همشهری آنلاین - مژگان مهرابی: راه اندازی مراکز واسطه گری ازدواج و اعطای وام به زوجین، ایجاد سامانه همیار مادر برای یاری کردن مادران شاغل، واگذاری زمین و خودرو به خانواده های چند فرزندی، حمایت از دانشجویان با فراهم کردن خوابگاه دانشجویی و شرایط دورکاری مادران دانشجوی شاغل، از جمله مواردی است که می توان اشاره کرد.
بعد از اجرایی شدن طرح ها با این که اتفاقات خوب و ارزنده ای در زمینه حمایت از خانواده رخ داد، اما کم کاری هایی هم صورت گرفت. در نشستی که روز سه شنبه ۲۳ آبان برگزار شد، فاطمه محمدبیگی رئیس فراکسیون جمعیت و حمایت از خانواده، در حضور جمعی از نماینده ها عملکرد دوسالانه قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده را بررسی کرد.
وزارت بهداشت و آموزش و پرورش شاگرد اول های طرح جوانی جمعیت
«نیمی از قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت اجرا نشده است.» جمله فاطمه محمدبیگی رئیس فراکسیون جمعیت و حمایت از خانواده در نشست خبری است. این کلام قاطعانه محمدبیگی خبر می دهد، در اجرای طرح های قانون جوانی جمعیت، موانعی بر سر راه بوده تا مجریان قانون جوانی جمعیت به نتیجه مطلوب نرسند. محمدبیگی بهترین عملکردها را مربوط به حوزه آموزش و پرورش و وزارت بهداشت می داند و متذکر می شود: «حدود ۵۰ درصد این قانون در حال اجراست که ۳۴ درصد آن مربوط به حوزه وزارت بهداشت و درمان می شود.» او در ادامه صحبت هایش، با بیان جمله ای مقام معظم رهبری اهمیت قانون جوانی جمعیت را تاکید می کند: «ایشان از ۳ قانون مهم قانون حیاتی و لازم الاجرا یاد کردند و افتخار مجلس یازدهم دانستند که یکی از آنها قانون جوانی جمعیت بود که از آن به عنوان «قانون حیاتی» یاد کردند. آنچه که برای ما مهم است اجرای این قانون است.»
فرزندآوری مهمترین گام برای افزایش جمعیت
۳۳ درصد از آمار موالید در فاصله ۷سال گذشته سقوط کرده است. محمدبیگی دلیل اصلی آن را کاهش جمعیت مادران سن ۲۰ تا ۳۵ سال می داند. زنانی که عمده باروری شان در این مقطع سنی است. او معتقد است، اگر سیاست های لازم برای افزایش جمعیت در نظر گرفته نمی شد، قطعا فرزندآوری با کاهش چشمگیرتری مواجه می شد. او دراین باره می گوید: «عملکرد دولت در اجرای قانون جوانی جمعیت در یکی ۲ سال اخیر را می توان خوب ارزیابی کرد اما با توجه به فرصت کمی که برای جبران این مشکل وجود دارد، باید گفت، ارزیابی خوبی نداریم.» این مسئول دلخور از عملکرد برخی از بانک ها در اجرای تسهیلات فرزندآوری است و اشاره می کند: «حدود ۲۱ چالش برای افزایش جمعیت گزارش شده که اجرایی شدن ۷۱ بند آن نیاز به تسهیلات اقتصادی دارد. به طور مثال با اینکه ۷۳۰ هزار فقره وام فرزندآوری و ۱۴۵۲ مورد ودیعه مسکن پرداخت شده ولی هنوز بیش از ۵۰ درصد از متقاضیان تسهیلات فرزندآوری و ودیعه مسکن درصف انتظار هستند.»
اقدامات لازم برای جلوگیری از سقط جنین انجام نمی شود
سقط جنین یکی از موارد کاهش جمعیت است. به گفته محمدبیگی سالانه بین ۲۵۰ تا ۶۰۰ هزار سقط جنین غیر قانونی داشته ایم. یعنی روزانه بین ۱۲۰۰ تا ۲۰۰۰ سقط غیرقانونی صورت گرفته است. البته در مورد سقط هایی که با مجوز پزشکی قانونی انجام شده، آمار بین ۹ تا ۱۲ هزار است. او در این باره می گوید: « ۸۵ درصد سقط ها توسط پدر و مادر در خانه انجام می شود آن هم از طریق داروهای غیر مجاز که متاسفانه بیشتر در فضای مجازی تبلیغ می شود. ۵ ماده قانونی در این رابطه داریم. جلساتی با حضور ستاد ملی جمعیت و پزشکی قانونی برگزار کرده و کارگروهی برای کنترل سقط جنین تشکیل داده ایم. البته درباره مسئله ممنوعیت داروی سقط جنین هنوز عزم جزم لازم را در مسئولین های مرتبط نمی بینیم. سامانه ای قرار بود برای جلوگیری از این کار تشکیل شود که هنوز به نتیجه نرسیده است. لازم به ذکر است اگر ماده ۵ قانون جوانی جمعیت را اجرا کنیم شاهد جهش در افزایش جمعیت خواهیم بود.»
