هفته گذشته بسته حمایتی دولت از تولید پس ازچند ماه انتظار، بالاخره از سوی وزیر صنایع رونمایی شد. این بسته حمایتی در کارگروهی متشکل از وزرای اقتصادی دولت و با هدف پشتیبانی از تولیدکنندگان و صنعتگران کشور در مقابله با تبعات بحران اقتصادی جهانی تدوین شده است.
اکثر کشورهای جهان در ماه‌های گذشته و به‌دنبال تشدید وخامت اوضاع اقتصادی جهان اقدام به تدوین بسته‌های حمایت از تولید کردند و اجرای این بسته‌ها نیز آغاز شده است.
بنابراین در نگاه اول، کشورمان در تدوین بسته حمایت از تولید نسبت به دیگر کشورها تاخیر کرده است و قاعدتا زیان زیادی از این تاخیر، متوجه بخش تولید کشورمان شده است.
علاوه بر تاخیر زمانی، انتقاد دیگری که به هنگام تدوین این بسته از سوی فعالان اقتصادی مطرح می‌شد، تصمیم‌گیری دولت پشت درهای بسته بود.
اواخر سال گذشته که دولت با تشکیل کارگروه حمایت از تولید، از تدوین بسته حمایتی سخن می‌گفت، فعالان اقتصادی گلایه داشتند که بسته حمایتی دولت در اتاق‌های در بسته در حال تدوین است و چنین بسته‌ای، کارساز نخواهد بود. آنان، آن روزها می‌گفتند که از بسته حمایتی فقط چیزهایی می‌شنوند، اما در عمل چیزی قابل مشاهده نیست.
اکنون که این بسته رونمایی شده، دیدگاه فعالان اقتصادی بخش خصوصی که هدف اصلی این بسته هستند، با اهمیت است. از دید بخش خصوصی، تمرکز این بسته بر حمایت از تولید داخل در مقابل واردات، قابل اعتناست، اما مشکل فعلی تولیدکنندگان، کمبود نقدینگی است که در بسته برای آن چاره‌جویی نشده است.
البته وزیر صنایع، که رئیس کارگروه حمایت از تولید هم هست، هفته گذشته این خلأ را پذیرفت و نوید داد که در بخش‌های بعدی این بسته، برای مشکل کمبود نقدینگی واحدهای تولیدی نیز چاره‌هایی اندیشیده خواهد شد.
کمبود نقدینگی
یحیی آل اسحاق، رئیس اتاق بازرگانی تهران نیز کمبود نقدینگی واحدهای تولیدی را مهم‌ترین مشکل این بخش می‌داند و می‌گوید: تولید در حال حاضر به نقدینگی، بازار فروش و فضای رقابتی نیاز دارد و باید فضایی فراهم شود که صادرات صادرکنندگان ایران از سوی رقبای خارجی تحت فشار قرار نگیرد و تولیدکنندگان ما نگران روابط بین‌الملل، تغییرات نرخ ارز یا قوانین و مقررات نباشند.
وی اجرای بسته حمایت از تولید را ضروری می‌داند و می‌گوید: وضعیت بخش‌های مختلف صنعت و تولید به‌گونه‌ای است که نیاز به پشتیبانی دارند، بنابراین عمده‌ترین هدف بسته حمایتی باید تولید‌محوری باشد، چرا که تولید در حوزه‌های مختلف تحت فشار است.
اعمال محدودیت برای واردات
تقی بهرامی‌نوشهر، رئیس انجمن فولاد ایران، محدودیت‌های اعمال شده در واردات در بسته حمایت از تولید را به شرط اجرا، درست می‌داند و می‌گوید: پس از بحران اقتصادی تمامی کشورها برای حفظ صنعت و تولید ملی خود، محدودیت‌هایی را برای واردات اعمال کردند. برای مثال کشور آمریکا که از اعضای سازمان تجارت جهانی است، با ابزار مختلف جلوی واردات فولاد را گرفت.
رئیس انجمن فولاد ایران با استقبال از محدودیت‌های وارداتی اعمال شده در قالب بسته حمایت از تولید داخل می‌افزاید: درصورت همکاری بیشتر نظام بانکی، این سیاست حمایتی باعث حفظ اشتغال و افزایش ارزش افزوده خواهد شد.
