حریف خیلی کارها نمی‌شود، اما خوردن از آن دسته کارهایی است که راحت‌‌تر می‌تواند استقلالش را با آن به رخ بزرگ‌ترهایش بکشد. اما ما بزرگ‌ترها شاید خیلی هم از این موضوع خوشحال نشویم. شاید پذیرش این موضوع که فرزندمان دیگر به اندازه قبل به ما وابسته نیست کمی آزرده خاطرمان کند و همین امر و البته دلسوزی‌های بجای پدرانه و مادرانه‌مان از ما فردی بسازند که دائما نگران غذا خوردن اوست و به او می‌گوید چه چیز را بخورد و چقدر بخورد، چه چیز را نخورد و... اما نکند همین محبت‌های خالصانه ما، میز غذا را به یکی از پرتنش‌ترین بخش‌های خانه تبدیل کند. پس چه کنیم تا کودکمان مواد غذایی مورد نیازش را دریافت کند و از آن مواد گاهی نه چندان خوشمزه هم لذت ببرد؟
کودکان نوپا بر سر میز غذا
کودکان نوپا در حال یادگیری چگونگی هدایت دنیای خود، ارتباط برقرار کردن و کنتــرل جنبه‌های مختلف زندگی هستند. در واقع اختیار آنچنانی ندارند، ولی خوردن، یکی از نخستین زمینه‌هایی است که اختیار آن را به‌دست خواهند گرفت. والدین هم می‌توانند با دادن مقدار آزادی متناسب در انتخاب نوع غذا و خوردن آن، کودکانشان را در لذت بردن از این قدرت محدود یاری دهند.این بدان معنا نیست که کودکان در این سن تصمیم بگیرند که شام چه غذایی داشته باشند. این وظیفه مهم بر عهده والدین است که غذاهای مورد نیاز یک نوپای فعال را در اختیار او بگذارند.
نقش والدین این است که غذاهای سالم را به کودک ارائه کرده و به او اجازه انتخاب نوع ماده غذایی و یا اینکه اصلاً مایل به خوردن آنها هست یا خیر، را بدهند. والدین زیرک می‌توانند کودکان نوپا را به سمت خوردن غذاهای سالم هدایت کنند، البته ممکن است لازم بشود که این‌کار را خیلی سیاستمدارانه انجام دهند.
با پیش‌بینی مشکلات احتمالی و ارائه چندین حق انتخاب، می‌توانید به کودک بیاموزید که چه رفتارهایی نتایج مثبت و کدام رفتارها نتایج منفی به‌دنبال خواهند داشت. با خواندن این مقاله خواهید دید که چطور می‌توان نگرانی‌های همیشگی را به موقعیت‌هایی برای آموزش عادات غذایی سالم تبدیل کرد.
اغلب کودکان نوپا در خوردن، ایرادگیر هستند
اغلب کودکان نوپا آن استقلال درحال شکوفایی خود را با خوردن و گاهی هم نخوردن بروز می‌دهند. بنابراین تقریباً تمام کودکان در این سن با صفات نق‌نقو و ایرادگیر در غذا توصیف می‌شوند. اگر بچه‌ها از یک غذا خوش‌شان نیاید، آن را نمی‌خورند! این دیگر مسئله پیچیده‌ای نیست.
آیا نوپای شما فقط تمایل به خوردن ماکارونی دارد؟ وقتی یک کودک روی یک غذا «کلید» می‌کند ممکن است والد خود را مجبور به سرو غذای یکنواخت بداند تا بلکه کودک یک چیزی بخورد. اما ممکن است به مرور بچه از آن غذا خسته بشود. آن موقع چه؟
شمایید که غذای داخل بشقاب کودک نوپایتان را انتخاب می‌کنید و ملزم نیستید هر روز ماکارونی بپزید. اگر این کار را بکنید، یک موقعیت برای معرفی غذاهای جدید و افزایش تعداد غذاهایی که کودکتان مایل به خوردن آنهاست را از دست می‌دهید. بیشتر این نق‌نق کردن‌ها مدت زیادی باقی نمی‌مانند، البته اگر والدین این موقعیت را فراهم نکنند. بچه از گرسنگی تلف نمی‌شود و یاد می‌گیرد که به جای گرسنه ماندن، در مورد غذا انعطاف بیشتری از خود نشان بدهد. انواع غذاهای سالم – از جمله غذاهــــای مورد علاقه و بعضی غذاهای جدید- را معرفی کنید. ممکن است روزی فرزند نوپایتان با خوردن تمام آن غذاها شما را متعجب کند.
