همشهری آنلاین: با توجه به گسترش فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی، مقوله مهمی که اذهان کاربران را به‌خود مشغول کرده، پدیده سودآوری از اطلاعات خصوصی کاربران توسط فناوری‌های نوین است که به پنهانی‌ترین زوایای زندگی آنها سرک می‌کشد و از این اطلاعات برای رسیدن به مقاصد تجاری و نیز هدایت نامحسوس رفتارها و عادات خرید، تغییر سبک زندگی و... استفاده می‌کند. با اینکه این مسئله پدیده جدیدی نیست و بسیاری از کاربران با اطلاع از این مسئله، اطلاعات شخصی خود را در اختیار غول‌های فناوری قرار می‌دهند، اما به ابعاد وسیع و بهت‌انگیز آن نمی‌اندیشند. کارشناسان امور رسانه معتقدند باید افراد را درباره این واقعیت هوشیار کرد که تداوم این روند آینده نامعلومی را پیش روی بشر قرار خواهد داد.
بهتر است به‌خودمان دروغ نگوییم چون دیگر از حریم خصوصی به‌معنای واقعی کلمه خبری نیست. رسانه‌ها مدت‌هاست به جمع‌آوری، ذخیره، بازیابی و کنترل اطلاعاتی ما اشتغال دارند و شمار زیادی از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی اطلاعات ریز زندگی ما را در اختیار دارند؛ اینکه اکنون کجا هستیم، با چه کسانی در ارتباطیم، از چه راهی کسب درآمد می‌کنیم چگونه خرجش می‌کنیم، سرگرمی‌هایمان چیست، به چه چیزهایی علاقه داریم و به چه چیزهایی فکر می‌کنیم.
این روزها کمتر کسی را می‌توانید بیابید که برای انتشار فعالیت‌ها، کسب‌وکار، استعدادها و توانایی‌های خود از انواع شبکه‌های اجتماعی استفاده نکند، اما چند نفر از این افراد به این فکر می‌کنند که این پلتفرم‌ها اطلاعات آنها را برای سود بیشتر و درآمدزایی جمع‌آوری می‌کند این در حالی است که در بخش سیاست‌های برخی از این پلتفرم‌ها آورده شده از داده‌های کاربران به شرح ذیل استفاده خواهد کرد: نام و پسورد حساب‌های کاربری، تصاویر و ویدئوهایی که در این پلتفرم ثبت می‌شود، داده‌هایی که کاربران را به عکس‌های ثبت شده، تگ‌شده، لایک یا ذخیره شده مرتبط می‌کند، تاریخچه پیام‌های متنی، شماره تماس‌ها یا دیگر اطلاعات مشابه، متا داده درباره شیوه استفاده از اپ موبایل اینستاگرام، داده‌های مالی، داده‌های موقعیت مکانی، داده‌های شناسایی چهره و داده‌های مربوط به دستگاه‌های مرتبط با حساب‌های کاربری مختلف.
افراد حتی اگر در شبکه‌های اجتماعی عضو نباشند و از هیچ‌یک از اپلیکیشن‌ها استفاده نکنند، قطعا از موتور جست‌وجوی گوگل استفاده کرده‌اند. اما موتور جست‌وجوی محبوب «گوگل» با اطلاعات شخصی افراد چطور رفتار می‌کند. هر جست‌وجویی که شما در موتور جست‌وجوی گوگل انجام می‌دهید، به پایگاه اطلاعاتی این غول اینترنتی منتقل می‌شود و آنها از این اطلاعات برای ایجاد یک پرونده از علاقه‌مندی‌های شما استفاده می‌کنند. همچنین این موتور جست‌وجو به‌صورت مداوم، پیوندهایی را که در طول وب‌گردی‌هایتان روی آنها کلیک و آگهی‌هایی را که تماشا می‌کنید، ردگیری می‌کنند. گوگل از این پرونده که شامل علاقه‌مندی‌ها و تاریخچه جست‌وجوهای شماست، برای هدف قرار دادن شما درخصوص انتشار آگهی‌ها استفاده می‌کند. بدترین نکته اینجاست که گوگل از سرویس جی‌میل خود نیز برای نظارت بر محتوای ایمیل‌های شما برای قرار دادن آگهی‌های هدف‌گیری شده در حساب ایمیل‌تان استفاده می‌کند.
باید بدانید موارد مطرح شده تنها به گوگل و برخی پلتفرم‌ها ختم نمی‌شود و تقریبا همه شبکه‌های اجتماعی که برای فالو کردن یا ترویج کسب‌وکار یا سرگرمی از آنها استفاده می‌کنید، با ادعای حفاظت از یکپارچگی پلتفرم و اینکه فرد از چه موضوعاتی خوشش می‌آید تا تبلیغات هدفمند ارائه کنند، اطلاعات شخصی، مکانی، مالی، خصوصی و ارتباطات شما با سایرین را جمع‌آوری و درصورت لزوم آنها را با آگهی‌دهندگان و تبلیغ‌کنندگان و در برخی موارد با سازمان‌ها و دولت‌ها به اشتراک می‌گذارند. با آنکه این شبکه‌ها سالانه گزارشی درباره شفاف‌سازی فعالیت‌های خود منتشر می‌کنند، اما آیا شما می‌توانید باور کنید در عصر اطلاعات، داده‌های شما خرید و فروش نشوند؟ یا غول‌های اطلاعات و ابرفناوری‌ها از آنها در راستای منافع خود و برای رسیدن به درآمدزایی بالاتر استفاده نکنند. با توجه به آنچه گفته شد کاربران باید در شبکه‌های اجتماعی و حتی برنامه‌های ساده و کاربردی، نسبت به آنچه به اشتراک می‌گذارند دقت کنند و از اختیارات بیشتری که شرکت‌ها برای خودداری از فرایند جمع‌آوری و اشتراک‌گذاری اطلاعات کاربران در اختیار آنان قرار می‌دهند، استفاده کنند.
- سمانه ابوالقاسم- کارشناس ارشد مدیریت اطلاعات