همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: سکته مغزی، یکی از علت‌های اصلی مرگ و میر در جهان محسوب می‌شود. طبق آمارهای سازمان‌های جهانی، سالانه نزدیک به ۱۵ میلیون نفر در سراسر دنیا دچار سکته مغزی می‌شوند که یک‌سوم آنها جان خود را از دست می‌دهند.
در ایران حمله‌های مغزی، دومین علت مرگ و میر است. به طوری که سالانه حدود ۵۵۰ هزار نفر دچار انواع سکته‌های مغزی می‌شوند و معمولا ۱۵ درصد از این آمار همان زمان یا مدتی بعد می‌میرند. علاوه بر اینکه افراد زیادی جان خود را به دلیل سکته مغزی از دست می‌دهند، عده زیادی بر اثر این عارضه دچار ناتوانی‌های مغزی می‌شوند که تا پایان عمر همراه آنها خواهد ماند.
سکته مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که جریان خون قسمتی از مغز کاهش یابد یا قطع شود. این اتفاق باعث می‌شود که رسیدن اکسیژن و مواد غذایی به مغز مختل شود. در این حالت، سلول‌های مغزی در عرض چند دقیقه از بین می‌روند. ۸۵ درصد از حمله‌های مغزی از نوع مسدود شدن رگ هستند که اگر این حالت طولانی شود، قسمتی از مغز که خون‌رسانی به آن متوقف شده است، از بین می‌رود. چراکه خون و اکسیژن کافی به مغز نمی‌رسد و سلول‌های مغز برای همیشه از بین می‌روند.
پزشکان می‌گویند موفقیت درمان سکته‌های مغزی بین ۳۰ تا ۵۰ درصد است. بسیاری از متخصصان مغز و اعصاب به اهمیت «زمان طلایی ۳ ساعته» اشاره می‌کنند و معتقدند که اگر درمان سکته در ساعت‌های اولیه صورت گیرد، ۳۰ درصد بیماران بدون هیچ پیامد و بدون ناتوانی بهبود می‌یابند.
به دلیل افزایش مرگ و میر و ناتوانی‌های ناشی از سکته مغزی، ۲۸ اکتبر/ ۸ آبان، «روز جهانی سکته مغزی» نام‌گذاری شده است. این روز، فرصت مناسبی برای شناخت بیشتر این عارضه و آگاهی از روش‌های پیشگیری از بروز آن است.
دلیل آمار بالای سکته مغزی در ایران
دکتر بابک زمانی، متخصص مغز و اعصاب و رئیس انجمن سکته مغزی ایران در گفتگو با همشهری‌آنلاین با اشاره به این که دلایل سکته مغزی در همه جای دنیا یکسان است، می‌گوید: بعضی از این عوامل در ایران به دلیل شرایط خاصِ موجود، شدیدتر است. مثل آلودگی هوا.
رئیس انجمن سکته مغزی ایران می‌گوید: آمار سکته مغزی همیشه در دنیا و در کشور ایران بالا بوده و سخت است اظهارنظر کنیم که آیا شیوع این بیماری در کشور بیشتر شده یا شناخت پزشکان از این بیماری افزایش یافته است، ولی به نظر می‌رسد طی سال‌های اخیر چون توجه به سکته مغزی بیشتر شده، خیلی از بیماری‌هایی که قبلا سکته مغزی شناخته نمی‌شدند، الان در گروه سکته مغزی شناخته می‌شوند.
آمار ناتوانی مغزی، بالاتر از آمار مرگ و میر
این متخصص مغز و اعصاب تاکید می‌کند: سکته مغزی آمار مرگ و میر بالایی در کشور دارد و درواقع دومین علت مرگ و میر در کشورمان شناخته می‌شود، اما در این بیماری فقط مرگ و میر مهم نیست و آمار ناتوانی فرد بعد از سکته مغزی خیلی بالاتر و مهم‌تر است. دلیلش هم این است که ما امکانات درمانیِ مربوط به سکته مغزی را به شکل روزآمد آن طور که در دنیا وجود دارد، نداریم و فرد در ساعات طلایی پس از سکته درمان نمی‌شود و همین مساله باعث آسیب دیدن مغز و ناتوانی دائمی فرد می‌شود.
