همشهری آنلاین - محمد بحرینی: اثر «دانینگ-کروگر» یکی از خطاهای شناختی رایج است که می‌گوید اشخاص، با کمی یادگیری در یک رشته، می‌توانند دچار توهم تخصص و خبرگی در آن زمینه شوند. در واقع در چنین شرایطی، توهم دانایی جایگزین دانایی حقیقی می‌شود. توهم دانایی حتی از نادانی نیز خطرناک‌تر و مخرب‌تر است. اثر «دانینگ-کروگر» به ما هشدار می‌دهد که مراقب باشیم با مطالعه اندک در یک عرصه، این ذهنیت سراغ ما نیاید که در آن عرصه به اندازه کافی تبحر پیدا کرده‌ایم. بلکه همواره در حال یادگیری و افزایش دانش خود باشیم و بدانیم مسیر علم و تخصص، مسیری بی‌انتهاست.
اینگونه دانایی واقعی را از توهم دانایی تشخیص دهیم:
۱.افرادی که واقعاً متخصص هستند، گرایش به فروتنی و تواضع دارند. اما افراد دچار توهم دانایی، به‌طور مداوم خودستایی می‌کنند.
۲.متخصص قلابی، با نفی دیگران خود را اثبات می‌کند. اما متخصص واقعی، برای اثبات خود نیازی به زیر سؤال بردن دیگران ندارد.
۳. اگر دیدید فردی خود را در عرصه‌های متعددی متخصص می‌داند، این احتمال را بدهید که خیلی چیزی نمی‌داند.
۴. متخصصان قلابی، اقیانوسی به عمق یک وجب هستند و در هیچ زمینه‌ای سواد عمیقی ندارند.
۵. فردی که واقعاً در زمینه‌ای صاحب‌نظر است تا از او درخواست کمک و مشورت نکنید، دخالت نمی‌کند. اما فردی که متوهمانه تصور می‌کند که کارشناس است، بدون خواست دیگران، در همه‌چیز حتی حریم شخصی دیگران مداخله می‌کند.
۶. متخصص قلابی، نیاز افراطی به تأیید شدن دارد و مشابه با یک فرد متکدی، گویی در حال گدایی تأیید از دیگران است. درحالی‌که اگر حقیقتاً توانمندی در کسی وجود داشته باشد، انسان از تأیید دیگران اشباع می‌شود و کمبودی در این زمینه احساس نمی‌کند.
۷. فرد قلابی پر سر و صدا و تو خالی است. اما متخصص واقعی، پرمحتوا و متواضع است.
۸. متخصص قلابی خود را به دیگران تحمیل می‌کند. اما درباره متخصصان واقعی، این دیگران هستند که به سراغ آنها می‌روند.