهداشتی – درمانی در یک روستا یا بخشی داشته باشند، اما اولویت‌ها و نیازهای آن منطقه چنین چیزی نباشد. حوزه سلامت کاملا تخصصی است و همکاران ما می‌توانند این مشورت فنی را در اختیار خیرین بگذارند. در نهایت هم تصمیم‌گیرنده و اقدام‌کننده خودشان هستند، اما با بهره‌مندی از مشاوره‌های فنی، کمک‌شان منجر به رفع نیازهای واقعی یک منطقه خواهد شد.»
۳روش برای خیّر سلامت شدن
ظرفیت خیرین سلامت بین‌المللی است و همین حالا هم ایرانیان خارج از کشور در این حوزه فعال هستند. حیدری‌پور درباره استفاده از این ظرفیت ویژه خیرین خارج‌نشین هم می‌گوید: «این گروه هم بسیار دغدغه‌مند و همراه با حوزه سلامت هستند. آنها عرق ویژه به نظام سلامت کشور دارند و در کنار خیرین داخل کشور، کمک‌های مناسبی در این حوزه می‌کنند. اما نکته مهم اینجاست که ظرفیت‌شان بیشتر از چیزی نیست که در حال حاضر استفاده می‌کنیم و این کمک‌ها باید افزایش پیدا کند.» او در پاسخ به این سؤال که بیشترین کمک‌های این گروه در چه حوزه‌هایی انجام می‌شود، عنوان می‌کند: «کمک‌های این افراد هم در حوزه‌های مختلف و کاملا آزاد صورت می‌گیرد و در ساخت‌وسازها و تامین تجهیزات پزشکی و دارویی حضور فعالی دارند.»
این مسئول البته درباره مرامنامه اخلاقی این سازمان در وزارت بهداشت هم خاطرنشان می‌کند: «مرامنامه ما قدردانی از خیرینی است که در حوزه سلامت فعالیت می‌کنند. ما از آنها تشکر می‌کنیم که در تمامی این سال‌ها در این حوزه تلاش و کمک کرده‌اند. همچنین از همه کسانی که علاقه‌مندند و تمایل دارند دعوت می‌کنیم که در حوزه سلامت و در موضوعات مختلف کنار ما باشند. ما به حمایت‌های این افراد به‌ویژه در شهرهای محروم و کم‌برخوردار و همچنین بیمارستان‌های دولتی شهر تهران نیاز داریم؛ چون این مراکز درمانی پایین‌ترین تعرفه را دارند و حضور بیماران در این مراکز قابل توجه است. با تقویت مراکز درمانی دولتی، خدمات به مردم افزایش پیدا می‌کند.»
حیدری‌پور در پاسخ به این سؤال که این افراد از چه طریقی می‌توانند به جمع خیرین سلامت اضافه شوند، توضیح می‌دهد: «برای سهولت کار این عزیزان ۳ظرفیت درنظر گرفته شده است. در تمامی شهرها و دانشگاه‌های علوم‌پزشکی، ادارات سازمان‌های مردم‌نهاد و خیرین سلامت دایر هستند و خیرین سلامت می‌توانند از راهنمایی همکاران ما برای حمایت از حوزه سلامت بهره‌مند شوند. در بیمارستان‌های دولتی هم مؤسسات خیریه بیمارستانی و مددکاری وجود دارد که وظیفه این عزیزان کمک و مشاوره به خیرین است. مسیر دیگر هم اداره کل سازمان‌های مردم‌نهاد و خیرین سلامت در ستاد مرکزی وزارت بهداشت است که مشاوره‌های لازم در این‌باره را به همه خیرین و مؤسسات خیریه و تشکل‌های غیردولتی و بنگاه‌های اقتصادی ارائه می‌کند.»