به گفته دکتر زمانی، در حال حاضر در همه جای دنیا بیمار سکته مغزی را در ساعات اولیه ترومبکتومی می‌کنند. ترومبکتومی نوعی عمل جراحی برای برداشتن لخته خون از داخل عروق یا ورید است. خیلی از بیماران سکته مغزی که حال‌شان حادتر است، نیاز به ترمبکتومی دارند. اما ما در ایران بستر و زیرساخت‌های این کار را نداریم. درضمن ساعات اولیه پس از سکته بسیار اهمیت دارد.
رئیس انجمن سکته مغزی ایران تاکید می‌کند: این مهم است که بیمارستان در ساعات اول که زمان طلایی محسوب می‌شود و ۶ ساعت است، لخته را از مغز بیرون بیاورند. اما در کشور ما این برنامه به صورت منسجم وجود ندارد. البته در حال حاضر در دنیا تا ۲۴ ساعت هم امکان درمان فردی که دچار عارضه سکته مغزی شده، وجود دارد اما در کشور ما چنین برنامه‌ریزی‌ای وجود ندارد و اگر بیمار به بیمارستان هم منتقل شود، تعداد بیمارستان‌هایی که امکانات مربوط به سکته مغزی را ارائه می‌دهند، خیلی محدود است و قادر به ارائه این خدمت به اکثریت مردم نیستند. همین موضوع باعث می‌شود که زمان طلایی از دست می‌رود و خیلی از افراد دچار ناتوانی‌های مغزی می‌شوند.
خیلی از بیماران سکته مغزی نمی‌میرند اما... | هزینه درمان سکته مغزی کمتر از ده‌ها سال نگهداری بیمار
دکتر زمانی می‌گوید: عده زیادی بیمار سکته مغزی داریم که درصد کمی از آنها می‌میرند و عده بیشترشان دچار ناتوانی می‌شوند. ما نه تنها امکانات درمان سکته را در کشور نداریم، امکانات توانبخشی برای بعد از سکته را هم نداریم. این باعث می‌شود فرد تا پایان عمر گرفتار ناتوانی بماند. توانبخشی البته بار مالی سنگینی برای خانواده‌ها به خصوص خانواده‌های کم‌درآمد به همراه دارد. چون خیلی از افرادی که دچار سکته مغزی می‌شوند، توانایی مالی پایینی دارند. درحالی‌که رسیدگی به سکته‌های مغزی در همه جای دنیا یک اقدام دولتی است و بیمار نباید برای درمان این عارضه مبلغی پرداخت کند.
این پزشک تاکید می‌کند که بیشتر کشورهای دنیا در تلاشند که بیمار سکته مغزی را در ساعات اولیه درمان کنند. چراکه می‌دانند هزینه درمان سکته مغزی کمتر از ده‌ها سال نگهداری از بیمارِ دچار سکته مغزی است.
سکته مغزی در افراد زیر ۴۰ سال! | بیمار را با خودروی شخصی به بیمارستان نبرید
رئیس انجمن سکته مغزی ایران در ادامه گفتگو به این موضوع اشاره می‌کند که سکته مغزی در همه گروه‌های سنی رخ می‌دهد اما در سنین بالاتر شیوع بیشتری دارد. این عارضه در ۴۰ سالگی و حتی زیر ۴۰ سال هم زیاد رخ می‌دهد. این عارضه حتی در بین ورزشکاران هم به دلیل ورزش‌هایی که انجام می‌دهند، خیلی شایع است.
دکتر زمانی درباره علائم سکته مغزی می‌گوید: اختلال در تکلم، کج شدن دهان و صورت و ضعیف شدن دست از علائم این سکته است و افراد در صورت مشاهده چنین علائمی به سرعت باید با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرند و به هیچ عنوان بیمار را با خودروی شخصی به بیمارستان نبرند. چون درمان سکته مغزی در یکی دو ساعت اولِ بعد از سکته خیلی مهم است و بعدش دیگر فایده ندارد.
