همشهری آنلاین - علی‌الله سلیمی: یکی از بخش‌های مهم کتابخانههای عمومی، بخش امانت است که شالوده فعالیت‌ها در این مراکز فرهنگی را تشکیل می‌دهد و اغلب مراجعه‌کنندگان از مخاطبان اصلی این بخش محسوب می‌شوند. بخش امانت کتابخانههای عمومی مهم‌ترین بخش این مجموعه‌ها را شامل می‌شود و به منزله نبض کتابخانه است چون متصل به منابع گسترده‌ای است که پیوسته بین اعضای کتابخانه که هر روز به این مراکز فرهنگی مراجعه می‌کنند رد و بدل می‌شود. به هر میزان که منابع یک کتابخانه غنی و زیرساخت‌های اداری آن مجهز باشد، می‌توان به افزایش مراجعه‌کنندگان به کتابخانههای عمومی برای به امانت بردن کتاب‌ها و توسعه فرهنگ کتاب و کتابخوانی در جامعه امیدوار بود. در سال‌های اخیر با تجهیز همه‌جانبه کتابخانههای عمومی، تعداد مراجعه‌کنندگان به این مراکز فرهنگی و آمار کتاب‌های به امانت برده شده هم افزایش قابل توجهی داشته و دارد که در این گزارش وضعیت آماری کتابخانههای عمومی موفق در زمینه افزایش قابل توجه امانت دادن کتاب به اعضای کتابخانه‌ها در چند استان شاخص در این زمینه را بررسی کردهایم.
۲۰۰ هزار جلد کتاب روزانه از مخزن کتابخانههای عمومی کشور به امانت داده می‌شود.
- پر امانت‌ترین کتاب‌ها در آثار گروه سنی کودک و نوجوان است که در شهرهای مختلف کشور ۶۰ تا ۸۰ درصد اعضای کتابخانههای عمومی را تشکیل می‌دهند.
- پرخریدترین کتاب‌ها برای تقویت منابع کتابخانهای را کتاب‌های حوزه کودک و نوجوان تشکیل می‌دهند.
۲۰۰ درصد افزایش امانت کتاب در کتابخانههای عمومی استان ایلام ثبت شده است.
۳۲۷۱۷ نفر تعداد اعضای فعال کتابخانه های عمومی استان ایلام است.
تعداد کتابخانه های عمومی استان ایلام ۵۵ باب است که از این تعداد ۶ باب مشارکتی، ۱۵ باب روستایی و ۳۴ بابت هم شهری است.
۶۲۲۶۵۷ جلد کتاب در سطح کتابخانه های استان ایلام موجود است.
۱۱۵درصد رشد امانت کتاب در کتابخانههای عمومی آذربایجان شرقی ثبت شده است
۱۰۱ درصد افزایش کتاب در کتابخانههای عمومی آذربایجان شرقی
۴۰ درصد افزایش امانت کتاب در کتابخانههای عمومی خوی
۹۵ درصد افزایش امانت کتاب در کتابخانههای عمومی استان کردستان در سال گذشته ثبت شده است.
۵۷ درصد افزایش امانت کتاب در کتابخانههای عمومی استان قم ثبت شده است.
۳۴۹۴۳۶ جلد منبع اطلاعاتی در کتابخانههای عمومی استان قم به امانت رفته است.
۹۴۴۶۹۹ نسخه کتاب در مدت ۲ سال گذشته از سوی اعضای کتابخانههای عمومی چهارمحال و بختیاری امانت گرفته شده است.
۲۵۰ هزار نفر آمار اعضای کتابخانههای عمومی چهارمحال و بختیاری است که از این تعداد جمعیتی معادل ۵۴ هزار نفر به‌صورت مستمر فعالیت‌های مرتبط با کتاب و کتابخوانی را دنبال می‌کنند.
۶۵ درصد رشد امانت کتاب در کتابخانههای عمومی شهرستان البرز ثبت شده است.