جلوگیری از کم‌اظهاری
مسعود دانشمند، عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی صنایع و معادن ایران از تدوین چنین بسته‌هایی در اتاق‌های دربسته وزارتخانه‌ها و بی‌اطلاعی اهالی تولید از آنها، گلایه دارد و بر ضرورت مشارکت بخش تولید در تدوین بسته‌های اینچنینی تأکید می‌کند.
عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی صنایع و معادن ایران، درخصوص مفاد بسته حمایت از تولید به حکم عدم‌خرید کالاهای خارجی مشابه تولید داخل، توسط دستگاه‌های دولتی اشاره می‌کند و می‌گوید: باید مراقبت شود تا این دستگاه‌ها به سمت خرید از شرکت‌های وارد‌کننده، به نام خرید داخلی نروند.
به گفته دانشمند، بخش‌های نظارتی باید مراقبت و جدیت ویژه به خرج دهند تا فروشندگان، کالای وارداتی را با یک حاشیه سود منطقی و بر مبنای اظهارنامه گمرکی بفروشند، نه اینکه کم‌اظهاری داشته باشند و با چند برابر قیمت بفروشند، در این صورت تولید داخل آسیب جدی می‌بیند.
جلوگیری از قاچاق
سید حمید حسینی، عضو اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران، نیز تامین نقدینگی واحدهای تولیدی را مهم‌ترین مشکل فعلی بخش تولید می‌داند و معتقد است پیش از همه باید نقدینگی واحدهای تولیدی تامین شود که این مسئله در بسته حمایتی دیده نشده است.
به گفته حسینی، اعمال محدودیت برای واردات کالاهای خارجی، می‌تواند موجب افزایش قاچاق کالا شود و در این راستا باید ابزارهای نظارتی جلوگیری از قاچاق، به‌شدت تقویت شود. وی می‌افزاید: تعویق پرداخت بدهی تولیدکنندگان به بانک‌ها و تامین نقدینگی واحدهای تولیدی باید در دستور کار بخش‌های بعدی بسته حمایتی قرار گیرد.
جای خالی نمایندگان بخش خصوصی
ابراهیم جمیلی، عضو هیأت رئیسه اتاق ایران نیز از جای خالی نمایندگان بخش خصوصی در کارگروه حمایت از تولید دولت گلایه کرد. به اعتقاد جمیلی، باید تمهیدات لازم را برای جلوگیری از ورود کالای قاچاق انجام داد که باید اتاق بازرگانی و سایر نهادهای دولتی به این امر مهم کمک نمایند تا ریشه قاچاق کالا در کشور خشک شود.
وی در ارتباط با ممنوعیت تبلیغات کالای خارجی نیز اظهار داشت: شاید نتوان در شرایط فعلی به‌صورت کامل این کار را انجام داد، ولی این مصوبه باعث خواهد شد شرکت‌های بزرگ خارجی تشویق به ایجاد واحدهای تولیدی درکشور شوند که یک نوع تشویق سرمایه‌گذاری خارجی در ایران است.
وزیر پیشین صنایع و معادن نیز محورهای مطرح شده در بسته حمایت از تولید را همان اهداف و تکالیفی می‌داند که در قانون برنامه چهارم پیش‌بینی شده اما مورد اقبال دولتمردان قرار نگرفته است.
اسحاق جهانگیری می‌افزاید: در زمینه واردات کالا براساس قانون برنامه چهارم مقرر شده تا موانع غیرتعرفه‌ای واردات لغو و از موانع تعرفه‌ای و فنی برای جلوگیری از واردات استفاده شود، اما متأسفانه دولت توجه چندانی با این تکالیف نکرد.
بسته فاقد راهکارهای اجرایی
وزیر پیشین صنایع و معادن نیز محورهای مطرح شده در بسته حمایت از تولید را همان اهداف و تکالیفی می‌داند که در قانون برنامه چهارم پیش‌بینی شده اما مورد اقبال دولتمردان قرار نگرفته است.
اسحاق جهانگیری می‌افزاید: در زمینه واردات کالا براساس قانون برنامه چهارم مقرر شده تا موانع غیرتعرفه‌ای واردات لغو و از موانع تعرفه‌ای و فنی برای جلوگیری از واردات استفاده شود، اما متأسفانه دولت توجه چندانی با این تکالیف نکرد.