همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: سرطان پستان، شایع‌ترین سرطان زنان در ایران و جهان و یکی از مهم‌ترین عوامل مرگ‌ومیر زنان در ایران به شمار می‌رود. طبق آمارهای موجود، از هر ۸ زن در ایران، احتمال ابتلای یک زن به سرطان پستان وجود دارد. سالانه حدود ۱۷ هزار مورد جدید ابتلا به سرطان پستان در ایران شناسایی می‌شوند که از این تعداد ۶ تا ۷ هزار بیمار می‌میرند.
به گفته متخصصان، مهم‌ترین دلایل افزایش آمار سرطان پستان در ایران، ناآگاهی بسیاری از زنان درباره روش‌های خودمراقبتی، بی‌توجهی به غربالگری سالانه پستان‌ها و تشخیص دیرهنگام این بیماری است. در حالی که با تشخیص این سرطان در مراحل اولیه، احتمال بهبود و زنده ماندن بیمار بسیار بالا است.
چکاپ سالانه را جدی نمی‌گیرند
دکتر آسیه الفت‌بخش، جراح پستان و معاون پژوهشی آموزشی پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی تهران در گفتگو با همشهری‌آنلاین در رابطه با سرطان پستان در ایران به این موضوع مهم اشاره می‌کند و می‌گوید: مراجعه دیرهنگام مبتلایان به سرطان پستان که دلیل مهم آن هم عدم چکاپ سالانه است، در بسیاری از موارد باعث می‌شود که توده بسیار بزرگ شود و سرطان به مرحله ۳ برسد. یا سرطان به ارگان‌های دیگر مثل ستون فقرات و کبد و ریه‌ها بزند که در این شرایط کار درمان دشوار و گاه غیرممکن شود و فرد جان خود را از دست بدهد.
بیشتر بخوانید
افزایش آمار ابتلا به سرطان پستان بین زنان دهه‌شصتی
این جراح پستان می‌گوید: سرطان پستان هرچقدر زودتر تشخیص داده شود، درمان بهتر و کامل‌تری را می‌توان انجام داد. مثلا اگر آن را زیر ۲ سانتیمتر و بدون درگیری غده لنفاوی تشخیص دهیم، می‌شود سرطان در مرحله یک که درمانش ممکن‌تر است.
دکتر الفت‌بخش تاکید می‌کند: مسلما درمان در این مرحله با درمان در مرحله ۳ که سایز توده از ۵ سانتیمتر بزرگ‌تر شده یا غدد لنفاوی متعددِ زیر بغل درگیر شده، خیلی متفاوت است و عاقبت‌شان هم خیلی متفاوت است. گاهی فرد زمانی مراجعه می‌کند که سرطان به ارگان‌های دیگر دست‌اندازی کرده است؛ مثلا به مهره‌های ستون فقرات یا به دنده یا به ریه‌ها یا به کبد. در این شرایط شانس بهبودی بسیار کم می‌شود و حتی به زیر ۲۰ درصد می‌رسد.
فوت سالانه یک‌سوم مبتلایان
سالانه ۱۶ تا ۱۷ هزار مورد جدید ابتلا به سرطان پستان در کشور شناسایی می‌شود و از این تعداد حددود ۶۰۰۰ تا ۷۰۰۰ بیمار جان خود را از دست می‌دهند؛ یعنی حدود یک‌سوم مبتلایان.
معاون پژوهشی آموزشی پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی تهران می‌گوید: این آمار مربوط به ۲ – ۳ سال پیش است و فعلا آمار جدیدتری نداریم. ولی کلا میزان مرگ و میر خیلی کمتر از میزان ابتلا است. در این آمار آقایان هم مستتر هستند. چون آمار مردها خیلی کم است، معمولا جداگانه گزارش نمی‌شود. ولی آمار مردها هم تقریبا مشابه خانم‌ها است.
این جراح پستان، یکی از مهم‌ترین دلیل مرگ ناشی از سرطان پستان در ایران را مراجعه دیرهنگام عنوان می‌کند و می‌گوید: چون ما غربالگری سیستماتیک در کل کشور نداریم و اکثر خانم‌ها هم خود را مجبور به انجام چکاپ سالانه نمی‌دانند، معمولا وقتی به دلیلی به متخصص زنان مراجعه می کنند، متخصص، آنها را برای انجام ماموگرافی ارجاع می‌دهد. خیلی از خانم‌ها هم ماموگرافی را سالانه یک بار انجام نمی‌دهند و صبر می‌کنند تا علامتی در خود ببینند و بعد به متخصص مراجعه می‌کنند. خب خانمی که توده‌ای در بدن خود پیدا می‌کند، ممکن است از مرحله ۲ گذشته باشد که طبیعتا درمان هم دشوارتر می‌شود.