- کتابخانه دارالعباس شریفیه با ۱۰۸ درصد در رتبه اول
- دانش نصرت‌آباد با ۸۹ درصد در رتبه دوم
- کتابخانه دهخدا با ۸۲ درصد رشد در مکان سوم
کتابخانههای یادگار امام، شهدای کمال‌آباد و دبیرسیاقی در رتبه‌های بعدی قرار دارند و میانگین افزایش امانت نسبت به زمان مشابه سال گذشته نشان از رشد ۶۵ درصدی است.
۳۳ دقیقه سرانه مطالعه در کشور بر اساس آخرین پیمایش‌های انجام است.
۱۲ میلیون نفر از جمعیت کشور عضو کتابخانههای عمومی هستند.
۳ میلیون نفر عضو فعال کتابخانههای عمومی هستند
۶۰ درصد اعضای کتابخانههای عمومی را کودکان و نوجوانان تشکیل می‌دهند.
۱۳ کتابخانه تخصصی برای کودکان و نوجوانان در سراسر کشور وجود دارد.
۷۵۰۰ کتابدار در کتابخانههای عمومی فعالیت دارند
۳۸۰۰ باب کتابخانه عمومی در کشور فعال است.
۲۷۰۰ باب کتابخانه نهادی است.
۱۰۰۰ کتابخانه مشارکتی، مستقل یا در اختیار بخش خصوصی است.
۶۰ خدمت در کتابخانههای مرکزی هریک از استان‌های کشور به اعضا ارائه می‌شود.
۵۵ میلیون جلد کتاب در کتابخانههای عمومی کشور وجود دارد.
۱۰۰ درصد افزایش تعداد اعضای جدید کتابخانههای کشور طی نیمه نخست امسال در مقایسه با دوره مشابه سال گذشته
۱۰۰ هزار عنوان کتاب در سال گذشته با میانگین ۵۰۰ نسخه و میانگین ۱۰۰ هزار تومان بهاء در کشور چاپ و منتشر شده است.
۸۰ درصد گردش مالی حوزه کتاب مربوط به حوزه مکتوب و ۲۰ درصد آن مربوط به حوزه کتاب الکترونیک است.
- قبل از پیروزی انقلاب از سال ۱۳۰۴تا ۱۳۵۷حدود ۳۰۰ کتابخانه در کشور وجود داشت و این رقم در حال حاضر به نزدیک به دو هزار کتابخانه در سراسر کشور رسیده است.
- توسعه کتابخانههای سیار به عنوان یکی از شاخص‌های برقرای عدالت فرهنگی و دسترسی به کتاب در دستور کار نهاد بوده است و از این نظر تعداد کتابخانه های سیار از ۹ کتابخانه به ۵۰ کتابخانه رسیده است.
- در حال حاضر ۸۰۰ کتابخانه روستایی در سراسر کشور وجود دارد.
- در حوزه عشایر بحث کوله کتاب مطرح است که در استان خوزستان جشنواره کتاب با طعم عشایر با استقبال خوبی مواجه شد و این حرکت هم در دیگر نقاط کشور قابل تکثیر است.
- امسال در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در یک بازه ۱۱ روزه نزدیک به سه میلیون جلد کتاب فروخته شد و حدود ۴۰۰ میلیارد تومان گردش مالی در نمایشگاه اتفاق افتاده است.
- شبکه کتابخانههای عمومی ایران به لحاظ گستردگی در منطقه رتبه نخست، در جهان اسلام جزو سه کشور برتر و در دنیا جزو ۲۰ کشور اول قرار دارد.
- نهاد کتابخانههای عمومی پس از مساجد و مدارس، سومین شبکه گسترده فرهنگی کشور به شمار می‌رود.
- توجه به بخش کودک و نوجوان از برنامه‌های نهاد کتابخانههای عمومی است و در همین راستا بسته‌ای تحت عنوان «هدهد سفید» در بخش‌های کتاب، برنامه تلوزیونی، جایزه و کتابخانه ویژه کودک و نوجوان تهیه و به مرحله اجرا گذاشته شده است.