اعطای مسکن به خانواده های دارای ۳ فرزند و بیشتر
طبق ماده ۴ قانون جوانی جمعیت که به تسهیلات مسکن اختصاص دارد، وزارت راه و شهرسازی موظف است به هر خانواده ۳ فرزند و بالاتر یک قطعه زمین به مساحت ۲۰۰ مترمربع اعطا کند. از ۲۰۰ هزار متقاضی مسکن ۳ فرزندی حدود ۳۲ هزار قطعه زمین تحویل و تا پایان سال حدود ۷۰ هزار قطعه زمین واگذار خواهد شد. لازم به ذکر است برای تسهیل روند کار، نیاز بود قرارگاه جمعیتی در وزارت کشور شکل بگیرد و چون این کار با تاخیر انجام شد، واگذاری مسکن رایگان هم با کندی روبرو شده است.
امتیاز خودرو برای مادران داری ۲ فرزند به بالا
از دیگر امتیازهای قانون جوانی جمعیت برای خانواده ها، واگذاری خودرو به مادران داری ۲ فرزند و بیشتر است. البته از این تسهیلات دیگر هموطنان هم می توانند استفاده کنند. تنها مزیتش برای مادران این است که می توانند خودروی خود را زودتر و در شرایط بهتری دریافت کنند. طبق آمارهای به دست آمده، حدود ۲۷۰ هزار مادر خودرو فرزند دوم به بعد را دریافت کرده‌اند، بیش از همین تعداد هم در صف دریافت خودرو هستند. البته ایران خودرو و سایپا آماری را منتشر کرده‌اند. تنها ۵۰ درصد از مادرانی که در طرح جوانی جمعیت ثبت نام کرده‌اند، موفق به دریافت خودرو شده‌اند و نیمی دیگر هنوز در صف انتظار دریافت خودرو هستند. آن هم در حالی که همه این افراد تکمیل وجه کرده‌اند. در واقعدر مجموع ۳۶۲ هزار مادر دارای دو فرزند و بیشتر در سال ۱۴۰۱ برای این دریافت خودرو تکمیل وجه کرده‌اند اما تنها ۱۹۴ هزار خودرو به آنها تحویل داده شده که نشان از تحویل ۵۳ درصدی دارد. این یکی از مهمترین گلایه‌هایی است درباره طرح جوانی جمعیت وجود دارد. اینکه علی‌رغم وعده‌ها نه وام فرزندآوری به افراد پرداخت شده و نه خودروهای ثبت‌نامی تحویل مادران شده است.
حمایت از دانشجویان
اما حمایت از دانشجویان متاهل، که از اهمیت بسیاری برخوردار است. دادن خوابگاه و دورکاری برای مادران دانشجو از جمله امتیازهایی است که در راستای اهداف قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده در نظر گرفته شده است. اما نکته حائز اهمیتی که در نشست خبری مطرح می شود، کافی نبودن خوابگاه دانشجویی برای متاهل ها است. طبق بررسی های صورت گرفته، در حوزه خوابگاه متاهلی وزارت علوم حدود ۳۲۵ خوابگاه متاهلی اضافه شده است در مجموع خوابگاه متاهلی که حدود یک هزارم خوابگاه‌ها را شامل می‌شد به ۱۶۹۹ هزار خوابگاه افزایش یافته است. در واقع می توان گفت، به طور میانگین از هزار دانشجوی متاهل فقط تعداد کمی موفق به دریافت خوابگاه متاهلی شده اند. اما موضوع دیگر اینکه خوابگاه های بسیاری برای دانشجویان متاهل کلنگ زنی شده اما تعداد کمی از آن ها را به واجدین شرایط واگذار کرده اند.
درمان ناباروری
موضوع دیگری که محمدبیگی به آن اشاره می کند، درمان ناباروری است. مشکلی که با رفع آن شاهد افزایش جمعیت خواهیم بود. به گفته این مسئول، آمار دقیقی از زن و شوهرهایی که می توانستند از خدمات بیمه ناباروری استفاده کنند، در دست نیست. از قرار معلوم تعداد کمی از بانوان از این بیمه استفاده کرده اند و متاسفانه پوشش ۹۰ درصدی رعایت نشده است. او می گوید: «با توجه به این که زایمان طبیعی رایگان است اما شاهد کاهش این نوع زایمان هستیم. تعداد ماما به زائو یک پنجم است. در صورتی که طبق پیش بینی ما باید یک به ۲ باشد.»
دست اندازهایی که روند کار را کند می کنند
به باور محمدبیگی چند عامل در درست اجرا نشدن قانون جوانی جمعیت دخیل هستند. یکی از موارد مهم نداشتن آگاهی کافی مردم از طرح های این قانون است. البته این مهم به عملکرد وزارتخانه ها، سازمان ها برمی گردد. او می گوید: «به طور مثال ماده ۶۸ قانون مذکور در خصوص وام ازدواج است که بانک ها را موظف می کند تسهیلات پرداخت وام ازدواج را به راحتی در اختیار جوانان قرار دهد. خوب برای انجام سریع و درست کار نیاز داریم شبکه بانکی آمار دقیقی درباره وام دادن به مجلس ارائه دهد. همچنین تبصره ۳ ماده ۶۳ قانون جوانی جمعیت، به تهیه جهیزیه مربوط می شود. در خصوص آن وظایفی به وزارتخانه ها و سازمان های مربوطه محول شده است. متاسفانه در این مورد هم کم کاری شده است.»