به گفته دکتر الفت‌بخش، اولین و شایع‌ترین سرطان زنان چه در ایران و چه در کل جهان سرطان پستان است اما اگر در جمعیت زنان در نظر بگیریم، از نظر آمار مرگ و میر، رتبه دوم یا سوم را دارد. دلیلش هم این است که بعضی از سرطان‌ها مثل سرطان‌های دستگاه گوارش، سرطان معده و سرطان ریه قدرت کشندگی بیشتری دارند. سرطان پستان اگر به موقع تشخیص داده شود، بهتر از سرطان‌های دیگر قابل درمان است.
مرگ و میر مبتلایان زیر ۴۰ سال هم داریم اما ...
معاون پژوهشی آموزشی پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی تهران با اشاره به این که ۱۰ تا ۱۵ درصد از سرطان‌های پستان ژنتیکی هستند، می‌گوید: توارث یا سابقه فامیلی، عوامل هورمونی و عوامل محیطی هم در ابتلا به این نوع سرطان دخیل هستند.
به گفته این جراح پستان، ما مرگ و میر مبتلایان سرطان پستان زیر ۴۰ سال هم داریم اما سن شیوع سرطان پستان در ایران بین ۴۵ تا ۵۰ سالگی است. ولی زنان جوان‌ترِ مبتلا هم ما زیاد داریم. زنان جوان‌تر معمولا نوع ارثی را مبتلا می‌شوند و معمولا اینها هم درمان‌شان دشوارتر است و هم امکان مرگ و میرشان بالاتر است.
تا چه سنی احتمال ابتلا وجود دارد؟
یک باور بین زنان وجود دارد و آن این است که بعد از یائسگی دیگر مبتلا به سرطان ازجمله سرطان پستان نمی‌شویم.
دکتر الفت‌بخش این مساله را رد می‌کند و می‌گوید: این باور غلط است. اگر زن سالم باشد، تا بالای ۷۰ سالگی هم باید به چکاپ سالانه خود را ادامه بدهد. چکاپ سالانه باید از ۴۰ سالگی شروع شود و سالانه، یک بار انجام گیرد ابتلا به سرطان پستان در هر سنی ممکن است و محدودیت سنی ندارد. اما به طور میانگین بیش از ۵۰ درصد زنان در ایران بین ۴۵ تا ۵۰ سالگی به این سرطان مبتلا می‌شوند. به هیچ وجه این طور نیست که در سن زیر ۴۰ سال یا بالای ۷۰ سال مبتلا به سرطان پستان نداشته باشیم.
معاون پژوهشی آموزشی پژوهشکده سرطان معتمد جهاد دانشگاهی تهران درباره این که زنان تا چه سنی به غربالگری و چکاپ سالانه پستان ادامه دهند، بیان می‌کند: یک زمانی محدودیت داشتیم و مثلا می‌گفتیم در بالای ۷۰ سال، چکاپ و ماموگرافی متوقف شود، اما الان می‌گوییم این موضوع بستگی به وضعیت جسمانی زن دارد.
وی ادامه می‌دهد: مثلا زنی که ۷۰ ساله است و در سلامت کامل به سر می‌برد، ممکن است ۲۰ سال دیگر هم عمر کند. برای چنین فردی غربالگری سالانه پستان ارزش دارد و ما هم آن را توصیه می‌کنیم. ولی اگر زنی بیماری قلبی پیشرفته دارد، یا مثلا کلیه‌اش مشکل دارد و مدام دیالیز می‌شود، ما پیش‌بینی می‌کنیم در ۵ سال آینده حتی اگر چنین فردی مبتلا هم شود، کار خاصی نمی‌توان برای او انجام داد. ممکن است برای چنین فردی به معاینه فیزیکی اکتفا کنیم و دیگر ماموگرافی را پیشنهاد نکنیم.
به گفته الفت‌بخش چکاپ سالانه باید از ۴۰ سالگی شروع شود و سالانه، یک بار انجام گیرد.
برای غربالگری به کدام مراکز مراجعه کنیم؟
از این جراح پستان می‌پرسم آیا مهم است برای غربالگری پستان به کدام مرکز یا پزشک مراجعه کنیم و او پاسخ می‌دهد: هیچ اشکالی ندارد که شما برای چکاپ سالانه به کدام مرکز مراجعه کنید. خیلی از زنان در روستاها زندگی می‌کنند و فقط به خانه‌های بهداشت روستا دسترسی دارند. به‌ورزانی که در خانه‌های بهداشت مشغول کارند، معاینه پستان را بلدند و می‌توانند این کار را به خود زنان هم یاد بدهند. گاهی به‌ورز به بعضی زنان توصیه می‌کند که به اولین شهری که نزدیک روستا هست، برود و یک ماموگرافی هم انجام دهد. مهم این است که معاینه فیزیکی به طور سالانه انجام شود تا اگر توده‌ای وجود داشت، زودتر فرد به پزشک یا برای انجام ماموگرافی ارجاع داده شود.
به تاکید این پزشک، بسیاری از زنان درباره علائم سرطان پستان آگاهی ندارند، یا می‌ترسند نکند اطرافیان متوجه بیماری آنها شوند، یا از ترس این که نکند دیگران به خاطر آنها به زحمت بیفتند، به پزشک مراجعه نمی‌کنند و متاسفانه از این بیماران کم نداریم.