همشهری آنلاین - تارا امیری: در سایر زمین‌های این محله، عناصر کالبدی دیگری رشد و استقرار یافته‌اند، به‌طوری‌که بازارآهن از یک سوی با پیشرفت تدریجی خود، قسمت‌های شمالی و شمال شرقی محله را به تصرف خود درآورده و از سوی دیگر فضاهای آموزشی به‌صورت مجتمع در قسمت شرقی محله قرار گرفته‌اند. در مرکز محله تعدادی ملک با متراژهای بزرگ به‌صورت بایر رها شده و با دیوارهای گلی و کوتاه شکل مختصری از گذشته دور محله را که عمدتاً باغ و مزرعه بوده به نمایش گذاشته است. شاید وجود این عناصر در محله امام‌خمینی(ره) از پیشرفت خانه‌ها به سایر قسمت‌های دیگر محله جلوگیری کرده و باعث رشد کند جمعیت در این محله شده است. برای آشنایی بیشتر با گذشته این محله می‌توانید این گزارش را بخوانید.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
فقط شهرک جزو این محله است
در بین اهالی محله امام‌خمینی(ره) فقط محدوده شهرک (محصور در بین خیابان مظفری در شرق، بلوار معلم از جنوب، بلوار الغدیر از غرب و مجتمع الغدیر از شمال) به رسمیت شناخته می‌شود و سایر عناصر شهری واقع در خارج از این محدوده و به‌خصوص بازارآهن را به رسمیت نمی‌شناسند. یعنی در بین مکالمات و مراودات اهالی محلی، از عناصر خارج شهرک ذکری به میان نمی‌آید و در تمام صحبت‌هایشان به جای به کاربردن محله امام‌خمینی(ره) از کلمه شهرک امام‌خمینی(ره) استفاده می‌شود. محله امام‌خمینی(ره) را شاید بتوان از جدیدترین محله‌های این منطقه دانست که سابقه شکل‌گیری آن به سال ۱۳۵۷ برمی‌گردد. اهالی عمدتاً در این سال و سال‌های بعد از آن به‌دلیل وضعیت خاص آن دوران به این محل نقل مکان کرده‌اند. زمین‌های این محله که جزو اراضی روستای یافت‌آباد بوده، عمدتاً متعلق به آقایان محمدباقر زندیه و مرادآبادی و آقای دامغانی بود که در آن سال‌ها از سوی این آقایان و دیگر مالکان، تفکیک و تقسیم‌بندی شد. برزگر رحیمی، یکی از قدیمی‌ترین ساکنان این محله درباره روزهای اول شکل‌گیری این محله می‌گوید: «نخستین خانه‌ها به‌صورت تک تک و جداگانه ساخته شد و ساکنان عمدتاً از اهالی استان قزوین بودند. اهالی چنار (قزوین) و آقای محمد و سیف عسگری و آقای حاج امیری از اهالی قزوین، با ساخت‌وساز در این محله باعث شکل‌گیری و توسعه آن شدند.»
خانه‌ها جای باغ‌های انگور را گرفت
عمده زمین‌های این محله، باغ انگور بود و صاحبان آن در اوایل دهه ۱۳۵۰ تصمیم گرفتند زمین‌های ضلع غرب این محله را تفکیک، تقسیم و به فروش برسانند. محمد نجفقلی، یکی از معتمدان این محله می‌گوید: «هسته اولیه این محله در محدوده خیابان مظفری و ۱۰متری دوم بود که در آن سال‌ها به‌دلیل واقع شدن در خارج از محدوده خدمات شهری، به‌صورت غیرقانونی ساخته شد. قواره‌های این زمین‌ها نسبت به قواره‌های واقع در خیابان‌های اول تا هشتم کوچک‌تر بود.» مهم‌ترین و نخستین موج ساخت‌وساز در فاصله سال‌های ۱۳۵۸ و ۱۳۵۹ و به‌صورت جهشی و یکباره صورت گرفت. در این میان مهم‌ترین گروه‌های مهاجر به این شهرک، چناری‌ها بودند. ریشه این گروه در محله شمس‌آباد نو بود و سرریز جمعیت آن محله و یا افراد جدیدی از این گروه که تازگی به تهران مهاجرت کرده بودند به شهرک امام‌خمینی(ره) رفتند. عسگری‌ها هم از شهر آوج استان قزوین آمدند و در این محله ساکن شدند. تعدادی از اهالی تهران هم برای سکونت به این محله آمدند که علاوه بر دلایل قومی، ارزان بودن زمین‌ها و نزدیکی به مراکز صنعتی و کارخانه‌های کناره جاده قدیم کرج عمده دلایل آنها برای سکونت در این محل بود.
۳ مرحله رشد همراه ۲ اتفاق
شهرک امام‌خمینی(ره) در ۳ مرحله رشد کرد که محمدعلی آزادی، یکی از قدیمی‌های این محله درباره آن می‌گوید: «نخستین مرحله آن در فاصله سال‌های ۱۳۵۸ و ۱۳۵۹ بود، دیگری در سال‌های ۱۳۶۵ و ۱۳۶۶ که مالکان شهرک با گرفتن جواز ساختمان‌های یک طبقه خود را به ساختمان‌های چند طبقه تبدیل کردند و مرحله سوم در بین سال‌های ۱۳۸۳ و ۱۳۸۴ با توجه به قوانین جدید شهرسازی، ساختمان‌های چهارطبقه در شهرک ساخته شد.»
در محله امام‌خمینی(ره) ۲ اتفاق مهم با فاصله زمانی کمی از یکدیگر روی داد که تأثیرهای مستقیم و غیرمستقیمی در محله داشت که عبارتند از:
ساخت بازارآهن؛ در ادامه سیاست ساماندهی مشاغل و صنایع مزاحم و خارج کردن آنها از داخل شهر تهران در حدود سال‌های ۱۳۶۸، عمده مراکز تجاری آهن‌فروشی واقع در محدوده گمرگ و خیابان مختاری و اطراف آنها با مکان‌یابی این صنف در مکان فعلی و خریداری و ساخت فضاهای تجاری جدید این مشاغل به این مکان منتقل شد و به‌تدریج با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و خریداری زمین‌های این محدوده و تبدیل آن به کاربری تجاری، به اماکن تجاری این بازار افزوده و به حدود ۱۶۰۰ واحد تجاری رسید.
ساخت مجتمع مسکونی الغدیر یا مجتمع مسکونی طلاب در بین سال‌های ۱۳۷۳ تا ۱۳۷۷که در حدود ۳۵۶ خانوار و جمعیتی در حدود ۲۰۰۰ نفر را در خود جای داده است.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
*منتشرشده در همشهری محله منطقه ۱۸ در تاریخ ۱۳۹۴/۰۵/۱۸