این متخصص مغز و اعصاب اضافه می‌کند: نکته مهم دیگر این است که همراهان فرد به کارشناسان اورژانس اصرار نکنند که حتما آنها را به یک بیمارستان خصوصی برسانند. چون بیمارستان‌های دولتی با تمام کمبودهایی که دارند، امکانات‌شان برای درمان سکته مغزی بیشتر از بخش خصوصی است.
به گفته رئیس انجمن سکته مغزی ایران، در حال حاضر هیچ یک از بیمارستان‌های خصوصی شهر تهران امکان درمان سکته مغزی در مرحله حاد را ندارند. از بین بیمارستان‌های دانشگاهی هم فقط چند بیمارستان این امکان را دارند. شهرستان‌ها در این زمینه وضعیت به مراتب بهتری دارند. چون در بیمارستان متخصص سکته مغزی حضور دارد، جمعیت شهرها کمتر است و همه می‌دانند که در شهر بیمارستان خصوصی وجود ندارد. برای همین بیمار در ساعت طلایی به بیمارستان می‌رسد و درمان می‌شود.
شیوع سکته مغزی در بین جوانان ۴ برابر ام‌اس
رئیس انجمن سکته مغزی ایران با بیان این که شیوع سکته مغزی در بین جوانانِ ۲۰ تا ۴۰ سال، ۴ برابر بیماری MS/ ام‌اس است، ادامه می‌دهد: خیلی از جوانان از ابتلا به ام‌اس می‌ترسند اما خوب است بدانیم که ام‌اس در ۸۰ درصد افراد تا ۲۰ سال بعد از ابتلا، ناتوانی شدید حرکتی ایجاد نمی‌کند. ضمن این که همه درمان‌های ام‌اس الان در کشور ما وجود دارد. اما سکته مغزی در همان سنین ۴ برابر در همه جای دنیا شیوع بیشتری دارد و از همان لحظه‌ای که رخ داد، فرد را ناتوان می‌کند.
دکتر زمانی بر لزوم زیر پوشش بیمه قرار گرفتن سکته مغزی تاکید می‌کند و می‌گوید: همه بیمه‌ها در برابر سلامت افراد و زمانی که فرد به آنها نیاز دارد، مسئول هستند. هزینه بیمه قبل از پرداخت حقوق، از حقوق کارگر و کارمند کسر می‌شود، اما این هزینه زمانی که فرد دچار عارضه سکته مغزی شد، به او تعلق نمی‌گیرد و این موضوع باید اصلاح شود.
سکته مغزی ربطی به استرس ندارد | زنان بیشتر سکته می‌کنند یا مردان؟
دکتر زمانی درباره ارتباط بروز سکته مغزی و استرس می‌گوید: ارتباط استرس با سکته مغزی یک خرافات و باور غلط است و این عارضه هیچ ربطی به استرس ندارد. دلایلی که خطر سکته مغزی را مثلا در شهر تهران بالا می‌برد، آلودگی هوا، شرایط نامناسب برای زندگی شامل فعالیت فیزیکی، خواب ناکافی و استراحت اندک است.
رئیس انجمن سکته مغزی ایران می‌گوید: در شهر تهران نقاطی برای پیاده‌روی شهروندان تعبیه نشده و هرجا هم می‌خواهید پیاده‌روی کنید، هوا آلوده است. درمجموع تهران، شهر بزرگی است که امکانات رفاهی بسیار پایینی دارد و به دلیل ساعات طولانی کار و ترافیک، مردم وقت کافی برای استراحت ندارند.
این متخصص مغز و اعصاب به این موضوع مهم اشاره می‌کند که آمار سکته مغزی در همه جای ایران یکسان است و ربطی به منطقه و جغرافیا ندارد. درضمن نسبت این بیماری بین زنان و مردان تقریبا یکسان است.