همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: دنیای دیجیتال فرصت‌ها و راه‌های جدیدی را برای یادگیری بیشتر به ویژه برای کودکان فراهم آورده است؛ اما نگرانی‌های زیادی در این خصوص برای والدین وجود دارد که اینترنت و دستگاه‌های تلفن همراه به کودکان دسترسی آسانی به محتواهای آسیب زا می‌دهد. همچنین می‌تواند تأثیر منفی بر رشد مهارت‌های بین فردی آن‌ها داشته باشد.
مشکلات ارتباطی
زهرا شیسیان، مشاور و روان شناس کودک و مدیر کمیته عضویت انجمن روان شناسی تربیتی ایران در باره مشکلات دیجیتالی شدن بسیاری از بازی‌های کودکان می‌گوید: امروزه تعداد زیادی از مراجعان کودک ما مسائل و مشکلات زیادی دارند که علت بسیاری از مشکلاتشان بزرگ شدن آن‌ها با وسایل دیجیتالی یا همان تلویزیون یا گوشی‌های هوشمند است. این کودکان اغلب مشکلات ارتباطی زیادی دارند؛ به گونه‌ای که در مراجعه نخستین آن‌ها ممکن است درمانگر ابتدا به اختلالات یادگیری یا زبان و حتی اوتیسم مشکوک شود. اما با بررسی بیشتر و در مصاحبه و ارزیابی مشخص می‌شود که علت چیز دیگری است.
دوران طلایی رشد سیستم عصبی
به گفته این روان شناس، در طول دو سال اول زندگی، سیناپس‌های عصبی مخصوصاً در ناحیه شنوایی، بینایی و زبان به سرعت در حال رشد است. بنابراین هر چقدر تحریک مغز کودک در طول این دو سال که تشکیل سیناپس‌ها در اوج خود هستند بیشتر باشد هوش و توانمندی کودک هم بیشتر تقویت خواهد شد. به این ترتیب به تدریج که کودک بزرگ‌تر می‌شود سیستم عصبی او نیز گسترده‌تر خواهد شد. بنابراین اگر در این ۱۰۰۰ روز اول زندگی کودک که دوران طلایی رشد او محسوب می‌شود؛ پدر و مادر کودک را در معرض محرک‌های محیطی مختلف قرار بدهند، به فرزندشان بیشتر کمک خواهند کرد که اتصالات عصبی بیشتری در مغز او شکل بگیرد.
انتخاب مناسب محرک‌های حسی برای کودکان
پدر و مادرها باید توجه داشته باشند محرک‌هایی که در اختیار فرزندانشان قرار می‌دهند باید حواس مختلف کودک را تقویت کند. مثل اسباب بازی‌های مناسب سن او و محرک‌هایی که حس شنوایی، بینایی، چشایی، بویایی و لامسه کودک و همچنین عمق چنین حواسی را تحریک کنند.
همین طور برای رشد زبان آن‌ها باید در طول روز از همان ابتدای زندگی کودک با آن‌ها صحبت کنند تا با همین گونه حرف زدن‌ها کاری کنند که حافظه طولانی مدت کودک نسبت به کلمات فعال شود و با قرار گرفتن کلمات در دایره لغاتش بتواند به موقع از کلمات استفاده کند و به راحتی در سن مورد انتظار ما صحبت کند.
کودکان دیجیتالی
به عقیده شیسیان، کودکان دیجیتالی، کودکانی هستند که در این ۱۰۰۰ روز مهم با تلویزیون و گوشی‌های هوشمند بزرگ می‌شوند و در اصل انگار والدین آن‌ها را رها کرده باشند؛ بیدارشدن، سرگرم شدن، غذا خوردن و خوابیدن این کودکان با وسایل دیجیتالی اتفاق می‌افتد و والدین هیچ محرکی در اختیار آن‌ها قرار نمی‌دهند و تمام مواردی که ذکر شد که باید در این دوره توسط والدین انجام شود متاسفانه صورت نمی‌گیرد.
بروز مشکلات دیجتالی شدن کودکان
این مشاور کودک در پاسخ به اینکه چه زمان والدین می‌توانند متوجه مشکلات دیجیتالی شدن فرزندان خود شوند می‌گوید: وقتی کودکان دیجیتالی در سنین بالاتر وارد محیط‌های آموزشی مثل مهدکودک می‌شوند مشکلاتشان بیشتر مشخص خواهد شد. چون آن‌ها در تفکر، زبان و انجام بازی‌های نمادین مشکلاتی دارند و نمی‌توانند با همسالان خود ارتباط برقرار کنند. همچنین معمولاً کودکان خلاقی نیستند و در حل مسأله ضعیف عمل می‌کنند.
در واقع چون این کودکان در طول زندگی‌شان فقط با گوشی و تلویزیون ارتباط داشته‌اند؛ حرکات ظریف و درشت عضلات دست‌ها و پاهایشان تقویت نمی‌شود و در مهارت دست ورزی نیز مشکلات زیادی دارند.
خلاء بازی‌های فیزیکی و پرتحرک
توجه داشته باشیم در گذشته کودکان علاوه بر بودن در کنار والدین و خواهران و برادران خود و بزرگ شدن با آن‌ها، اتاق بازی بزرگی هم داشتند به نام کوچه که در آن با بچه‌های دیگر ارتباط برقرار می‌کردند و در واقع با انجام بازی‌های فیزیکی و همچنین در چنین فضاهایی توجه به محرک‌های محیطی، حواس و مهارت‌هایشان هم بیشتر در آنجا تقویت می‌شد.
بنابراین با توجه به اینکه در حال حاضر بسیاری از کودکان از امکان انجام بازی‌های فیزیکی گروهی و فعالیت زیاد بی‌بهره هستند ارتباط گرفتن با دیگران برایشان آسان نیست.
لزوم افزایش آگاهی والدین
شیسیان می‌گوید: در واقع محبوس شدن بچه‌ها در آپارتمان‌های امروزی فضایی برای تحرک آن‌ها در اختیارشان قرار نمی‌دهد. بنابراین آن‌ها هم معمولاً اسیر وسایل دیجیتالی می‌شوند. در صورتی که پدر و مادرها باید در این مورد اطلاعات لازم را داشته باشند تا با وجود شرایط امروزی بتوانند به فرزندانشان کمک کنند توانمندی‌های لازم را به دست بیاورند تا از بروز بسیاری از اختلالات احتمالی آینده جلوگیری کنند.
بیشتر بخوانید