همشهری آنلاین- گروه فرهنگ‌شهر: امسال در هفتاد و پنجمین نمایشگاه کتاب فرانکفورت قرار بود به نویسنده رمان «جزئیات بی‌اهمیت»، عدنیه شبلی، نویسنده فلسطینی ساکن برلین، جایزه «لیبراتور» از طرف مؤسسه «لیت‌پرام» اهدا شود، اما با شروع درگیری‌ها میان حماس و اسرائیل، مسئولان نمایشگاه فرانکفورت اهدای این جایزه را به زمان دیگری موکول کردند. در واکنش به این اقدام، برخی ناشران از نمایشگاه کنار کشیدند و بیش از ۶۰۰ نویسنده بین‌المللی با امضای نامه‌ای سرگشاده، لغو برنامه تجلیل از این نویسنده را تقبیح کردند و این اقدام مسئولان نمایشگاه را مخالف آزادی بیان دانستند.
در این نامه که امضای نویسندگانی چون آنی ارنو و اولگا توکارچوک، هر دو برنده جایزه نوبل ادبیات، آن انرایت، کامیلا شمسی، هشام مطر، راوی هیج، لیلا ابولیلا، ریچارد فلاناگان و صدها نویسنده و ویراستار و مسئولان برگزاری نمایشگاه‌های کتاب در اقصی نقاط جهان پای آن است آمده: «در حالی که کتاب «جزئیات بی‌اهمیت» شبلی توسط دو روزنامه‌نگار و ویراستار ادبی آلمانی یهودستیزانه خوانده شده تا به آن انگ بچسبانند، دیگر منتقدان جدی ادبی به وضوح این موضوع را در مطبوعات آلمان و دیگر نشریات ادبی کاملاً رد کرده‌اند. این کتاب رویدادهای مستند مربوط به تجاوز به یک دختر بادیه‌نشین در سال ۱۹۴۹ توسط یک واحد ارتش رژیم صهیونیستی را دستمایه خود قرار داده است.»
بخشی از بودجه «لیت‌پرام» را دولت آلمان و نمایشگاه کتاب فرانکفورت تامین می‌کند و رئیس نمایشگاه کتاب فرانکفورت، یورگن بوس، خود یکی از اعضای این موسسه است. «لیت‌پرام» تصمیم خود را برای لغو برنامه تجلیل شبلی در بیانیه‌ای آنلاین توضیح داد و گفت به دنبال تنظیم مناسب شرایط برای برگزاری این رویداد است. جایزه «لیبراتور» که توسط این موسسه اهدا می‌شود، جایزه سالانه‌ای است که به بهترین آثار نویسندگان زن آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین در نمایشگاه کتاب فرانکفورت اهدا می‌شود، ولی امسال اهدای آن به مشکل خورد.
داستان تجاوز به یک زن فلسطینی
«جزئیات بی‌اهمیت» در تابستان سال ۱۹۴۹ آغاز می‌شود، یک‌سال بعد از جنگ «نکبت» که فلسطینیان در عزایش مویه می‌کنند ــ فاجعه‌ای که منجر به آوارگی و اخراج بیش از ۷۰۰ هزار نفر شد ــ و اسرائیلی‌ها این روز را به عنوان جنگ استقلال جشن می‌گیرند. سربازان اسرائیلی یک زن جوان اسرائیلی را دستگیر و به او تجاوز می‌کنند و بعد او را می‌کشند و جنازه‌اش را در شن‌ها دفن می‌کنند. سال‌ها بعد، زنی در «رام‌الله» به طور وسواس‌آمیزی مجذوب این «جزئیات بی‌اهمیت» تاریخ می‌شود. «جزئیات بی‌اهمیت»، که ژرف‌اندیشیِ تداعی‌کننده‌ای درباره جنگ، خشونت و خاطره است، به قلب تجربه فلسطینی از غصب، زندگی تحت اشغال، و دشواری مداوم در کنار هم قرار دادن یک روایت در مواجهه با پاکسازی و ناتوانی مداوم می‌پردازد.
ابتدا گفته شد که به تعویق انداختن اهدای جایزه به شبلی با هماهنگی خود او بوده، اما بعدا مشخص شد این تصمیم به عدنیه شبلی عدنیه ابلاغ شده و او اطلاعی از آن نداشته است. شبلی گفت اگر این مراسم برگزار می‌شد، از فرصت استفاده می‌کرد و درباره نقش ادبیات در این دوران ظالمانه و دردناک صحبت می‌کرد. یک انتشارات تونسی در پاسخ به تصمیم نمایشگاه فرانکفورت تصمیم دارد همه آثار این نویسنده را منتشر و در همه کشورها توریع کند.
انصراف مالزی و اتحادیه ناشران عرب از حضور در نمایشگاه
مالزی در واکنش به اتفاق رخ داده در نمایشگاه فرانکفورت و لغو اهدای جایزه به نویسنده فلسطینی، از حضور در این نمایشگاه انصراف داد. همچنین اتحادیه ناشران عرب و اتحادیه نویسندگان تونسی و شورای شارقه اعلام کرده‌اند که این نمایشگاه را به دلیل رویکردهای جانبدارانه و حمایت از رژیم اشغالگر صهیونیستی تحریم می‌کنند.
ایران نیز، پیش از شروع نمایشگاه، انصراف خود را از حضور در این نمایشگاه اعلام کرده بود. یاسر احمدوند، معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلام، درباره حضور ایران در هفتادوپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت گفته بود: «امسال به دلیل رفتار غیرمسئولانه برگزارکنندگان نمایشگاه کتاب فرانکفورت، در این نماشگاه شرکت نخواهیم کرد. سال گذشته مسئولان نمایشگاه کتاب فرانکفورت، یک‌جانبه پیشنهاد جابه‌جایی محل غرفه ایران در این نمایشگاه را دادند و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جمهوری اسلامی ایران نپذیرفت و در نمایشگاه شرکت نکرد. امسال نیز به دلیل اینکه مطمئن نبودیم که این رفتار از سوی مسئولان نمایشگاه تکرار خواهد شد یا خیر در این نمایشگاه شرکت نخواهیم کرد.»