همشهری آنلاین؛ سرویس خانواده-سحر جعفریان: این شگفتی‌های با عباراتی مانند بار مدال‌آوری ورزش کشور در مسابقات هانگژو بر دوش بانوان ورزشکار و مدال‌های ورزشی زنان نقطه آغاز پایان حضور تیم‌های ورزشی ایرانی در مسابقات هانگژو، پر بازدید شد. شیرزنان ورزشکاری که در سایه حمایت‌های دولت، با غیرت و تلاش جانانه در عرصه‌های بین‌المللی افتخارآفرینی کردند. بر کسی پوشیده نیست که افتخارآفرینی و مدال‌آوری آنان با توجه به رسالت و نقش‌آفرینی کلیدی‌شان در حوزه خانواده به عنوان همسر و مادر، از اهمیتی دو چندان برخوردار است. بانوان ورزشکاری که گاه بر سر دو راهی زندگی مشترک، مادرانه‌ها و ورزش حرفه‌ای‌شان دچار سختیِ انتخاب و یا چالش‌های مضاعفی نسبت به آقایان ورزشکار می‌شوند. موضوع حمایت از افراد جامعه که در این گزارش به طور ویژه بانوان و مادران ورزشکار حرفه‌ای مدنظر هستند، در راستای ترویج ازدواج و فرزندآوری به تفصیل در مواد ۳۱، ۳۷ و ۳۹ قانون جوانی جمعیت خطاب به وزارتخانه‌ها از جمله وزارت ورزش و جوانان آمده و صراحتا به اجرای طرح‌ها و سیاست‌های واسطه‌گری، پشتیبانی و تسهیل‌گری در همین ارتباط تاکید شده است. با این مقدمه و به بهانه حضور موثر بانوان ورزشکار در مسابقات آسیایی هانگژو به بررسی ضرورت حمایت ویژه از مادران ورزشکار پرداخته‌ایم.
به بهانه شگفتی‌سازیِ مادران ورزشکار
نوزدهمین دوره از بازی‌های آسیایی امسال در هانگژو چین برگزار شد. در این دوره از مسابقات آسیایی، کاروان ورزشی ایران با همراهی ۲۸۹ ورزشکار در ۳۴ رشته ورزشی و با نام شهید حججی حضور داشت. بنا به دلایل موجه‌ای می‌توان بانوان ورزشکار در این کاروان را شگفتی‌ساز دانست. دلیل نخست اینکه یک سوم از جمعیت کاروان اعزامی کشور را بانوان ورزشکاری که بیش از ۴۰ درصد آنها مادر بوده‌اند، تشکیل می‌داد. دلیل دوم نیز کسب مدال‌های رنگارنگ برای نخستین بار در ۲ رشته ورزشی اسکیت و دوچرخه‌سواری از سوی بانوان بوده است. با اتکا به این دلایل شگفتی‌ساز و همچنین ضرورتی که مواد مشخصی از قانون جوانی جمعیت پیش رویمان می‌گذارد، نیاز است شرایط برای حضور پررنگ‌تر و افتخارآفرینی‌های بیشتر ویژه مادران ورزشکار که همسرداری و فرزندآوری جزو اولین اولویت‌های انسانی‌شان است، مهیا و مساعد باشد.
فقدان حمایت؛ آسیب به کودک و کاهش کارآیی ورزشی
«مهسا جاور»، قهرمان رشته قایقرانی در مسابقات آسیایی هانگژو همراه با هم‌گروهی خود، مدال نقره کسب کرده است. او مادرِ کودکی ۴ ساله است که از دشواری‌های مادرانِ ورزشکار برایمان می‌گوید: «اهمیت سال‌های نخست تولد کودکان با حضور مداوم و آغوش گرم مادران معنا خواهد داشت. این سال‌های مهم و کلیدی برای فرزندانی که مادرانشان مانند من نقش‌های اجتماعی خاصی را دنبال می‌کنند ممکن است از معنا خالی باشد. چرا که به واسطه ایفای آن نقش‌های اجتماعی خاص، از کمیت و کیفیت زمان‌هایی که باید با آنها سپری کنیم، کاسته می‌شود. اتفاقی که هم به فرزندان آسیب وارد می‌کند و هم با ایجاد نگرانی و اضطراب، کارآیی و عملکرد ما را به حداقل می‌رساند. مگر آنکه حمایت‌های مادی و معنوی صورت پذیرد.»