مثلاً نخستین بار وقتی لوبیا‌سبز به فرزندتان می‌دهید، خوشش نمی‌آید؟ سرو کردنش را قطع کنید. بچه‌ها به‌طور طبیعی در قبول کردن طعم‌ها و بافت‌های جدید کندند و ممکن است والدین مجبور شوند که یک نوع غذا را 10تا 15 بار ارائه بدهند تا بالاخره کودک آن را امتحان کند. بدون غرغر کردن و اجبار کردن کودک به خوردن، مدام معرفی لوبیا سبز را تکرار کنید، فقط مقادیر کمی را در دسترس بگذارید تا کودک بتواند با آنها بازی کند و الگوی خوبی باشید! غذاهای مغذی که خودتان دوست دارید را سرو کنید تا کودک ببیند که شما از همان غذایی که به او معرفی می‌کنید لذت می‌برید.
برای هر قاشق غذا چانه نزنید
می خواهید فرزندتان اسفناجی را که سرو کردید، بخورد، کودک آن را روی زمین می‌ریزد. یک برخورد پرمعنا می‌تواند این باشد که در مورد غذاهای مغذی و اینکه چقدر اسفناج کودک را بزرگ و قوی خواهد کرد صحبت کنید. یا ممکن است شروع به چانه زدن کنید: «اگر سه قاشق دیگر بخوری، بهت یک شیرینی می‌دهم.» مسئله این است که این تاکتیک‌ها در درازمدت کارایی نخواهند داشت.
کدام یک از ما در مورد مزایای اسفناج نشنید‌ه ایم؟ اما این روش گول‌زنک ممکن است به‌جای افزایش علاقه در پذیرش، بی‌علاقگی به غذاهای سالم را بیشتر کند و منع غذاهای با ارزش تغذیه‌ای کمتر می‌تواند آنها را جالب‌تر کند. این بدان معنا نیست که نباید به کودکان مزایای غذاهای سالم را آموزش داد، اما با جشن گرفتن در قاشق اسفناجی که نوپایتان می‌خورد یا نشان‌دادن نارضایتی وقتی که نمی‌خورد، زیاده روی نکنید.
برای بچه‌ها از همان ابتدا، میز شام به یک میز بحث و جدل تبدیل شده و چندین دهه است که والدین از دسر به‌عنوان یک مشوق استفاده کرده‌اند. اما این سالم خوردن را تشویق نمی‌کند، در عوض این طرز تلقی را ایجاد می‌کند که تنقلات از وعده غذایی اصلی باارزش‌ترند. مواد غذایی همچون شیرینی و شکلات برای رژیم غذایی کودکتان ضروری نیستند، بنابراین سرو نکردن این مواد در سال‌هایی که کودک نوپاست یک محرومیت برای کودک تلقی نخواهد شد.تهدید به تنبیه هم مثل وعده دادن با دسر، در نهایت کارایی نخواهد داشت. یک مبارزه بر سر قدرت را ایجاد خواهد کرد. برای تشویق به خوردن غذای سالم، به ارائه غذاهای مغذی ادامه بدهید و حال و هوای وقت غذا را خوب و مثبت نگه‌دارید.
اجازه بدهید کودکان خودشان غذا بخورند
در حدود سن 9 ماهگی است که فرزندتان باید خوردن با دست را آغاز کند و در حدود 15تا 18 ماهگی سعی در استفاده از قاشق و چنگال کند. موقعیت‌های زیادی را بدین‌منظور ایجاد کنید، اما از اینکه فرزندتان به مقدار کافی می‌خورد اطمینان حاصل کنید تا این تجربه منجر به کلافگی نشود.
در مواقع لزوم کمک کنید، ولی به علائم گرسنگی و نشانه‌های سیری او دقت کنید. اگر کودک همچنان گرسنه باشد، همیشه می‌توانید غذای بیشتری به او بدهید ولی اگر بیش از اندازه خورده باشد، نمی‌توان غذای اضافه را از او پس گرفت.
وقتی که قاشق یا چنگال در کنترل شماست، بر خواست خود برای دادن یک قاشق اضافه‌تر غلبه کنید و وقتی کودک نوپای شما قلق خوردن را به‌دست آورد، کنار بکشید و بگذارید او عنان را در دست بگیرد.بعضی والدین بر این باورند که اگر نگذارند بچه‌ها خودشان غذا بخورند به نفع خود آنهاست، ولی با این‌کار حق مسلم بچه‌ها در این سن را از آنها می‌گیرند. آنها باید بتوانند تصمیم بگیرند که بخورند یا نه، چه بخورند و چقدر بخورند و اینگونه است که یاد می‌گیرند که علائم داخلی حاکی از گرسنگی و سیری را تشخیص بدهند. و نکته دیگر که حائز اهمیت است اینکه کودکان نیاز به یادگیری و تمرین حرکات مربوط به غذا خوردن را به تنهایی دارند.