- تدوین سند خواندن برای توسعه فرهنگ کتابخوانی انجام و این طرح برای تصویب به هیات دولت ارسال شده است.
آشنایی با قانون حق امانت کتاب
قانون حق امانت به این معنا است که نویسنده کتاب از تعداد دفعاتی که کتابش به امانت گرفته می‌شود، یک درصدی حق امانت دریافت کند و این باعث تشویق نویسنده می‌شود که یک کتاب خوب و همه‌پسند بنویسد. وقتی این کتاب‌ها در کتابخانه‌ها مورد استقبال مخاطبان قرار بگیرد در رفتار خواننده این تأثیر را دارد که به کتابی که علاقه‌مند است آن را خریداری کند و این خود تبلیغ خوبی برای یک کتاب است. برای تشخیص صلاحیت‌های یک مروج حرفه‌ای باید به این نکات توجه داشت که عبارت از شناسایی جامعه مخاطب و نیازهای آن، شناسایی کتاب‌ها، ظرفیت‌ها و ویژگی‌های آنها، برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی مناسب، آشنایی با تولید محتوای رسانه‌ای و انتشار در شبکه‌های اجتماعی، تسلط به ادبیات فارسی و تبلیغ‌نویسی ترغیب‌کننده و مهارت‌هایی همچون گوش‌دادن فعال، تفکر انتقادی، درک اجتماعی و فن بیان هستند.
اجرای طرح تازه امانت کتاب در سراسر ایران
هر جا سفر کردی همان کتاب امانت بگیر!
کودکان و نوجوانان عضو هر یک از مراکز کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سراسر کشور می‌توانند از دیگر کتابخانههای کانون هم کتاب به امانت بگیرند. بر اساس طرح جدیدی که به پیشنهاد معاونت فرهنگی کانون در بیش از ۱۰۰۰ مرکز کانون در سراسر ایران اجرا می‌شود، هر کودک و نوجوان عضو کانون - جدا از این‌که عضو چه مرکزی در چه نقطه از کشور است - می‌تواند با استفاده از شماره ملی خود به یکی از مرکز کانون مراجعه کند و کتاب به امانت ببرد. این طرح با هدف تشویق کودکان به مطالعه کتاب، به ویژه در هنگام سفر که برخی از کودکان و نوجوانان به شهر زادگاه خود یا والدین‌شان می‌روند، اجرا می‌شود؛ تا بچه‌ها بتوانند از روزهای تعطیل و سفر خود نیز برای مطالعه بیشتر و استفاده از خدمات فرهنگی کانون استفاده کنند. پیش‌تر هر عضو کانون فقط می‌توانست از کتاب‌های «مرکز» که عضو آن است استفاده کند که با اجرای این طرح و با راه‌اندازی مرحله دوم سامانه مدیریت مراکز، به همه کودکان و نوجوانان عضو کانون در هر نقطه از کشور، کتاب امانت داده خواهد شد. این اعضای کانون البته باید کتاب‌ها را پس از مطالعه به همان کتابخانهای تحویل دهند که از آن امانت گرفته‌اند. سابقه مراکز و کتابخانههای کانون اکنون به ۵۷ سال و تعداد این مراکز شامل مراکز ثابت، سیار شهری و روستایی و کتابخانههای پستی به ۱۰۳۳ مرکز رسیده است. کودکان و نوجوانان می‌توانند در سراسر ایران با مراجعه به مراکز کانون یا پرتال کانون به نشانی kpf.ir به مدت یکسال ثبت‌نام کنند و پس از مراجعه به آن مرکز علاوه بر امانت کتاب از خدمات و فعالیت‌های فرهنگی، هنری و ادبی آن استفاده و در کارگاه‌های هنری و ادبی نیز ثبت‌نام کنند. فهرست تمام کتاب‌های امانت گرفته شده از سوی کودکان و نوجوانان در طرح جدید و سامانه متمرکز کانون، در کارنامه مطالعاتی عضو ثبت خواهد شد.