دسته‌بندی نیازهای مادران ورزشکار
جاور بیش از ۱۲ سال سابقه قایقرانی دارد و پیش از آن نیز سال‌های بسیاری را به ورزش‌های پایه پرداخته است. او با اشاره به اردوهای برون مرزی و مسابقات بین‌المللی، می‌گوید: «دوری از دختر خردسالم در مدت زمان اردوهای برون مرزی و مسابقات بین‌المللی که گاهی بیش از چند ماه به طول می‌انجامند، بسیار دشوار است. با این حال هرگز بابت اینکه چرا با وجود فعالیت‌های حرفه‌ای ورزش اقدام به فرزندآوری کرده‌ام، پشیمان نیستم. اما چه خوب می‌شد که سازمان‌های متولی و مرتبط با ورزش، ضمن نیازسنجی و دسته‌بندی انواع نیازهای مادران ورزشکار، از آنها حمایت‌های تخصصی به عمل می‌آوردند. به عنوان مثال یک مادر ورزشکار به حمایت مادی (از تامین کمک هزینه تمرین و حضور در مسابقات تا استخدام و درآمدزایی) و مادر ورزشکار دیگری هم هست به حمایت معنوی (از خدمات روانشناسی تا مددکاری ورزشی) احتیاج دارد.»
دوپینگِ مادرانه
«الهام فرهمند» نیز هم مادر است و هم فوتبالیست حرفه‌ای. دختر خردسالی دارد که تصاویر همراهیش در حاشیه برخی مسابقات ملی و بین‌المللی در فضای مجازی بسیار دیده شده است. این مادرِ فوتبالیست می‌گوید: «بهترین اتفاق زندگی من، تولد دخترم بوده که خدا را شکر تاکنون با کمترین چالش در مواجه با ورزش حرفه‌ای‌ام همراه بوده است. اگر نبود حمایت‌های فدراسیون و وزارت خانه و البته همسرم، به طور حتم مادر بودنم در تضاد با ورزش مورد علاقه‌ام قرار می‌گرفت. به عنوان مثال زمانی که برای شرکت در مسابقات جام ملت‌های فوتبال زنان آسیا راهی هند شدم، توانستم با انجام اقدامات اداری لازم دخترم را نیز همراه خود ببرم که این اتفاق برای منِ مادر مثل دوپینگ بود!»
از خدمات پرستار کودک تا اعتبار مالی
«لیلا زکی‌زاده»، مدیر کل دفتر سیاستگذاری و توسعه ورزش بانوان در وزارت ورزش و جوانان در ارتباط با حمایت‌های ویژه از مادران ورزشکار می‌گوید: «قرار بود به منظور آسودگی خاطر مادران ورزشکار، پرستار کودک همراه کاروان بانوان ورزشکار به مسابقات پاراهانگژو اعزام شود که این اتفاق صورت نپذیرفت و برای جبران آن، همسر یکی از مادران ورزشکار را که فرزند نوزاد داشت همراهش اعزام کردیم تا مادرانه‌های آن ورزشکار به چالش کشیده نشود.» «پروین کرملو»، مدیرکل دفتر هماهنگی و نظارت ورزش بانوان وزارت ورزش و جوانان نیز می‌گوید: «طبق آیین‌نامه تجلیل از قهرمانان و آیین‌نامه سرباز قهرمان، حمایت‌های مادی در راستای تامین بخشی از هزینه‌های ورزشی بانوان نام‌آور انجام می‌شود تا ضمن حفظ جایگاه خانواده، بانوان ورزشکار بتوانند در کنار فعالیت‌های حرفه‌ای ورزش به سایر نقش‌های خانوادگی خود بپردازند.
گزینه بهتر به حمایت نیاز دارد
«اسماعیل شفاعتی»، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه با اشاره به اهمیت عرصه‌گشایی اجتماعی ویژه بانوان جامعه می‌گوید: «ورزش به عنوان یکی از زیرشاخه‌های پدیده‌های اجتماعی، نقش تعیین کننده‌ای در سلامت جسمانی و روانی جامعه ایفا می‌کند. حال اگر زمینه برای حضور موثر بانوان در آن فراهم شود، اثربخشی مثبت آن، دو چندان خواهد شد. چرا که بانوان به عنوان یکی از ارکان مهم نهاد خانواده و جامعه، مدل و الگوی فراگیرتری در اشاعه و ترویج فرهنگ و خرده‌ها از جمله همین ورزش هستند. از سویی باید توجه داشت که حمایت از این قشر موثر و کارساز، باید با کمیت و کیفیت کافی همراه باشد.» شفاعتی می‌افزاید: «اهمیت حمایت‌های همه‌جانبه از مادران ورزشکار زمانی نمود می‌یابد که سایر نقش‌های آنها مانند همسر و مادر بودن‌شان زیر ذره‌بین رود. حتما یک مادر ورزشکار بهتر از یک مادر معمولی است. اما برای دستیابی به این گزینه بهتر باید حمایت‌های فراخانوادگی (دولتی و خصوصی) اتفاق بیفتد. در این ارتباط قانون جوانی جمعیت به خوبی توانسته حق مطلبِ حمایت از مادران ورزشکار را ادا کند. برای کامل شدن این حق مطلب به هم‌افزایی دستگاه‌های اجرایی هم نیاز است.»