به فرزندتان گوش بدهید
مراقب باشید که فرزندتان با حرکاتش چه می‌گوید. شاید کودکی که دارد با بیسکویت‌ها برج می‌سازد یا تکه‌های هویج را روی زمین می‌اندازد دارد می‌گوید که سیر شده است. با به زور خوراندن غذا به بچه‌ای که گرسنه نیست، ممکن است علائم داخلی را که به کودک گرسنگی و سیری را یادآور می‌شوند کمرنگ کنند.البته این بدان معنا نیست که کودک باید فقط با میل و خواست خود تمام روز غذا دریافت کند. برای همین است که وعده‌های غذایی مشخص و وقت میان وعده‌ها از اهمیت خاصی برخوردارند. کم‌کم فرزندتان منتظر خواهد بود که غذا را در زمان‌های مشخصی از روز دریافت کند. اگر فرزندتان تصمیم بگیرد که چیزی نخورد، در وعده غذایی یا میان وعده بعدی دوباره به او غذا تعارف کنید.
اگر کودکم یک وعده غذا نخورد چه؟
بیشتر کودکان در این سن نیاز دارند که با فاصله کوتاهی غذا بخورند تا 6بار در روز شامل 3وعده اصلی و 2تا 3 میان‌وعده. در هنگام برنامه‌ریزی غذا و میان وعده این نکته را مدنظر قرار دهید. ولی در نظر داشته باشید که برنامه‌ریزی غذایی فقط زمان ارائه غذا به کودک را مشخص می‌کند. ممکن است فرزندتان هر موقعیت برای خوردن را نپذیرد.اینکه اجازه بدهیم تا کودک یک وعده غذا را نخورد شاید از این نظر مشکل به‌نظر برسد که بیشتر ما بزرگ‌ترها آموخته‌ایم که بشقابمان را تمیز کنیم و غذا را هدر ندهیم.
ولی باید به کودکان اجازه داده شود که به علائم گرسنگی خود پاسخ بدهند، که خود توانایی بسیار مهمی برای حفظ وزن سلامتی است یعنی خوردن در زمان گرسنگی و گاهی هم نخوردن، حتی اگر مناسبت فوق‌العاده و شام مفصلی تدارک دیده باشند.برای وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌ها زمان خاصی را مشخص کرده و به آنها پایبند باشید. کودکی که یک وعده غذایی را حذف می‌کند، با دانستن زمانی که وعده غذایی بعدی داده می‌شود، احساس امنیت خواهد کرد. از آرام کردن بچه‌های گرسنه با دادن تنقلات یا شیر یا نوشیدنی‌ها درست قبل از غذا خودداری کنید، این کار می‌تواند اشتها را کاهش داده و تمایل کودک به چشیدن غذای جدید ارائه شده را کم کند.
از راهکارها هم بهره ببرید
غذا را به اندازه صحیح و کافی سرو کنید. اکثرا والدین مقدار غذای مورد نیاز کودکشان را بیش از مقدار واقعی آن می‌دانند. مخصوصاً در مورد غذاهایی که مورد علاقه هم نباشند، برای شروع چند قاشق غذاخوری زیاد هم هست. پرس‌های کوچک‌تر هیجان کمتری در کودک ایجاد می‌کنند، درحالی‌که پرس‌های بزرگ‌تر ممکن است تشویقی برای پرخوری باشند.
بحث نکنید. اینکه کودکتان را تشویق کنید که «یک قاشق» بخورد، بلامانع است اما در بحث گیر نکنید. غذاهای سالم وآماده سرو کنید و انتخاب نوع غذا برای خوردن را به کودک واگذار کنید.
غذا را به همراه خانواده میل کنید. جای فرزند نوپایتان را بر سر میز غذای خانواده مشخص کنید، خوب است که بچه‌ها در این سن ببینند که والدین و خواهر و برادرشان با همدیگر غذای سالم می‌خورند. وقتی که بچه‌ها به‌طور مرتب در کنار خانواده غذا بخورند، رژیم غذایی سالم‌تری را که شامل میوه و سبزی بیشتری است دریافت خواهند کرد.
با همراهی همسالان تشویق مثبت کنید. وقتی کودکان در این سن و سال ببینند که همسالان خود میوه و سبزی می‌خورند، احتمال خوردن این مواد در آنها بیشتر می‌شود، بنابراین به‌دنبال موقعیت‌هایی باشید که فرزندتان بتواند به همراه دوستان در منزل یا مکان‌های دیگر غذاهای سالم بخورد.